رقیبان تازه نفس برای فروشگاه‌های همواره تخفیف
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده | هر چند ماه یک‌بار اتفاقی جدید و منحصربه‌فرد در حوزه سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای رخ می‌دهد و معادلات در این بازار پر سود را کاملا تغییر می‌دهد. به دلیل همین اتفاقات است که هر چند ماه یک‌بار در «هفت صبح» به بررسی رقابت سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای می‌پردازیم. این‌بار هم چند اتفاق مهم سبب شد تا صفحه صنایع غذایی را به آن اختصاص دهیم.
«بانک صادرات» در یک توافق مهم با میهن در حال توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای «دیلی مارکت» است که در همین هفته و هفته آینده چند شعبه بزرگ آن افتتاح خواهد شد. اسنپ هم با روی آوردن به فروشگاه‌های زنجیره‌ای فیزیکی در حال توسعه کسب‌وکار خود است و با راه‌اندازی سرویس «اسنپ ساپلای» که تهیه، توزیع و پخش مواد اولیه را به‌عهده دارد در حال گسترش انحصار خود است. از سوی دیگر «گلرنگ» که با ظهور این رقیبان جدید موقعیت فروشگاه‌های «افق کوروش» خود را در خطر می‌بیند، در حال سرمایه‌گذاری بر فروشگاه‌های دیگرش با نام «هایپر فامیلی» است. این گزارش را بخوانید.
*** چگونه پای بانک‌ها باز شد؟
* یک: همانطور که هفت‌صبح قبلا از منابع موثق خبر داده بود، میهن بالاخره از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خود رونمایی کرد و چند شعبه آن افتتاح شد. این فروشگاه‌های زنجیره‌ای که «دیلی مارکت» نام دارند، قرار است رقابتی سنگین با «افق کوروش» داشته باشند.
* دو: میهن برای افتتاح فروشگاه‌های زنجیره‌ای خود مدت‌ها بود که دنبال یک شریک تجاری معتمد می‌گشت تا بتواند به یک الگوی همکاری متفاوت برسد. همین موضوع باعث شد تا راه‌اندازی فروشگاه‌هایش به تاخیر بیفتد و چند باری اسم‌اش را تغییر داد تا بالاخره نام «دیلی مارکت» را انتخاب کرد. «بانک صادرات» بزرگ‌ترین شریک تجاری میهن برای تاسیس این فروشگاه‌هاست.
* سه: مدیرعامل بانک صادرات در جلسه‌ای که هفته گذشته با «ابوالفضل پایداری» مدیرعامل میهن داشت،گفت:«شاهد تلاش شبانه‌روزی مدیران مجموعه شرکت لبنیاتی میهن هستیم. اتفاق ناگوار آتش‌سوزی در این شرکت خوشبختانه با همت و کاردانی مدیران آن به خوبی مدیریت شد و بانک صادرات ایران برای حمایت از این شرکت آمادگی کامل دارد.وجود تنوع در زنجیره ارزش این شرکت جای تبریک دارد و امیدواریم همیشه در اوج باشد.»
* چهار: در همان جلسه مهم «ابوالفضل پایداری» مدیرعامل میهن نقبی به فروشگاه‌های زنجیره‌ای «دیلی مارکت» زده که نشان می‌دهد توسعه این فروشگاهها برای آنها از هر چیزی در همکاری با بانک صادرات مهم‌تر است:«در جدیدترین الگوی توسعه شرکت میهن، واردات نهاده‌های دامی تا ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در دستور کار شرکت است. تعداد این فروشگاهها تا پایان سال به ۵۰۰شرکت و در یک بازه سه ساله به سه هزار فروشگاه خواهد رسید.» یک خط و نشان مهم برای «افق کوروش».
