راهنمای اقتصادی انتخاب رشته دانشگاهی

روزنامه هفت صبح، گروه بازار| ‌مهلت انتخاب رشته کنکور ۱۴۰۰ از فردا پنجشنبه ۱۵مردادماه شروع می‌شود. آنهایی که رتبه قابل قبولی آورده‌اند باید نهایتا تا چهارشنبه ۲۰ مرداد لیست بلندبالایی از رشته‌هایی که دوست دارند را در سایت سازمان سنجش وارد کنند. البته برخی زودتر دست به کار شدند و به محض اعلام نتایج اولیه در روز یکشنبه ۱۰ مرداد، کار انتخاب رشته را شروع کردند. مرحله‌ای که شاید بتوان بدون هزینه از آن عبور کرد ولی خیلی‌ها ترجیح می‌دهند برای مشاوره انتخاب رشته دست به جیب شوند.

یکی از معلمان و مشاوران کنکور به ما می‌گوید از بین دانش‌آموزانش تمام کسانی که رتبه زیر ۱۰هزار آورده‌اند برای مشاوره انتخاب رشته پول خرج می‌کنند و حتی کسانی را سراغ دارد که با رتبه ۳۰هزار مراجعه کرده‌اند و مشکلی بابت پرداخت هزینه چند میلیونی ندارند. موردی که باعث شده انتخاب رشته به بازار بزرگی تبدیل شود که گردش مالی آن به ۵۰ تا ۱۰۰میلیارد تومان در کمتر از دو هفته می‌رسد. حتی بعضی از مشاوران خوب و معروفی که سرشان این روزها شلوغ شده، درآمدی نزدیک به ۲۰۰ یا ۳۰۰میلیون تومان دارند و درآمد کلاهبردارها ممکن است چند برابر این ارقام باشد.

در این گزارش با چند مشاور صحبت کردیم تا ببینیم کنکوری‌ها چطور می‌توانند با کمترین هزینه انتخاب رشته بهتری داشته باشند و بعدا پشیمان نشوند. بعضی از آنها می‌گویند مشاوره تخصصی انتخاب رشته از آن دست هزینه‌هایی است که نباید درباره‌اش خساست به خرج دهیم، ولی برخی دیگر می‌گویند با حداقل هزینه می‌توان از این مرحله عبور کرد.

رتبه‌ات را وارد کن تا بگویم چه رشته‌هایی قبول می‌شوی
با یک رتبه چند رقمی چطور می‌خواهید انتخاب رشته کنید؟ هیچ‌کس از حفظ نمی‌تواند بگوید که با هر رتبه احتمال قبول شدن در کدام رشته و دانشگاه بیشتر است. برای همین طی کردن مراحل انتخاب رشته مراجعه به یکی از این نرم‌افزار‌ها را لازم دارد. این نرم‌افزارها به دانش‌آموز می‌گویند که با رتبه‌ای که آورده چه رشته‌ای می‌تواند قبول شود.

اغلب موسسه‌ها این امکان را به‌صورت رایگان در اختیار دانش‌آموز می‌گذارند. حتی موسسه‌های معروف کنکور، این امکان را در سایتشان فراهم کرده‌اند اما مشاوران کنکور به ما می‌گویند این سامانه‌ها زیاد قابل اعتماد نیستند. چرا که تعداد دانش‌آموزان هر موسسه محدود است و همچنین هر سال ممکن است تغییراتی در ظرفیت ایجاد شود تا به کلی فرآیند انتخاب رشته را تغییر دهند. در کنار این سامانه‌ها، نرم‌افزارهای انتخاب رشته خودنمایی می‌کنند.

مشاوران کنکور می‌گویند نرم‌افزارهای تخصصی انتخاب رشته حرفه‌ای‌تر عمل می‌کنند. چراکه جامعه آماری آنها خیلی گسترده است و هر سال تغییرات دفترچه را در فرآیند تخمین نرم‌افزار اعمال می‌کنند. برای همین نتایج آنها به واقعیت خیلی نزدیک است. مشاوران کنکور می‌گویند موسسه‌هایی که به این نرم‌افزارها دسترسی دارند، برای هر دانش‌آموز مبلغی حدود ۱۰۰هزار تومان می‌گیرند تا بگویند شانس قبولی‌اش در کدام رشته‌ها بیشتر است.

البته راه بهتر این است که کنکوری‌ها دور هم جمع شوند و هزینه خرید نرم‌افزارها را به‌صورت گروهی پرداخت کنند تا نهایتا خرج هر کدام کمتر شود.بعضی مشاوران کنکور می‌گویند پول دادن برای نرم‌افزار تخصصی هزینه اضافی است. چراکه اگر قصد پول خرج کردن داشته باشید، می‌توانید با یک تیر دو نشان بزنید و اگر سراغ مشاوره‌های خصوصی بروید، آنها در ابتدا از همین نرم‌افزارها کمک خواهند گرفت و براساس نتایج آن مشاوره انتخاب رشته را پیش می‌برند.

