سریال‌های روز دیگر زیرنویس نمی‌شوند
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده| از هفته آینده همه سریال‌های ایرانی ساخته شده توسط VODها باید از صدا و سیما برای انتشار مجوز بگیرند! با گذشت یک هفته از بسته شدن سایت‌های دانلود فیلم، ابعاد آن گسترده‌تر شده و تلویزیون‌های اینترنتی که خود دست بالا را در این ماجرا داشتند حالا در موضع تدافعی قرار گرفته‌اند. آنها حالا از سه جبهه تحت فشار قرار گرفته‌اند و با نگرانی منتظر اتفاقات هفته آینده هستند.
از سوی دیگر ابعاد این ماجرا به مترجم‌ها و افرادی که کار زیرنویس فارسی را انجام می‌دادند، رسیده و در روزهای اخیر از زیرنویس‌های جدید خبری نبوده و فیلم‌بازها منتظر زیرنویس‌های فارسی هستند. در حالی که این دسته از کاربران چنین اتفاقی را از چشم تلویزیون‌های اینترنتی مانند نماوا و فیلیمو می‌بینند حالا خود این تلویزیون‌های اینترنتی در معرض خطرات بزرگتری قرار گرفته‌اند. خطری که ممکن است آینده آنها را به طور کلی تحت شعاع قرار دهد. این اتفاقات را مرور می‌کنیم.
*** چشم‌های نگران به زیرنویس
سریال بین‌های حرفه‌ای خارجی به مدت یک هفته است که هم سریال‌های مورد علاقه خودشان را سخت گیر می‌آورند و هم زیرنویس‌ها را سخت‌تر. یعنی دقیقا از زمانی که سایت‌های دانلود مشهور فیلم و سریال خارجی بسته شد و منبع دانلود کاربران از بین رفت. در همین مدت سایت‌های مختلفی آرام آرام جایگزین سایت‌های قبلی شدند اما یک مشکل همچنان حل نشده باقی مانده: «زیرنویس فارسی». زیرنویس‌هایی که در کمتر از ۲۴ ساعت به دست مخاطبان می‌رسید حالا پس از گذشت یک هفته از یک قسمت سریال‌هایی مانند «مستر روبات» و «واکینگ دِد» آنها را بدون زیرنویس گذاشته است.
شاید برایتان این سوال پیش بیاید با وجود آنکه سایت‌های دانلود جایگزین فعالیت خود را آغاز کرده‌اند اما چرا مانند قبل خبری از زیرنویس فارسی نیست؟ مانند همیشه همه چیز به پول ربط دارد و بس! افرادی که قبلا در کار ترجمه و زیرنویس فیلم‌ها برای سایت‌ها بودند، برای زیرنویس کردن هر فیلم سینمایی مبلغی در حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان دریافت می‌کردند (هر سریال در حدود ۷۵ تا ۱۰۰ هزار تومان). نکته مهم این است که آنها این مبلغ را از سایت‌های مشهور دانلود دریافت می‌کردند و آن چند سایت مشهور نیز در یک توافق نانوشته پخش زیرنویس انحصاری فیلم‌ها را بین خود تقسیم می‌کردند.
یعنی کمتر پیش می‌آمد که یک سریال روز و پر طرفدار توسط دو سایت زیرنویس شود. حالا سوال بعدی‌تان حتما این است که آن سایت‌های دانلود چگونه از پس هزینه‌های زیرنویس‌ها بر می‌آمدند و آن را به مترجم‌ها می‌دادند؟ دو روش بزرگ برای منبع درآمدی این سایت‌ها وجود داشت. یکی از آنها فروش اشتراک ویژه بود. یعنی کاربران قادر نبودند تمام سریال‌ها و فیلم‌های این سایت‌ها را دانلود کنند و برای دانلود همه جانبه باید اشتراک خریداری می‌کردند. با وجود آنکه مبلغ این اشتراک کم بود اما تعداد کاربران آن به اندازه‌ای زیاد بود که سود چشمگیری برای سایت‌های دانلود فیلم فراهم می‌کرد.
به عنوان مثال یکی از این سایت‌ها که برای حق عضویت ماهانه ۱۴ هزار تومان دریافت می‌کرد در حدود ۸۰۰ هزار عضو داشت! به این ترتیب سایت‌های دانلود نه تنها به راحتی حق‌الزحمه مترجم‌ها را می‌دادند؛ بلکه سود زیادی نیز به جیب می‌زدند. منبع دوم درآمد این سایت‌ها نیز تبلیغات بود که با از دسترس خارج شدن سرورهای آنان عملا پولی وجود ندارد که به مترجم‌ها داده شود. مترجم‌ها نیز فعلا بیکار نشسته‌اند تا ببینند چه می‌شود. شنیده شده سایت‌های دانلود در حال انتقال سرورهای خود به کشورهایی مانند آلمان، امارات و عمان هستند تا بتوانند دوباره فعالیت خود را از سر بگیرند. سوال اصلی اینجاست که چرا حالا سایت‌های فیلیمو و نماوا از این خلأ استفاده نمی‌کنند و فیلم‌ها را خودشان زیرنویس نمی‌کنند؟ به این سوال در قسمت بعدی پاسخ می‌دهیم.
