راز سودآوری افزایش سرمایه شرکتهای بورسی
روزنامه هفت صبح، گروه بازار | شستا رکورد بیشترین افزایش سرمایه در تاریخ بورس را میشکند. شرکت سرمایهگذاری تامین اجتماعی دیروز این مورد را با انتشار اطلاعیهای در سامانه کدال خبر داد و گفت کار تجدید ارزیابی داراییهای این شرکت به پایان رسیده و افزایش هزار و ۲۰۰درصدی سرمایه شستا در دستور کار قرار گرفته است. ارزش شستا در حال حاضر حدود ۱۴۲میلیارد تومان است که بعد از ثبت افزایش سرمایه تقریبا هزار و ۷۰۰میلیارد تومان افزایش پیدا میکند و ۱۳برابر میشود.
با اینکار شستا، هلدینگ پتروشیمی خلیجفارس را پشتسر میگذارد و به بزرگترین شرکت حاضر در بازار سرمایه تبدیل خواهد شد. زمزمههای افزایش سرمایه تاریخی شستا هفته گذشته در فضای مجازی پیچیده بود و این اتفاق یکی از عوامل رشد شاخص بورس در روزهای اخیر بهحساب میآید. البته افزایش سرمایه به تنهایی نکته مثبت نیست و در حالتهای مختلف ممکن است به سود یا به ضرر سهامداران باشد و حتی احتمال تاثیر منفی آن بر قیمت سهام وجود دارد. در این گزارش روشهای مختلف افزایش سرمایه را بررسی کردهایم تا ببینیم هر روش چه نکات مثبت و چه نکات منفی برای سهامداران خواهد داشت.
بیدلیل نیست که دیروز و بعد از تایید خبر افزایش سرمایه شستا، برای این نماد صف خرید به ارزش بیش از ۲۲۰میلیارد تومان تشکیل شد. حتی زیرمجموعههای این هلدینگ بزرگ ازجمله تاپیکو، تاصیکو، سیتا و … هم تحتتاثیر خبر رکوردشکنی افزایش سرمایه شستا، در مسیر صعودی قرار گرفتند. اگر میخواهید بهموقع چنین خبرهایی به شما برسد تا بتوانید سود بیشتری کسب کنید، احتمالا عضویت در شبکههای اجتماعی بورسی و پیگیری دائم سامانه کدال بتواند کمکتان کند.
افزایش سرمایه با تجدید ارزیابی داراییها
یک شرکت علاوه بر سرمایههای نقدی، کلی ملک و داراییهای فیزیکی دارد. برای مثال ساختمان یک کارخانه یا زمینی که بهنام یک شرکت است، ازجمله داراییهای آن شرکت محسوب میشود. شرکتها فهرست داراییهایشان را به همراه ارزش روز آنها در صورتهای مالی که در اختیار سازمان بورس میگذارند، درج میکنند. ارزش این داراییها در طول زمان ممکن است بیشتر شود و این موضوع برای یک شرکت سودآور است.
برای مثال افزایش قیمت مسکن میتواند باعث افزایش ارزش اماکن در اختیار یک شرکت شود. برای همین شرکتها هر چند سال یکبار، داراییهایشان را تجدید ارزیابی میکنند. بعد از تجدید ارزیابی مشخص میشود یک شرکت که تا پیش از این برای مثال ۱۰۰میلیارد تومان دارایی داشته، افزایش ارزش آنها با توجه به تورم، باعث شده داراییهای شرکت به ۲۵۰میلیارد تومان برسد. در چنین شرایطی با افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی داراییها، ارزش اسمی شرکت بهروزرسانی میشود.
نکات مثبت: شرکتهای بزرگ با افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابیها نشان میدهند شرکت آنها تا چه حد بزرگتر شده است. زمانیکه یک شرکت از محل تجدید ارزیابی داراییها برای مثال ارزش خود را ۱۳برابر میکند، این یعنی تعداد سهام هر سهامدار ۱۳برابر شده و قیمت هر سهم یکسیزدهم میشود. با این کار قیمت سهام کاهش قابل توجهی پیدا میکند. یکی از عوامل روانی در بازارهای مالی این است که سهام با قیمت پایین پتانسیل رشد بیشتری نسبت به سهام گرانقیمت دارند و این موضوع میتواند بعد از افزایش سرمایه به نفع سهامداران تمام شود.
