سه روایت درباره شایعه تحریم گوشی‌های شیائومی در ایران
روزنامه هفت صبح، گروه بازار | خبر تحریم ایران توسط شیائومی، ظرف ۴۸ ساعت گذشته موجی از غم و اندوه و احتمالا خشم و نفرت در شبکه‌های اجتماعی به‌راه انداخت. برای ما ایرانی‌ها تحریم چیز تازه‌ای نیست و مدت‌ها با آن سروکله زده‌‌ایم اما این‌بار در خبر آمده شیائومی قصد دارد کاری کند تا گوشی‌هایش در ایران، سوریه، کوبا، کره‌شمالی و سودان قفل شوند و دیگر کار نکنند. قفل شوند؟ یعنی چطوری؟ چطوری چنین چیزی امکان‌پذیر است؟ چرا شیائومی که در حدود ۱۰سال حضور در ایران برندی کم‌حاشیه و همیشه در دسترس بوده اما هرگز لازم نشده در کشور دفتر مستقیم داشته باشد یک مرتبه تصمیم می‌گیرد علیه ایرانی‌ها شمشیر از رو ببندد؟
چرا یک برند چینی می‌خواهد جلوتر از برندهای آمریکایی مثل اپل و خود گوگول به‌عنوان صاحب برند اندروید کاسه داغ‌تر از آش باشد؟ حتما تا الان چنین سوالاتی برایتان مطرح شده است و از خودتان پرسیده‌اید قفل کردن گوشی واقعا امکان‌پذیر است؟ شامل حال گوشی‌های جدید می‌شود یا گوشی‌های شیائومی که قبلا فروخته شده‌اند هم قفل می‌شوند؟ راه‌حلی برای دور زدن این تحریم وجود دارد یا چون سخت‌افزاری است فقط باید ایستاد و نظاره‌گر بود؟ در این نوشته قرار است با هم بدون خشم و هیجان‌زدگی ساعات اول انتشار خبر، یک بار ماجرا را مرور کنیم و جزئیات بیشتری درباره آن بدانیم.
روایت اول: واکنش انجمن واردکنندگان موبایل
انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی چند ساعت پس از دست‌به‌دست شدن خبر ترسناک غروب جمعه، بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن آمده تاکنون موردی از غیرفعال شدن گوشی شیائومی در ایران گزارش نشده است اما احتمال دارد گوشی‌های شیائومی که از مبدا اروپا وارد می‌شوند غیرفعال شوند. در بیانیه می‌خوانیم: برای اولین بار سه روز پیش یک کاربر از کوبا در سایت Reddit از قفل شدن گوشی جدید خود پس از چند روز استفاده خبر داد. این کاربر گفته یک گوشی شیائومی نوت ۸ هم دارد که نزدیک یک‌سال از آن استفاده کرده و مشکل برایش اتفاق نیفتاده اما گوشی جدیدش بعد چندروز استفاده از کار افتاده است.
او ادعا کرده شاهد بیش از ۲۰مورد از چنین مشکلاتی بوده که برای کاربران دیگر اتفاق افتاده است. این ادعا‌ها که درقالب توئیت مطرح شده، توضیحات بیشتری ندارند. برخی سایت‌ها مانند XDA نیز به بازنشر این خبر پرداختند و کشورهای دیگری را نیز به کوبا اضافه کردند در حالی‌که با جست‌وجوی انجام شده هیچ موردی در ایران یا کشورهای دیگر گزارش نشده است و حتی افراد دیگری از کوبا چنین مشکلی را گزارش نکرده‌اند.
دلیل اضافه کردن نام ایران، کره شمالی، سوریه، سودان و کریمه به این لیست، بند ۱۴٫۲ شرایط و ضوابط فروش شیائومی اروپاست که در وب‌سایت شیائومی و همچنین هنگام روشن کردن و فعالسازی اولیه گوشی‌های شیائومی ذکر شده است. براساس این بند، صادرات دوباره کلیه محصولات شیائومی تابع قوانین صادراتی آمریکاست و هرگونه فروش این محصولات به کشورهای کوبا، سوریه، ایران، کره شمالی، سودان و کریمه ممنوع است.