*** دلهره شکایت
یادتان می‌آید هفته گذشته کاربران عصبانی از بسته شدن سایت‌های دانلود، به صفحه اینستاگرام «نتفلیکس» رفتند و به مدیران آن گوشزد کردند که نماوا بدون خرید حق کپی رایت مشغول دوبله و پخش فیلم‌های این شرکت هستند. نتفلیکس هم در صفحه اینستاگرامش گفته بود که از این کار خبر دارد. شنیده‌های هفت‌صبح حاکی از آن است که ماجرا به همین جا ختم نشده و دلهره و هراس از شکایت در دل نماوا و فیلیمو افتاده است. آنها از برخی منابع شنیده‌اند که تصمیم نتفلیکس جدی است و گویا در حال طی کردن مراحل مقدماتی برای ثبت شکایت بین‌المللی است.
همین موضوع سبب شده در روزهای اخیر سایت‌های فیلیمو و نماوا تعداد کمتری از فیلم‌های خارجی را روی سایت خود قرار دهند و فعلا بی‌خیال حوزه فیلم و سریال خارجی شوند. این موضوع دقیقا همان دلیلی است که باعث شده این تلویزیون‌های اینترنتی نتوانند از خلأ کمبود زیرنویس فارسی در یک هفته گذشته استفاده و مترجم‌ها را جذب کنند. نماوا و فیلیمو فعلا ترجیح می‌دهند تمرکز خود بر حوزه پر طرفدار انیمیشن خارجی و سریال‌های ایرانی بگذارند اما این حوزه نیز دچار چالش جدید و پر اضطراب شده است. چرا؟ قسمت بعدی را بخوانید.
*** صدا و سیما وارد می‌شود
کانال تلگرامی باشگاه روزنامه‌نگاران ایران نوشته که مهدی خرمدل روزنامه نگار خبر داده است: «به VODهای زیر نظر سازمان سینمایی هشدار داده شده که یا از صداوسیما مجوز می‌گیرند یا با آنها برخورد می‌شود. سه سرویس در نامه‌ای مشترک درخواست استمهال یک ماهه برای دریافت مجوز کردند. از این به بعد فیلیمو و نماوا و… زیر نظر صداوسیما فعالیت می‌کنند و کار از دست وزارت ارشاد خارج شد.» او همچنین نوشته است: «پهنای باند مصرفی اینترنت تهران را در یکی از روزهای شلوغ از روی سامانه مخابرات، ۵۹۶ گیگ بر ثانیه ثبت کرده بودیم در حال حاضر به حدود ۴۰ تا ۵۰ گیگ بر ثانیه است. بازنده اصلی بستن وب‌سایت‌های دانلود فیلم، ISPها هستند و اگر کنترل کامل VODها به دست صداوسیما بیفتد، برنده اصلی صداوسیما است.»
* ماجرا به این شکل است که از مدت‌ها پیش صدا و سیما نیز به عنوان بازوی نظارتی در کنار وزارت ارشاد مسئولیت نظارت بر محتوای منتشر شده توسط تلویزیون‌های اینترنتی را داشت. بیشترین نظارت‌ها توسط وزارت ارشاد بود و اصلاحات اعمال شده توسط صدا و سیما جزئی بود. صدا و سیما بیشتر از همه به دنبال آن بود تا برای پخش برنامه‌های ساخته شده توسط خودش، ساز و کاری را از نظر مالی در نظر بگیرید. حالا اما زمین بازی کاملا عوض شده و نظارت‌ها همه محتوای تلویزیون‌های اینترنتی به طور کامل به دست صدا و سیما افتاده است.
* مسئله کجا پیچیده می‌شود؟ جایی که یادمان بیاید به تازگی تلویزیون‌های اینترنتی خودشان تهیه‌کننده برخی سریال‌های نمایش خانگی شده‌اند و عملا در حال از دور خارج کردن تهیه‌کنندگان سنتی هستند. سریال‌هایی مانند هیولا که پخش آن تمام شده، سریال مانکن که به تازگی پخش آن آغاز شده و سریال قورباغه به تهیه‌کنندگی هومن سیدی و نوید محمد‌زاده که قرار است به زودی پخش شود. همه این سریال‌ها جزو سریال‌هایی هستند که محتوای آنها از چارچوب‌های مورد نظر صدا و سیما فاصله دارد و مشخص نیست از هفته آینده قرار است صدا‌و سیما برای این سریال‌ها و انیمیشن‌هایی که از تلویزیون‌های اینترنتی پخش می‌شود، چه نسخه‌ای بپیچد. آیا دوران یکه‌تازی سریال‌های شبکه نمایش خانگی به پایان خواهد رسید؟