‌ هزینه مشاوره کنکور؛ یک تا ۵۰میلیون تومان
مشاوره خصوصی کنکور داغ‌ترین بازار را در یکی دو هفته باقی‌مانده تا آخرین مهلت انتخاب رشته دارد. تبلیغات مربوط به آن را می‌توان هر کجا پیدا کرد، حتی در سایت‌های فروش کالاهای دست دوم. سرعت انتشار آگهی‌های مربوط به مشاوره خصوصی انتخاب رشته به حدی بالاست که در هر نیم‌ساعت می‌توان ۱۵ تا ۲۰ مشاور پیدا کرد. نرخ‌ها از زمین تا آسمان فرق دارد. بعضی مشاوره‌های گروهی ۲۰۰هزار تومانی را پیشنهاد می‌دهند و برای مشاوره‌های خصوصی حداقل قیمت حدود ۸۰۰هزار تا یک میلیون تومان است.

البته این ارقام برای کل بسته مشاوره است و صرفا به یک جلسه نیم‌ساعته ختم نمی‌شود. یکی از مشاوران کنکور می‌گوید رقم نرمال برای مشاوره خصوصی حرفه‌ای حول و حوش دو میلیون تومان است و اگر چنین پیشنهادی را از فرد مطمئنی گرفتید، لازم نیست زیاد نگران هزینه باشید چراکه عموما با چنین ارقامی در بازار انتخاب رشته روبه‌رو خواهید شد. در جست‌وجوهایمان به بعضی صفحات اینستاگرامی برخوردیم که برای پکیج جلسات مشاوره انتخاب رشته، مبلغ ۵۰میلیون تومانی در نظر گرفته‌اند.

مشاوران کنکور به ما می‌گویند این افراد عموما قبل از شروع فرآیند انتخاب رشته، چند نفر از فارغ‌التحصیلان یا دانش‌آموزان رشته‌ها و دانشگاه‌های برتر را استخدام می‌کنند تا در این راه کمکشان کنند. دانش‌آموزان وقتی سراغ این دسته از مشاوران تخصصی انتخاب رشته می‌روند، بیشتر وقتشان با دانشجویان و فارغ‌التحصیلان می‌گذرد و در پایان حدود یک ربع مشاور اصلی برای انتخاب رشته آنها وقت می‌گذارد. مشاورهای بزرگ و معروف عموما چنین شرایطی دارند و برای همین بهتر است گول تبلیغات گسترده را نخورید. بهترین روش برای پیدا کردن یک مشاور خوب، پرس‌وجو از معلم‌هاست.

همایش انتخاب رشته در موبایل
برگزاری همایش‌های انتخاب رشته در شرایط کرونا عموما غیرحضوری شده و به همین خاطر مثل سال‌های گذشته دیگر فرقی بین دانش‌آموزان شهرهای مختلف نیست و اغلب موسسه‌های برگزارکننده، با فروش بلیت یا به‌صورت رایگان، همایش انتخاب رشته را به‌صورت مجازی برگزار می‌کنند. مبالغ متفاوت است. خیلی از وبینارها پولی از شرکت‌کنندگان نمی‌گیرند اما نهایت حرفشان معرفی داوطلب برای مشاوره‌های خصوصی است.

جست‌وجو در سایت‌های برگزاری رویدادها و آگهی‌های اینترنتی و صفحات اینستاگرامی مشاوره کنکور نشان می‌دهد هزینه شرکت در برخی جلسات ممکن است به نفری ۲۰۰هزار تومان برسد و ارزان‌ترین موردی که پیدا کردیم، حدود پنج هزار تومان قیمت داشت که البته برای شرکت در آن باید حداقل یک گروه ۳۰نفره از هم‌کلاسی‌هایتان را تشکیل دهید.

علاوه بر وبینارهای انتخاب رشته، برخی دانشگاه‌ها رویداد «روز باز دانشگاه» را به‌صورت مجازی برگزار می‌کنند که البته نمی‌تواند جای مراجعه حضوری مثل سال‌های قبل را بگیرد. در روز باز دانشگاه، کنکوری‌ها می‌توانند وارد دانشگاه شده و با دانشجویان مختلف درباره رشته‌شان صحبت کنند. البته این رویداد عموما در دانشگاه‌های بزرگ برگزار می‌شود و اگر رتبه خوبی نیاورده باشید، احتمالا شرکت در رویداد روز باز دانشگاهی مثل صنعتی شریف چندان به کارتان نیاید.