به‌نظر می‌رسد این خبرگزاری‌ها دقت نکرده‌اند که این شرایط و ضوابط برای صادرات گوشی‌ها و محصولاتی است که از مبدا اروپا صادر می‌شوند و درواقع این محصولات فقط برای استفاده در اروپا تولید شده‌اند و نمی‌توان آنها را بنا به قوانین تحریمی ایالات متحده به سایر کشورها صادر کرد. حتی در لیست شرایط و ضوابط منتشر شده در سایت شیائومی چین، هند یا مناطق دیگر این محدودیت‌ها ذکر نشده است و احتمالا گوشی‌های محدودی که در کوبا غیرفعال شده‌اند توسط مسافران یا یک شرکت از مبدا اروپا وارد کوبا شده‌اند.از آنجایی‌که حتی یک مورد غیرفعال شدن گوشی در ایران یا کشورهای ذکرشده جز کوبا نبوده‌ایم لذا به‌احتمال بسیار زیاد این خبر واقعیت ندارد.
روایت دوم: شیائومی پردردسر
کاربر کوبایی و توئیت پردردسری که برای ۴۸ساعت ایرانی‌ها را در غم و اندوه و خشم فرو برد را رها کنیم. اگر خاطرتان باشد، چند‌وقت پیش هم خبری درباره ممنوعیت واردات یک‌سری گوشی منتشر شد که در میان آنها عدد قابل توجهی موبایل شیائومی به چشم می‌خورد. واقعا چرا شیائومی انقدر برای ایرانی‌ها اهمیت دارد؟ بهمن ۱۳۹۴ چند سایت حوزه تکنولوژی از ورود رسمی شیائومی به ایران خبر داده‌اند. عکس‌هایی هم منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد مراسم پرزرق و برق اول بهمن، توسط یک شرکت ایرانی برگزار شده است.
این شرکت بر اساس سنت آن سال‌ها، محصولات برندی خارجی را از واسطه‌های دوبی خریداری می‌کرد و به ایران انتقال می‌داد. طبق قانون وزارت صنعت هم مجبور بود تضمین بدهد مسئولیت گارانتی و خدمات پس از فروش کالاها را برعهده می‌گیرد. برای همین خودشان را نماینده رسمی برند خارجی معرفی می‌کردند. ادعایی بزرگ اما تو خالی که الان دیگر می‌دانیم چقدر خنده‌دار است.خلاصه اینکه شیائومی هرگز در ایران حضور رسمی نداشته است. محصولات این برند در دو سری تولید می‌شوند؛ اول نسخه مخصوص چین و دوم نسخه گلوبال که به بازارهای جهانی راه پیدا می‌کنند.
در این سری دوم نزدیک ۱۰سال (یعنی از زمان تولد شیائومی) اسم ایران در منوها، تنظیمات و حتی تنظیمات منطقه‌ای مورد استفاده برای نرم‌افزارها به‌چشم نمی‌خورد. یعنی شیائومی از همان سال همراه و همقدم با وزارت خزانه‌داری آمریکا خط تحریم را دنبال می‌کرده است. با وجود این کج‌سلیقگی، محصولات برند شیائومی مثل گوشی‌های موبایل،لوازم جانبی موبایل،گجت‌های هوشمند خانگی، دستبند‌های سلامتی و… به‌خاطر قیمت پایین و اقتصادی محبوبیت زیادی بین ایرانی‌ها داشتند.
به‌عنوان مثال تا سال ۹۵ می‌توانستید با ۲۰۰، ۳۰۰ هزار تومان یک گوشی هوشمند شیائومی بخرید. بعد از اینکه دلار گران شد هم شیائومی این خصلت خود را در بازار حفظ کرد و به‌این ترتیب شاهد افزایش محبوبیت شیائومی در سال‌های اخیر بودیم. با خروج رسمی ال‌جی، اضمحلال هوآوی و گرانی گوشی‌های سامسونگ شیائومی پشت سر هم ترقی پیدا کرد. الان اگر به بازار موبایل بروید، از این برند می‌توانید Redmi 9C با قیمت سه میلیون و ۶۰۰ هزار تومان را بخرید تا Mi 11 5G با قیمت ۲۳ میلیون تومان.
اگرچه مثلا Poco M3 با قیمت چهار میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و Poco X3 Pro با قیمت شش میلیون و ۸۰۰ هزار تومان یا Redmi 9T محبوبیت بیشتری در بازار دارند.آمارهای رسمی هم محبوبیت شیائومی را در بازار ایران تایید می‌کنند. به‌عنوان مثال انجمن واردکنندگان موبایل می‌گویند از عدد ۱۶ میلیون و ۷۰۰ هزار گوشی موبایل وارد شده به ایران ۵۴درصد متعلق به برند سامسونگ و ۳۳درصد از برند شیائومی بوده‌اند. سهم هفت درصدی اپل، سه درصدی نوکیا و دو درصدی هوآوی روی هم نصف سهم گوشی‌های وارد شده از برند شیائومی نیست.
