راهنمای خرید صندوق پالایشی یکم
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی| صندوق ETF پالایشی یکم امروز به بازار آمده و می‌توان تا سقف پنج‌میلیون تومان در این صندوق سرمایه‌گذاری کرد. بعضا آن را به نام دارا دوم می‌شناسند اما آنطور که در اطلاعیه سازمان خصوصی‌سازی آمده، نامش پالایشی یکم است و با نماد پالایش به بورس می‌آید. صندوقی که حاشیه کم نداشته و دوهفته‌ای می‌شود سر ماجرای تایید و تکذیب پذیره‌نویسی آن سرمایه‌گذارهای بورس خون به دل شده‌اند.
خیلی‌ها بعد از ریزش ۲۲درصدی عطای بورس را به لقایش بخشیدند و آنهایی هم که ماندند، چندان خاطره خوبی از صندوق پالایشی یکم ندارند. بعضا می‌گویند، با توجه به اینکه قیمت در نظر گرفته شده برای آن پایین است و تخفیف ۲۰درصدی دارد، می‌تواند بازدهی خوبی نصیب سرمایه‌گذارها کند و بعضی دیگر می‌گویند با توجه به تجربه‌هایی که در مورد صندوق ETF دارا یکم کسب کردیم، سرمایه‌گذاری مستقیم در شرکت‌های پالایشگاهی گزینه بهتری به‌نظر می‌رسد.
در این گزارش بعد از بررسی جزئیات پذیره‌نویسی صندوق ETF پالایش یکم، راه‌های مختلف خرید واحدهای این صندوق را مقایسه کردیم. با مروری بر تجربه خرید و فروش صندوق ETF دارا یکم، ریسک‌ها و دردسرهایی که ممکن است، بعد از خرید به سراغتان بیاید را گفته‌ایم و نهایتا یک راهکار جایگزین برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های پالایشگاهی معرفی کرده‌ایم.
*** جزئیات صندوق سرمایه‌گذاری ETF پالایش یکم
دومین صندوق سرمایه‌گذاری ETF پالایشی یکم با نماد پالایش که بعضا آن را به نام دارا دوم صدا می‌زنند، از باقیمانده سهام دولت در چهار پالایشگاه اصفهان، تهران، بندرعباس و تبریز تشکیل شده و ارزش کلی آن رقمی در حدود ۷۵هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود و با تخفیف ۲۰درصدی، حدود ۶۰هزار میلیارد تومان در قالب صندوق ETF پالایش یکم فروخته می‌شود.
آنطور که در اطلاعیه سازمان خصوصی‌سازی درباره پذیره‌نویسی صندوق ETF پالایشی یکم آمده، هر نفر می‌تواند تا سقف پنج‌میلیون تومان در صندوق ETF دارا یکم و پالایش یکم سرمایه‌گذاری کند. از آنجا که حدود سه‌میلیون نفر دارا یکم خریده بودند، اگر آنها برای خرید واحدهای صندوق ETF پالایش یکم هم دست به کار شوند، نهایتا می‌توانند تا ۹هزار میلیارد تومان در پذیره‌نویسی صندوق پالایش یکم شرکت کنند و برای ۵۱هزار میلیارد تومان باقیمانده تقریبا ۱۰میلیون نفر دیگر لازم است.
به‌عبارتی واحدهای این صندوق را می‌تواند به ۱۳میلیون نفر فروخت. از آنجا که چنین مشارکتی تقریبا بعید به‌نظر می‌رسد، احتمالا مثل دارا یکم بخشی از واحدهای پالایش یکم هم بدون مشتری باقی خواهد ماند. شیوه قیمت‌گذاری واحدهای صندوق ETF پالایش یکم به این صورت است که قیمت پایانی سهام هر نماد در روز قبل از آغاز پذیره‌نویسی یعنی دیروز، سه‌شنبه چهارم شهریور مبنا قرار داده می‌شود و شرکت ملی نفت سهام خود را با ۲۰درصد تخفیف روی این قیمت‌ها به صندوق ETF پالایشی یکم واگذار می‌کند.
دیروز قیمت پایانی شپنا سه‌هزار و ۵۰۴تومان بود که با تخفیف ۲۰درصدی، به قیمت دوهزار و ۸۰۳تومان در قالب صندوق ETF واگذار می‌شود. در پایان معاملات دیروز قیمت پایانی شتران به سه‌هزار و ۴۷۵تومان رسید و با تخفیف ۲۰درصدی دوهزار و ۷۸۰تومان قیمت‌گذاری می‌شود. شبندر دیروز چهارهزار و ۲۸تومان قیمت خورد و قرار است با قیمت سه‌هزار و ۲۲۲تومانی به صندوق ETF بیاید.