نکات منفی: بعضی شرکتهای زیانده برای جلوگیری از انحلال سراغ افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی داراییها میروند. چراکه اگر زیان انباشته یک شرکت به نصف سرمایه ثبت شده آن برسد، امکان انحلال آن وجود دارد. برای همین شرکتهایی که نمیتوانند زیان خود را کاهش دهند، سرمایه ثبت شده خود را افزایش میدهند. در چنین شرایطی تجدید ارزیابی داراییها هیچ کمکی به سهامداران نخواهد کرد.
افزایش سرمایه با سود انباشته
شرکتها هر سال سود عملکرد خود را بین سهامدارانشان تقسیم میکنند، اما بعضا بخشی از سود سالانه در حساب شرکت باقی میماند که به آن سود انباشته میگویند. بهعبارتی شرکتها میتوانند بهجای تقسیم کل سود حاصل از فروش کالاها یا خدماتشان، بخشی از آن را در حساب شرکت نگه دارند. شرکتها برای استفاده از سودی که در طی سالها جمع شده، سراغ افزایش سرمایه از محل سود انباشته میروند و آن را به ارزش شرکت اضافه کنند.
برای مثال فرض کنید یک شرکت با ارزش ۱۰۰میلیارد تومان توانسته رقمی حدود ۲۰میلیارد تومان سود سالانه داشته باشد. این شرکت میتواند صرفا بخشی از این سود مثلا پنج میلیارد تومان را بهصورت نقدی بین سهامداران تقسیم کند و مابقی آن یعنی ۱۵میلیارد تومان را به داراییهای شرکت اضافه کند. درصد افزایش سرمایه از محل سود انباشته عموما چندان بالا نیست. بعد از پایان فرآیند افزایش سرمایه، به تعداد سهام اضافه و از قیمت آن کم میشود. تعداد سهام اضافه، اصطلاحا سهام جایزه نام دارد.
نکات مثبت: افزایش سرمایه از محل سود انباشته میتواند در بلندمدت برای سهامداران مفید باشد. زمانیکه یک شرکت از محل سود انباشته افزایش سرمایه میدهد، منابع جدید برای توسعه شرکت به کار گرفته میشود و این موضوع به نفع سهامداران خواهد بود. از طرف دیگر این نوع افزایش سرمایه نشان میدهد عملکرد یک شرکت تا چه حد سودآور بوده. شرکتهای زیانده این توانایی را ندارند و بهعبارتی صرف اینکه یک شرکت خبر از افزایش سرمایه از محل سود انباشته بدهد، به معنای ارزنده بودن سهام آن است.
نکات منفی: سهام جایزه با کمی تاخیر به پرتفو یا سبد دارایی سهامداران اضافه میشود و تا مدتی قابل معامله نیست. از این نظر افزایش سرمایه از محل سود انباشته میتواند دردسرساز شود. چراکه در این دوره زمانی دارایی سهامداران کاهش پیدا میکند و بخشی از آن غیرقابل معامله میشود.
افزایش سرمایه با آورده نقدی
شرکتها میتوانند برای جذب منابع مالی، سهام جدید منتشر کنند و بفروشند. سهام جدید چاپ شده باید با همین ارزش اسمی یعنی ۱۰۰تومان فروخته شود و تفاوتی ندارد سهام اصلی هزار تومان باشد یا ۱۰هزار تومان، به هر صورت سهام جدید نمیتواند قیمت بالاتری داشته باشد. سهامداران قبلی شرکت، در اولویت برای خرید سهام ارزان ۱۰۰تومانی هستند. برای همین بعد از افزایش سرمایه، اوراق حقتقدم خرید سهام به آنها تعلق میگیرد. آنها میتوانند از حقتقدم خود استفاده کنند و با پرداخت ۱۰۰تومان به شرکت، سهام را بخرند. همچنین اوراق حقتقدم را میتوان به دیگران فروخت. اوراق حقتقدم یک نماد جداگانه دارند که حرف آخرشان «ح» است. مثلا اوراق حقتقدم «وپاسار» در نماد «وپاسارح» خرید و فروش میشوند.