روایت سوم: بگو تا کمتر بترسیم
جست‌وجویی کوتاه در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد، خبر ترسناک غروب روز جمعه، خیلی‌ها را نگران کرده. کاربری نوشته همین چند روز پیش گوشی شیائومی خرید و […] و […] و […] بعضی‌ها هم مثل همیشه شوخی می‌کنند. یکی از همو‌طنان بامزه‌مان نوشته جاروشارژی دوستش خودبه‌خود دست از کار کشیده و پوست تخمه‌ها را پرت کرده بیرون و گفته دیگه تموم شد اون دوران، خودت پاشو جمع کن. بعضی‌ها هم با آگهی‌های فروش گوشی دست‌دوم شیائومی شوخی کرده‌اند.
اینها را گفتیم تا اخم‌هایتان را باز کنید و دیگر نگران نباشید. یکی از نشانه‌های ساده و پیش‌پا افتاده که نشان می‌دهد خطری تهدیدتان نمی‌کند، این است که شیائومی به‌تازگی برای کاربران ایرانی به‌روزرسانی نرم‌افزاری ارائه داده تا مشکل برقراری تماس با سرشماره‌های اضطراری را رفع کند. مورد دیگر برای دست برداشتن از نگرانی و ترس، مرور وقایعی است که در گذشته رخ داده. بالاخره شیائومی یک برند در حال رشد است که علاوه بر ایران، در سایر کشورها دنیا روزبه‌روز پیشرفت می‌کند و کلی بلندپروازی دارد.
اگر برنامه‌های توسعه شیائومی برای بازار آمریکا به جریان افتاده باشد، روشن است که برای موفق شدن در این کشور، شیائومی باید به دقت مقررات آمریکایی را دنبال کند. این به معنای آن است که شیائومی رسما بدون اجازه دولت آمریکا در کشورها و سرزمین‌های تحت تحریم واشنگتن شامل کریمه، کوبا، ایران، کره شمالی، سودان و سوریه گوشی نخواهد فروخت. فهرست این کشورها در شرایط و مفاد فروش شیائومی آمده و در بند «صادرات» تاکید شده خریدار نمی‌تواند محصولی که از فروشنده خریداری کرده را به‌کشور یا سرزمین یا هر بخشی صادر کند که تحت قوانین کنترل صادرات ممنوع است.
پس بعید نیست مثل برندهای کره‌ای، آلمانی، چینی و… مجبور باشد برای جلب رضایت وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کند پیرو دستورات است. در این حالت چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ احتمالا هیچی! اینکه قفل سخت‌افزاری بسازید و از راه دور مثل بمب ساعتی آن را تنظیم کند که ناگهان دستگاهی را از کار بیندازد، سال‌ها قبل به این طرف رویای تولید‌کننده‌ها به‌حساب می‌آید. حالا این کار یا از نظر قیمت خیلی گران تمام می‌شود یا اصلا عملی نیست چون به‌عنوان مثال مایکروسافت و سونی هم نتوانسته‌اند با قفل سخت‌افزاری جلوی هک و کپی‌خور شدن کنسول‌های بازی پلی‌استیشن و ایکس‌باکس را بگیرند.
اپل و گوگل هم چنین وضعیتی دارند. اگر قرار بود عملیات تحریم تا اینجا‌ها پیش برود، حتما آنها جلوتر از هر برندی کارشان را عملی کرده بودند. اصلا بیاید بدترین حالت را در نظر بگیریم؛ با فرض یک درصد اگر چنین چیزی اتفاق افتاد و دیوانه‌ها از راه دور کاری کردند تا عملکرد یک دستگاه سخت‌افزاری مختل شود، همچنان می‌توان با رام‌های کاستوم (سیستم‌عامل هک شده) دوباره گوشی را راه انداخت. به‌عنوان نکته آخر باید یک موضوع درگوشی هم مطرح کنیم. هفت صبح در تماس با چند واردکننده عمده موبایل به کشور که گوشی‌ها را از واسطه‌های دوبی خریداری می‌کنند مطلع شد هیچ بخشنامه تهدیدآمیزی به آنها ابلاغ نشده است و روند و جریان واردات همچنان مانند گذشته ادامه خواهد داشت.
