زورآزمایی کرمان و آذربایجان برسر واگذاری تراکتور و ماشین
روزنامه هفت صبح، علی رستگار | دو باشگاه تراکتورسازی و ماشین‌سازی تبریز که در لیگ برتر و لیگ دسته یک بازی می‌کنند، به مس سونگون ورزقان واگذار شدند. این تصمیم خروجی جلسه‌ای است که هفته پیش با حضور وزیر صمت، استاندار آذربایجان شرقی، مدیرعامل شرکت ملی مس و تعدادی از نمایندگان مجلس برگزار شده. این اتفاق به معنی پایان عصر محمدرضا زنوزی در فوتبال آذربایجان است. مرد متمولی که با وعده‌های بزرگ وارد فوتبال ایران شد و مالکیت این دو باشگاه را برعهده گرفت.
به‌رغم ریخت و پاش‌های زیاد به توفیق خاصی در این دو تیم نرسید و حالا با یک بدهی هنگفت هر دو باشگاه را تحویل دولت می‌دهد. واگذاری تراکتورسازی خواسته هواداران این تیم است و به نظر می‌رسد آنها از این تصمیم رضایت دارند. فارغ از بحث‌های فوتبالی اما ماجرای واگذاری این باشگاه به مس سونگون و به عبارت دیگر شرکت ملی مس حاشیه‌هایی به دنبال داشته و زمینه‌ساز نوعی تقابل بین نمایندگان دو استان کرمان و آذربایجان شرقی شده است که مرتب مصاحبه‌های تندی علیه هم انجام می‌دهند.
حالا جزئیات ماجرا چیست؟ نمایندگان کرمان می‌گویند چرا باید از منابع حاصل از شرکت ملی صنایع مس که عمده آن متعلق به استان ماست، بدهی تیم‌های تراکتور و ماشین‌سازی را پرداخت کنیم؟ از سوی مقابل نمایندگان آذربایجان شرقی هم می‌گویند مس سونگون منابع و درآمدهای سرشاری دارد و نیازی به دیگر منابع شرکت ملی مس نداریم. گفته می‌شود قرار است ۵۰۰ میلیارد تومان از جیب صنایع مس برای تسویه بدهی تراکتورسازی پرداخت شود و این مسئله به محل مناقشه تبدیل شده است.
نطق تند پورابراهیمی
ماجرا از نطق نماینده کرمان در مجلس شروع شد. روز چهارشنبه محمدرضا ابراهیمی در صحن علنی مجلس، واگذاری تراکتورسازی و ماشین‌سازی به مس را خلاف منافع مردم استانش توصیف کرد. بخشی از اظهارات او را به نقل از خبرگزاری ایسنا بخوانید: «حدود ۲۰ درصد از سرمایه‌گذاری و تولید شرکت ملی مس در منطقه آذربایجان و ۸۰ درصد در استان کرمان تعلق می‌گیرد، طبیعتا هرگونه اقدام، حمایت، پیگیری در قالب سهم قانونی و ۲۰ درصد هم حق مردم آذربایجان است.
اما به نظر می‌رسد با توجه به شرایطی که امروز در کشور داریم، تصمیماتی مغایر منافع و قوانین توسط شرکت ملی مس در دستور کار قرار گرفته که موجب نارضایتی مردم کرمان شده است که از زبان مردم این منطقه این گلایه را مطرح می‌کنند. اجازه نمی‌دهیم حق مردم کرمان در این صنعت ضایع شود. فعالیت شرکت ملی مس در کرمان باعث آلایندگی‌هایی در منطقه شده است. مدیرعامل شرکت مس حق ندارد منابع مربوط به شرکت را به جای دیگری انتقال دهد؛ حق مردم آذربایجان از مس محفوظ است اما اجازه نمی‌دهیم حق مردم کرمان ضایع شود.»