* پنج: نکته مهم این است که شرکت میهن چند هدفگذاری در بازگشایی این فروشگاهها داشته است که مهم‌ترین آن این است که می‌خواهد به‌عنوان یک مرجع قیمت شناخته شود. یعنی خریداران با استفاده از اپلیکیشن و سایت این فروشگاه، بهترین قیمت ممکن برای یک کالا و فروشنده آن را در حوزه صنایع غذایی پیدا کنند. هدفگذاری بعدی هم این است که میهن می‌خواهد با گروه خاصی از کارخانه‌ها و شرکت‌های مواد غذایی قرارداد ببندد تا جنس‌های آنها در « دیلی مارکت» به شکل گسترده‌تر و با تخفیف بیشتری عرضه شود. درحال حاضر میهن، طبیعت، هایلی، تبرک، هراز و خوشاب با این فروشگاه قرارداد بسته‌اند. آیا قرار است کالاهای رقیب میهن (مثلا کاله) در این فروشگاهها عرضه نشوند؟
*** اسنپ و گسترش انحصار؟
* یک: این فروشگاه‌های زنجیره‌ای فیزیکی است و کاملا متفاوت از «اسنپ‌مارکت و سفارش اینترنتی» عمل می‌کند. شایعه‌ها حکایت از آن دارد که هایپراستار توسط سرمایه‌گذار خارجی خود با اسنپ وارد مذاکره شده و قرارداد جدیدی را امضا کرده است. طبق این قرارداد، سوپرمارکت‌های محلی که می‌خواهند در این طرح حضور داشته باشند، نام «اسنپ» را بر تابلوهای خود خواهند زد و وارد بازی جدیدی از تولید و پخش موادغذایی خواهند شد.
* دو: گویا در این بازی، هایپراستار نقش پررنگی خواهد داشت و تعیین می‌کند هرکدام از سوپرمارکت‌های زیرمجموعه این قرارداد که با نام «اسنپ» فعالیت می‌کنند، چه محصولی را و با چه قیمتی در آن به فروش برسانند.
* سه: اسنپ حالا برگ جدیدی از این زنجیره و بازی را رو کرده که به‌زعم رقیبانش به مشی انحصارگرایانه اسنپ دامن می‌زند. «اسنپ ساپلای» جدیدترین سرویس این مجموعه به شمار می‌رود که روی مدیریت زنجیره تامین کالا متمرکز است و به گفته مدیران اسنپ، هدف از این پلتفرم ایجاد یکپارچگی و اتصال بین مدیریت زنجیره تامین کالا مابین رستوران‌ها و فروشگاه‌هاست.
* چهار: در واقع اسنپ از شروع زنجیره توزیع و پخش، ابتکار عمل را می‌گیرد و با همکاری هایپراستار، محصولات را به دست فروشگاه‌های خود می‌رساند. آیا اسنپ در این بازی بزرگ قرار است قوانین سفت و سختی برای برندها بگذارد تا در صورت توزیع این محصولات در زنجیره اسنپ، فقط با این شرکت کار کنند و از همکاری با سایر فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ (مانند افق کوروش) منع شوند؟ تجربه اسنپ فود تکرار می‌شود؟
*** گلرنگ و تمرکز بر هایپر فامیلی
* یک: مجموعه گلرنگ با فروشگاه‌های «افق کوروش» مدت‌هاست که جزو بازیگران فروشگاه‌های زنجیره‌ای است اما حالا با ورود رقیبان جدید درحال تغییر تاکتیک است.
* دو: گلرنگ دو فروشگاه زنجیره‌ای دیگر به نام‌های «سورنا» و «هایپرفامیلی» دارد که حالا تصمیم گرفته آنها را توسعه دهد و از لحاظ کالاهای موجود و دکوراسیون آنها را یک پله بالاتر بیاورد و به کلاس کاری هایپراستار و هایپرهای بالای شهر نزدیک کند.
* سه: بیشترین تمرکز فعلا بر «هایپرفامیلی» است تا رقیب جدی برای هایپراستار باشد. «محمدحسین اسمائی» مدیریت این مجموعه‌ها را برعهده دارد و از دیرباز در مجموعه‌های مختلف گلرنگ و گلرنگ پخش حضور داشته است. این فروشگاهها فعلا در حدود ۵۰ شعبه دارند و قرار است به زودی شاهد شعبه‌های بیشتری باشیم. کالاهای خاص‌تر در مناطق خاص‌تر جزو هدفگذاری این مجموعه است.
