سینمای قبل از انقلاب یا بعد از انقلاب؟
روزنامه هفت صبح | مطلب خواندنی ابراهیم افشار در روز شنبه درباره ایرج قادری موجب دو سه تا تلفن از سوی خوانندهها به روزنامه شد. یکی از دوستان معتقد بود که این مطلب یعنی ارزش دادن به بازیگران سینمای فیلمفارسی. راستش مطلب افشار مروری خواندنی و سریع از حوادث مهم تاریخ معاصر ماست. پر از نکتههای خواندنی و حتی عبرتآموز.
برشی از تاریخ که توسط قلم افشار به متنی خواندنی و درجه یک بدل شده بود. راستش در مورد اعتبار دادن به هنرپیشههای سینمای قبل از انقلاب هم نظر خاصی ندارم. بهروز وثوقی بازیگر درجه یکی بود و حتما یکی از دو بازیگر برتر تاریخ سینمای ایران است. فردین بازیگر سینمای مردم پسند بود که در عرصه بازیگری در حد متوسطی قرار داشت و به یمن جادوی دوبله چنگیز جلیلوند و البته خندههای مردانهاش محبوب مردم شد.
ناصر ملک مطیعی هم از این افسون دوبله سود جست و بیان ضعیفش را با چهره کاریزماتیکش پوشاند و در ۱۲۸ فیلمی که بازی کرد پنج یا شش اثر قابل اعتنا برجای گذاشت. مثل قلندر، رقاصه شهر، طوقی، قیصر، خواستگار و البته سریال سلطان صاحبقران. در هیچکدام از این فیلمها او به عنوان بازیگر کار خاصی انجام نمیدهد اما کارش را در حد قابل قبولی پیش میبرد. ایرج قادری تقریبا به عنوان بازیگر، هیچ فیلم قابل ذکری ندارد.
اکثریت فیلمهایش کم ارزش هستند. بهخصوص دوتاییهایش با سپیده. بیشتر فیلمهایی که خودش کارگردانی کرد و عموما درآنها بازی هم کرد از این دایره خارج نیستند. بعید است بتوانید هیچ کدام از این فیلمها را به همراه جمعی معقول ببینید و تحمل کنید. اما قادری در همان اتمسفری فیلم میساخته که سینما و تهیه کنندهها و تماشاگرها از او میخواستهاند و خب چهره جریان سازی نبوده .
اما به عنوان کارگردان روایتهای فراوانی تسلط تکنیکی او نقل شده است از جمله ازسوی علیرضا داوودنژاد که در دورهای دستیار او بوده است. قادری در سالهای پس از انقلاب بر پایه تسلطش بر مدیوم سینما فیلمهای بسیار پرفروشی مثل برزخیها، تاراج و میخواهم زنده بمانم را کارگردانی کرد و حتی پایه اولیه سریال محبوب ستایش با فیلمنامه دوست قدیمیاش سعید مطلبی را او بنا نهاده بود. ( او یک دوره ۱۲ ساله از کار در سینما محروم شده بود.)
اینها را خواستم بگویم که بدانید ما اینجا درمورد این ستارههای سینمای قبل از انقلاب دچار توهم نیستیم. قد و اندازه هرکدامشان را میشناسیم و شخصا عقیده دارم سینمای پس از انقلاب ایران کیلومترها و فرسخها از سینمای پیش از انقلاب ایران بهتر، واقعیتر و با کیفیتتر است. اما این دلیل نمیشود که تمام چهرههای سینمای قبل از انقلاب را محکوم و متهم کنیم.