اول مس سونگون را مستقل کنید
یک روز بعد حسین جلالی نماینده رفسنجان هم به ماجرا ورود کرد و گفت کل ماجرا اصلا شایعه و جنجال رسانه‌ای است و چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. او در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا دلایلی را مطرح کرد که از نظر او این اقدام قابل انجام نیست: «شورای عالی امنیت ملی یا سران قوا، باید برای این کار موافقت داشته باشند که تاکنون موافقتی صورت نگرفته و فعلا فقط جنجال رسانه‌ای فضا را ملتهب کرده است. گفتیم ابتدا استقلال مس سونگون را اعلام و سهم آنها را مشخص کنید بعد در خصوص سهام‌شان هر تصمیمی خواستند بگیرند.»
او در گفت‌وگوی جداگانه‌ای هم اعلام کرد: «شایعه اینکه مس می‌خواهد به تراکتور کمک کند، هرگز محقق نخواهد شد و چون بازرسی و دستگاه‌های حسابرسی مانع هستند، نخواهند گذاشت این امر علمیاتی شود. ما هم اینجا مراقبت و نظارت می‌کنیم نمی‌گذاریم چنین مسئله‌ای که خلاف قانون و شرع است، صورت گیرد. دوم اینکه تیم تراکتور متعلق به هیچ کدام از معادن مس کشور نیست و یک تیم مستقل است و اگر هم در مجموعه‌های دولتی بود و می‌خواستند از مس به آن پولی پرداخت کنند، خیلی از تیم‌ها الان با مشکل مالی مواجه‌اند.
نکته دیگر اینکه سازمان بازرسی که در همه موارد گیر می‌دهد، هر تیمی که به تیم تراکتور کمک کند محکوم سازمان بازرسی خواهد بود؛ چون اولا فدراسیون شکایت می‌کند که شما که تیم مس رفسنجان را داشتید پول دادن به تراکتور چه معنایی دارد؟ آیا تبانی کردید که در باخت‌ها، داوری‌ها و جدول دخالت کنید؛ بنابراین شائبه یک نوع باج دادن محسوب می‌شود و فدراسیون هم شکایت می‌کند.»
دعوا سر چند میلیارد تومان است؟
این جمله از الله‌وردی دهقانی نماینده ورزقان در مجلس، علت مخالفت کرمانی‌ها با کل ماجرا را روشن می‌کند: «با پیشنهاد و پیگیری‌های استاندار آذربایجان شرقی بنا شد تا از محل مطالبات شرکت مس ورزقان از شرکت ملی مس دو باشگاه تراکتورسازی و ماشین‌سازی تبریز به مس ورزقان واگذار شود.»
در واقع ۵۰۰ میلیارد تومانی که محمدرضا ابراهیمی نماینده کرمان گفته اشاره به همین رقمی است که باید مبادله شود. منابع مختلف نوشتند فقط باشگاه تراکتورسازی تبریز ۴۰۰ میلیارد تومان بدهی دارد. در واقع کرمانی‌ها می‌گویند وقتی ۸۰ درصد منابع شرکت ملی صنایع مس متعلق به استان ماست چرا ما باید پول تسویه بدهی و واگذاری باشگاه‌های تبریزی را بدهیم؟ آنها با استناد به حقوق معوق شده کارکنان مس سونگون و اعتراضات اخیر کارگران آن معتقدند این مجموعه توانایی پرداخت تعهدات خودش را هم ندارد، با کدام پول می‌خواهد تیم‌داری کند؟
در پاسخ به این اعتراض محمدرضا پورابراهیمی البته علی نیکزاد نایب رئیس مجلس گفت: »در مورد این جلسه خبر دارم. می‌دانید ۲۰ درصد از مس در ورزقان آذربایجان هزینه می‌شود. قرار شد وزیر دو اقدام انجام دهد. اولا به اندازه سهم ۲۰ درصد هیات مدیره ورزقان اعمال مدیریت شود، همچنین قرار شد به اندازه همان درصدی که باید در ورزقان آذربایجان اقدام شود مسئولیت اجتماعی را بپذیرد.