* چهار: یکی از نکات مهم درباره «هایپرفامیلی» این است که باید حداقل ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰مترمربع متراژ داشته باشند. درواقع قرار نیست این فروشگاهها مانند افق کوروش در هر محله‌ای شعبه داشته باشند و هر کالایی را به فروش برسانند.
*** همکاری رفاه و شیرین عسل
* یک: فروشگاه رفاه چندسالی است که خصوصی شده و درحال گسترش شعبه‌های خود است(حدود ۲۵۰شعبه در سطح کشور). طبق گزارش خبرگزاری «دانا» در دی سال ۱۳۹۷، سهام فروشگاه رفاه را شرکت «سپهر نوید آفرین» و «بازتاب سهام توس» خریداری کرده‌اند که این شرکت‌ها، مالک برندهای برنج «آوازه» و «محسن» هستند.
* دو: انتخابات امسال اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای نشان داد که مسئولان فروشگاه رفاه و شیرین عسل بسیار علاقه دارند که جزو بازیگران اصلی این حوزه باشند اما فعلا قدیمی‌ها و پیشکسوتان مانند افق کوروش و دریانی‌ها توانسته‌اند که برنده این رقابت باشند.
*** فروشگاه‌های زنجیره‌ای و فروش انحصاری
پخش و توزیع درحال حاضر مهم‌ترین دغدغه صنایع غذایی کشور است که باید بتوانند محصولات خود را با قیمت کمتر و در فروشگاه‌های بیشتری توزیع کنند.برای رسیدن به این هدف، دیگر روش‌های قدیمی پخش جواب نمی‌دهد و باید از سیستم نوین توزیع و پخش کمک گرفت.
هرکدام از این هلدینگ‌ها در بسیاری از موارد کار توزیع و پخش تولیدکنندگان را از ابتدا تا انتها به عهده می‌گیرند و بسته به نوع قرارداد تعیین می‌کنند که این محصولات در کدام قسمت از سوپرمارکت و به چه قیمتی عرضه شوند. حتی برخی از این فروشگاهها در یک گروه موادغذایی با یک برند خاص کار کرده و از فروش محصولات رقیب خودداری می‌کنند. مثلا بستنی‌های دومینو در فروشگاه‌های افق کوروش به‌وفور و با تخفیف عرضه می‌شوند اما معمولا نمی‌توانید محصولات کاله را در آنها پیدا کنید.
*** چرا اتحاد سنتی‌ها پیروز شد؟
مرداد امسال بود که در گزارشی با عنوان «اتحاد گلرنگ و دریانی‌ها» نوشتیم که در جریان انتخاب رئیس و اعضای اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، رقابت سنگینی میان سنتی‌ها و صنعتی‌ها در جریان بود که در نهایت سنتی‌ها پیروز این دوره شدند. در سمت سنتی‌ها، «افق کوروش»، «هایپرمی»، «سپه»، «یاران دریان» و «وین مارکت» ایستاده بودند و در سمت صنعتی، فروشگاه‌های «رفاه» و با حضور مدیرعامل پخش سراسری «شیرین‌عسل»، مدیرعامل «بادران‌گستر»(شرکت بازاریابی شبکه‌ای)، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان نان صنعتی و مالک رستوران‌های زنجیره‌ای «مورکو» و مدیرعامل شرکت «دیان گستر پارسیان»(فروشگاه‌های زنجیره‌ای ویوان) حضور داشتند.
شایعه شده که برخی نهادهای نظارتی خواستار این موضوع بودند که دوربین‌های مداربسته داخل همه فروشگاه‌های زنجیره‌ای به سیستم‌های نظارتی حاکمیتی متصل شوند. این خواسته از سوی «امیر خسرو فخریان» رئیس فروشگاه‌های افق کوروش رد شده بود اما مسئولان رفاه و شیرین عسل این قول را داده بودند که در صورت انتخاب، این موضوع را اجرایی می‌کنند. در نهایت سنتی‌ها بر سر صحبت‌های «امیر خسرو فخریان» اجماع کردند و توانستند پیروز شوند.