نکات مثبت: چه چیزی بهتر از اینکه سهام چند هزار تومانی را به قیمت ۱۰۰تومان بخرید؟ استفاده از حقتقدم برای خرید سهام جدید ارزانقیمت میتوان سود زیادی برای سهامداران داشته باشد. حتی بعد از مدتی زمانی که معاملات اوراق حقتقدم رونق گرفت، قیمت این اوراق به قیمت سهام اصلی شرکت نزدیک میشود و میتوان آن را به دیگران واگذار کرد.
نکات منفی: تبدیل اوراق حقتقدم به سهام اصلی ماهها طول میکشد و پیچیدگی این فرآیند باعث شده تنها سهامداران عمده اقدام به چنین کاری کنند. تا زمانی که قیمت معاملات اوراق حقتقدم به اندازه قیمت سهام اصلی نرسد، سهامدار متضرر خواهد شد. برای همین ممکن است افزایش سرمایه با آورده نقدی برای سهامداران خرد و کوتاهمدت جذابیت چندانی نداشته باشد.
افزایش سرمایه با چاپ یا صرف سهام
افزایش سرمایه از محل صرف سهام شباهت زیادی با آورده نقدی دارد. چراکه در هر دو روش شرکت سهام جدید چاپ میکند ولی با این تفاوت که در روش آورده نقدی سهام جدید در ازای پرداخت ۱۰۰تومان در اختیار سهامداران قرار میگیرد اما در روش صرف سهام، نصیب خود شرکت خواهد شد و میتواند آن را با قیمت روز بفروشد.
طبیعتا هرچه قیمت سهام بالاتر باشد، این موضوع به نفع شرکت خواهد بود. این مدل افزایش سرمایه سابقه چندانی در بورس تهران ندارد و چند ماه است دستورالعمل آن اجرایی شده. سهام جدید مستقیما در بازار فروخته نمیشود و به روش پذیرهنویسی در اختیار سهامداران بزرگ و عموما شرکتهای حقوقی قرار میگیرد. توجه داشته باشید که افزایش سرمایه از محل صرف سهام عموما مقدار خیلی کمتری نسبت به دیگر مدلها دارد و نهایتا چند درصد میتوان سرمایه شرکت را افزایش داد.
نکات مثبت: افزایش سرمایه با صرف سهام مبلغ قابل توجهی را در اختیار شرکت میگذارد که میتواند از آن برای پیشرفت پروژهها و توسعه خط تولید استفاده کند. چنین کاری در بلندمدت به نفع سهامداران خواهد بود و یک سیگنال مثبت برای افزایش سود عملکرد شرکت به حساب میآید.
نکات منفی: افزایش سرمایه از محل صرف سهام عملا مشابه چاپ پول است و درصد سهام هر سهامدار از کل شرکت را کاهش میدهد. برای مثال اگر شرکت به اندازه ۱۰درصد افزایش سرمایه داشته باشد، باعث کاهش ۱۰درصدی ارزش واقعی هر سهم خواهد شد و این مورد میتواند در کوتاهمدت به ضرر سهامداران تمام میشود.
قیمت سهام بعد از افزایش سرمایه چه تغییری میکند؟
قیمت سهام شرکتها بعد از تصویب افزایش سرمایه در مجمع عمومی، اصطلاحا تعدیل میشود و متناسب با سرمایهای که به ارزش اسمی شرکت اضافه شده، قیمت سهام کاهش پیدا میکند. برای مثال زمانی که شرکتی سرمایه ثبت شده خود را ۱۳برابر میکند، عملا تعداد سهمها ۱۳برابر میشود و قیمت هر سهم به همین نسبت کاهش پیدا میکند. این یعنی عملا تغییری در دارایی سهامداران ایجاد نمیشود. هزار سهم ۱۰هزار تومانی تفاوتی با ۱۰هزار سهم هزار تومانی نخواهد داشت. افزایش سرمایه به روش صرف سهام تنها موردی است که در آن قیمت سهام شرکت بعد از ثبت افزایش سرمایه تغییر نمیکند و در دیگر مدلها شاهد کاهش و تعدیل قیمت خواهیم بود.