آقای وزیر خارج از این موارد نپذیرفت و گفت در اعمال مدیریت در ورزقان تصمیم می‌گیرد، همه بدانید هیچ مبلغی خلاف جابه‌جا نشده و به اندازه درصدی که در قانون آمده قرار شد مسئولیت اجتماعی که تا به امروز عمل نشده است، عمل شود.» در این بین بحث‌های تایید نشده‌ای در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده که قرار است اسم این دو تیم هم به مس تغییر کند اما اخبار رسمی حکایت از این دارد که واگذاری فقط با حفظ اسم فعلی دو باشگاه تراکتورسازی و ماشین‌سازی صورت می‌گیرد.
پاسخ نمایندگان آذربایجان
از سوی مقابل و در واکنش به اعتراض نمایندگان کرمان، نماینده آذربایجان شرقی در مجلس هم سکوت نکردند. محمدحسین فرهنگی رئیس مجمع نمایندگان آذربایجان‌شرقی در پاسخ به پورابراهیمی گفته: »قرار نیست حرف‌های ژورنالیستی بزنیم. کسی حق کرمان را به آذربایجان نمی‌دهد؛ همانطور که اجازه نمی‌دهیم کسی حق آذربایجان را به شما بدهد. آنچه نمایندگان استان به عنوان یکی از مطالبات بحق مردم دنبال می‌کنند و مورد حمایت نماینده معزز ولی فقیه در استان نیز قرار گرفته و با پیگیری استاندار محترم پیش می‌رود، برخورداری ورزش استان و تیم پرهوادار تراکتور از حمایت‌های لازم از محل درآمدهای صنایع و معادن ملی و استانی است.»
بعد حتی نمایندگان ادوار مختلف استان‌های آذربایجان غربی و شرقی هم وارد گود شدند و به نماینده کرمان پاسخ دادند. از جمله اکبر اعلمی نماینده پیشین تبریز که یادداشتی منتشر کرده از این قرار: «آذربایجان کوچک‌ترین نیاز و چشمداشتی به درآمدهای مختص شرکت مس کرمان ندارد. فقط کافی است مافیای مس که در ارکان قدرت از جمله مجلس نفوذ کرده، دست از سر منابع آذربایجان برداشته و از هرگونه کارشکنی و سنگ‌اندازی خودداری کند تا پروژه هیپ لیچینگ سونگون که بیش از سه سال از تاریخ کلنگ‌زنی آن گذشته است،
در منطقه احداث و راه‌اندازی شده و آذربایجان از هر حیث در تولید کنستانتره، استحصال، ذوب، تغلیظ، پالایش و تولید شمش و کاتد مس کاملا مستقل و خودکفا شود و لاجرم سهم ۳۰ درصدی معدن سونگون در تولید کنستانتره مس کشور(سالانه حدود ۳۵۰-۳۰۰ هزار تن به ارزش فعلی بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان)، به جای انتقال به کرمان، در خود آذربایجان مصرف شود.
در این صورت به‌جای اینکه جزئی از درآمد سالانه ۴۵ هزار میلیارد تومانی و سود خالص ۲۷ هزار میلیارد تومانی شرکت ملی صنایع مس ایران(به نرخ سال ۹۹) با منت به سونگون اختصاص یابد، دست‌کم معادل یک سوم درآمد و سود شرکت مس کرمان، نصیب آذربایجان خواهد شد.»
یا نادر قاضی‌پور نماینده سابق ارومیه هم مستقیما حسین جلالی نماینده رفسنجان را خطاب قرار داده و گفته: «دیگر اجازه نمی‌دهیم با قاشق کرمانی عسل آذربایجان بخورید.» گفتنی است معدن مس سونگون در روستای تخریب‌شده سونگون واقع شده که در ۳۰کیلومتری ورزقان و ۱۳۰کیلومتری شهر تبریز قرار دارد. تعداد کارکنان مجموعه مس سونگون حدود ۴۵۰۰ نفر است و مدیریت آن برعهده شرکت ملی صنایع مس ایران قرار دارد.