نهایتا قیمت پایانی شبریز دیروز به چهارهزار و ۳۱۶تومان رسید و این یعنی دولت قیمت فروش سهام این شرکت در صندوق ETF را سه‌هزار و ۴۵۳تومان در نظر می‌گیرد. در پایان هر واحد صندوق سرمایه‌گذاری ETF پالایشی یکم ۱۰هزار تومان است، ۳۱درصد آن شتران، ۳۱درصد شپنا، ۲۴درصد شبندر، ۸٫۸درصد شبریز و پنج‌درصد آن پول نقد برای بازارگردانی است. هرکدام از متقاضیان می‌تواند تا سقف پنج‌میلیون تومان یعنی ۵۰۰واحد سرمایه‌گذاری این صندوق را بخرد.
*** راهنمای خرید صندوق پالایشی یکم
از امروز چهارشنبه پنجم شهریورماه به مدت دوهفته تا ۱۹شهریور فرصت دارید تا در پذیره‌نویسی صندوق ETF پالایشی یکم شرکت کنید. هر واحد این صندوق ۱۰هزار تومان است و هرکس می‌تواند تا سقف پنج‌میلیون تومان یعنی ۵۰۰واحد سفارش خرید ثبت کند. آنهایی که قبلا دارا یکم خریده بودند، شرایط متفاوتی دارند.
براساس اطلاعیه سازمان خصوصی‌سازی، جمع سرمایه‌گذاری در دارا یکم و پالایشی یکم پنج‌میلیون تومان اعلام شده و این یعنی اگر قبلا دومیلیون تومان دارا یکم خریده بودید، این‌بار تا سقف سه‌میلیون تومان یعنی ۳۰۰واحد امکان خرید پالایشی یکم دارید. با توجه به اینکه در چنین شرایطی پالایشی یکم می‌تواند ۱۳میلیون نفر مشتری داشته باشد، ممکن است در ادامه این تصمیم تغییر کند و خریدارهای دارا یکم هم بتوانند تا سقف پنج‌میلیون پالایشی یکم بخرند.
اگر کد بورسی دارید، صرفا می‌توانید از طریق کارگزاری‌ها برای شرکت در پذیره‌نویسی اقدام کنید. برای این کار باید نماد پالایش را در فهرست نمادهای بازار جست‌وجو کنید و برای خرید حداکثر ۵۰۰واحد سفارش ثبت کنید. توجه داشته باشید که بعد از پایان معاملات ممکن است با پیام لغو سفارش مواجه شوید. این به معنای حذف سفارش خرید شما نیست و لازم نیست دوباره برای خرید اقدام کنید.
در چنین حالتی پول اضافه از حساب شما کم می‌شود و بازگشت آن ممکن است چند روز طول بکشد. در پذیره‌نویسی دارا یکم آنهایی که کد بورسی داشتند، از بانک‌ها هم می‌توانستند برای خرید واحدها استفاده کنند اما در صندوق جدید، پذیره‌نویسی برای فعالان بورس، صرفا از طریق کارگزاری‌ها امکان‌پذیر است.
اگر کد بورسی ندارید، می‌توانید با کد ملی خود برای شرکت در پذیره‌نویسی اقدام کنید. برای این کار شبکه بانکی به کمکتان می‌آید و برای ثبت سفارش می‌توانید در کنار مراجعه حضوری به شعبه بانک، از سامانه‌های اینترنت‌بانک، موبایل‌بانک یا بعضی اپلیکیشن‌های کیف پول استفاده کنید. توجه داشته باشید که در چنین شرایطی سفارش شما در کارگزاری همان بانک ثبت می‌شود.
مثلا اگر از بانک ملی برای شرکت در پذیره‌نویسی استفاده کنید، نهایتا واحدهای شما در کارگزاری بانک ملی ثبت می‌شود. برای فروش واحدها حتما لازم است کد بورسی داشته باشید. برای همین بهتر است در فرصت باقیمانده تا زمان انجام معاملات کد بورسی بگیرید. برای اینکه دچار دردسر نشوید، بهتر است سراغ همان کارگزاری بانکی بروید که از آنجا برای پذیره‌نویسی اقدام کرده‌اید.
در چنین شرایطی، زمانی که واحدهای پالایشی یکم قابل معامله شود، مستقیما این واحدها به ترکیب دارایی یا پرتفوی شما در کارگزاری بانک مورد نظر می‌آید و نیازی به تغییر کارگزاری ناظر نخواهید داشت. در طرف مقابل اگر در کارگزاری دیگری ثبت‌نام کنید، لازم است برای فروش واحدها کارگزار ناظر خود را تغییر دهید که این مورد حداقل سه‌روز طول خواهد کشید.