پول خرج کردن برای دروغ‌های شاخ‌دار، ممنوع!
ممکن است این روزها دروغ‌های شاخ‌دار زیاد بشنوید. بخش قابل توجهی از درآمد انتخاب رشته، از ناآگاهی دانش‌آموزان و والدین آنهاست. مثلا ممکن است بعضی موسسه‌ها ادعا کنند که می‌توانند رتبه ۱۲هزار کنکور را به رشته صنایع در دانشگاه علم و صنعت بفرستند! به نظر شما مشاوران انتخاب رشته تا چه حد توانایی تغییر در نتایج کنکور را دارند؟ مشاوران کنکور می‌گویند باید حواسمان به این حقه‌ها باشد. اگر به این افراد مراجعه کنید و بپرسید چطور می‌توانند رتبه ۱۲هزار کنکور را روی صندلی دانشگاه علم و صنعت بنشانند، می‌گویند این دانشگاه یک پردیس در فلان شهرستان دارد که با رتبه ۱۲هزار می‌توان در رشته‌های تاپ پردیس‌های دورافتاده دانشگاه‌ها قبول شد.

حقه دیگری که بعضی موسسه‌های کنکور برای انتخاب رشته به‌کار می‌گیرند، ادعای در اختیار داشتن کدرشته‌محل‌های خاص است. کدرشته‌محل‌هایی که در دفترچه خبری از آنها نیست، اما با جست‌وجو در سایت سازمان سنجش می‌توان سراغ آنها را گرفت. این کدرشته‌ها مربوط به کسانی است که می‌خواهند تغییر رشته بدهند. مثلا با کنکور تجربی، رشته برق را انتخاب کنند. در حالی که این کدرشته‌محل‌ها در خود سایت سنجش قابل مشاهده است.

چطور با کمترین هزینه انتخاب رشته کنیم؟
بعضی مشاوران کنکور می‌گویند این روزها برای انتخاب رشته خوب چاره‌ای جز پول خرج کردن نیست و درست مثل خیلی خرج‌های دیگر باید هزینه‌ مشخصی را در این دو هفته برای مشاوره انتخاب رشته کنار بگذاریم. البته برخی دیگر نظر متفاوتی دارند و می‌گویند خیلی از داوطلبان کنکور می‌توانند بدون هزینه مرحله انتخاب رشته را پشت‌سر بگذارند. هرچند استفاده از مشاوره‌ها می‌تواند مفید باشد.

اولین قدم برای انتخاب رشته بدون هزینه، مطالعه کامل دفترچه انتخاب رشته است. این دفترچه اصطلاحات گنگ زیاد دارد و می‌توان آنها را با جست‌وجو در اینترنت ترجمه کرد. تحقیق اینترنتی و پرسش از دوست و آشنا برای رشته‌های مختلف قدم دوم انتخاب رشته است که می‌تواند کنکوری‌ها را با شرایط هر رشته آشنا کند. البته این مشاور کنکور می‌گوید در خیلی از موارد پرسش از دانشجویان دانشگاه‌ها ممکن است گمراه‌کننده باشد و برای همین نباید زیاد روی آن حساب باز کنیم. چراکه اگر شخص مورد نظر دانشجوی خوبی باشد، از رشته و دانشگاهش تعریف می‌کند و اگر اهل درس خواندن نباشد، رشته و دانشگاهش را بدترین انتخاب ممکن معرفی خواهد کرد.

نرم‌افزارهای پولی تخمین انتخاب رشته شاید گزینه بهتری نسبت به نمونه‌های رایگان باشند اما اگر بخواهید با کمترین هزینه از مرحله انتخاب رشته عبور کنید، می‌توانید روی برخی سایت‌های موسسه‌های بزرگ کنکور حساب باز کنید. در این سایت‌ها با ارائه رتبه‌تان می‌توانید مشاهده کنید که در سال‌های گذشته با رتبه مشابه شما داوطلبان در کدام رشته‌ها و دانشگاه‌ها قبول شده‌اند. شاید این کار به اندازه نرم‌افزارهای تخصصی مفید نباشد ولی می‌تواند یک دید کلی نسبت به جایگاه شما در برابر دیگر داوطلبان کنکور ارائه کند.

بعد از پایان سه مرحله مطالعه دفترچه، مطالعه اینترنتی درباره رشته‌ها و استفاده از سایت‌های کمکی تخمین انتخاب رشته، دیگر همه‌چیز بستگی به خود داوطلب دارد و باید بر اساس علایقش اولویت‌ها را مشخص کند. تنها کاری که مشاوران انتخاب رشته می‌کنند همین است و اگر کسی بتواند در این مدت کوتاه خودش و علایقش را بشناسد، نیازی به هزینه برای مشاوره خصوصی انتخاب رشته نخواهد داشت.