*** درس‌هایی که از دارا یکم گرفتیم
مهمترین تجربه دارا یکم، صبر کردن تا روز آخر پذیره‌نویسی است. پذیره‌نویسی دارا یکم از ۱۴اردیبهشت‌ماه شروع شد و تا ابتدای خردادماه ادامه داشت. در این دوره تغییراتی در قیمت‌گذاری واحدها و شیوه پذیره‌نویسی اتفاق افتاد و برای همین بهتر است، کمی صبور باشید و تا پایان دوره پذیره‌نویسی یعنی ۱۹شهریورماه منتظر بمانید تا آخرین تغییرات پالایشی یکم مشخص شود. برای مثال در ابتدا قرار بود دارا یکم بعد از دوماه قابل معامله شود اما در هفته پایانی پذیره‌نویسی این مورد به یک‌ماه کاهش پیدا کرد.
احتمالا زمان آغاز معاملات واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری پالایشی یکم اواخر مهرماه خواهد بود. بنابراین باید توجه داشته باشید که تا آن موقع نمی‌توانید واحدهایتان را بفروشید. زمان آغاز معاملات دارا یکم، خیلی از سهامداران با مشکل اضافه‌کردن واحدهایشان به پرتفوی کارگزاری روبه‌رو شدند. به‌خصوص آنهایی که از طریق بانک پذیره‌نویسی کرده بودند و باید منتظر تغییر کارگزار ناظر می‌ماندند. در ابتدای معاملات، قیمت واحدها خیلی بالاتر از ارزش واقعی‌شان بود.
طوری که آن زمان هر واحد دارا یکم حدود ۲۸هزار تومان ارزش داشت اما در بورس تا ۳۴هزار تومان قیمت خورد. در ادامه قیمت واحدها ریزش ناگهانی پیدا کرد و به ۲۵هزار تومان رسید. این اتفاق ممکن است برای صندوق پالایشی یکم هم تکرار شود. چراکه این صندوق‌ها بازارگردان ندارند. به این معنا که هیچکس تضمین نمی‌کند، شما بتوانید واحدهایتان را در قیمت مناسب و ارزش واقعی آن بفروشید.
مثلا این‌روزها ارزش NAV هر واحد دارا یکم، ۲۶هزار تومان است اما در بورس با قیمت ۱۹هزار تومان خرید و فروش می‌شود. واحدهای صندوق ETF پالایشی یکم مثل بقیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل ابطال نیست و برای فروش آن صرفا باید روی قیمت معاملات بورس حساب باز کنید.
*** یک راهکار جایگزین برای سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌ها
موافقان شرکت در پذیره‌نویسی صندوق ETF پالایش یکم اعتقاد دارند، تخفیف ۲۰درصدی دولت روی قیمت پایانی سهام پالایشگاه‌ها که در ریزش هفته‌های اخیر بورس به حداقل ممکن رسیده، شرکت در این پذیره‌نویسی را جذاب کرده است. به‌خصوص که اخیرا هزینه مواد اولیه یا همان نفت خام برای پالایشگاه‌ها کاهش چشمگیری داشته و می‌تواند تاثیر مثبتی در سودآوری این شرکت‌ها داشته باشد. از طرف دیگر خبرهایی درباره برنامه افزایش سرمایه شرکت‌های پالایشگاهی به گوش می‌رسد که می‌تواند بازدهی مثبت شرکت‌های پالایشگاهی را تضمین کند.
در طرف مقابل مخالفان شرکت در پذیره‌نویسی صندوق ETF پالایشی یکم با در نظر گرفتن ارزشمند بودن سهام شرکت‌های پالایشگاهی، اعتقاد دارند سرمایه‌گذاری مستقیم در این شرکت‌ها یعنی خرید سهام شپنا، شتران، شنبدر و شبریز می‌تواند گزینه بهتری نسبت به خرید واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری پالایشی یکم باشد. چراکه در چنین حالتی می‌توانند هر زمانی که خواستند سهام خود را بفروشند و لازم نیست یک‌ماه منتظر آغاز معاملات واحدهای صندوق ETF بمانند.
از طرف دیگر در صورت سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام پالایشگاه‌ها دیگر نگران اختلاف قیمت معاملات و ارزش واقعی واحدها نخواهید بود. کسانی که به جای دارا یکم، سهام بانک‌ها و بیمه‌ها را خریده بودند، حالا حدود ۳۶درصد بیشتر از خریداران واحدهای صندوق دارا یکم سود کرده‌اند. چراکه قیمت واقعی سهام دولت در بانک‌ها و بیمه‌ها حدود ۲۶هزار تومان است اما واحدهای صندوق دارا یکم با قیمت ۱۹هزار تومان معامله می‌شود. چنین اختلافی ممکن است برای واحدهای صندوق ETF پالایشی یکم هم اتفاق بیافتد و همین مورد خرید مستقیم سهام شپنا، شتران، شبندر و شبریز را جذاب‌تر می‌کند.
