دلیل کشته شدن ببر ماده توسط ببر نر در باغ‌وحش ارم
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی | ببر نر باغ‌وحش ارم، ببر سفید ماده را کشت! این خبری است که دیروز منتشر شد و بین اهالی محیط زیست و بعدتر، حاضران در شبکه‌های اجتماعی سروصدای زیادی کرد. در همان ساعت اول معلوم شد که ببر نر گلو و مری «کوئین»، ببر ماده را پاره کرده و کاری هم از دست مسئولان باغ‌وحش برنیامده است.
اینها را فاطمه برنا، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان تهران گفته و توضیح داده: «بنابر گزارش اولیه ارسالی باغ‌وحش که ساعتی پیش به محیط زیست رسیده، این ماده‌ببر به علت پارگی کامل نای و پارگی طولی مری و خفگی در اثر پنومونی به‌دلیل صدمه فیزیکی نزاع با ببر نر تلف شده است.»
*** ببر نر حصار ببر ماده را شکست؟
خیلی از کسانی که در مورد شرایط نگهداری و جفت‌‌اندازی ببرهای باغ‌وحش ارم خبر داشتند به محض شنیدن این خبر احتمال تلاش برای جفت‌گیری آنها با هم و در نتیجه تلف شدن «کوئین» را مطرح کردند، اما برنا در این مورد گفت: «ببر نر در روز یکشنبه، ٩ آذرماه پس از شکستن و تخریب حصار مجاور محل نگهداری ببر ماده وارد محدوده نگهداری این حیوان شده و به نزاع با آن پرداخته است.
متأسفانه این ببر ماده جمعه در باغ‌وحش ارم تلف شده و اقدامات درمانی در چند روز گذشته برای مداوای آن نتیجه‌ای دربر نداشته است.»اما اعلام شکسته شدن و تخریب حصارهای جایگاه ببر نر فعالان محیط زیست را راضی نکرد. آنها می‌گفتند اگر چنین اتفاقی صحت داشت، حتما ویدئویی از حصار تخریب‌شده وجود داشت.
*** نظارت کافی نبود
انتقادها که زیاد شد، رئیس اداره حفاظت محیط زیست تهران اعلام کرد که تلاش برای بررسی‌های بیشتر در این مورد از طرف محیط زیست استان تهران ادامه دارد و نتیجه تحقیقات به زودی اعلام می‌شود، اما آنچه برایشان محرز شده اینکه قطعا نظارت ناکافی مجموعه باغ‌وحش ارم در ماجرا دخیل بوده و این یکی از اصلی‌ترین دلایل اتفاق ناگواری است که برای ببر سفید ارم افتاده است. برنا تاکید کرد که «لازم است مدیران باغ‌وحش‌ها جدیت بیشتری درخصوص محل‌های نگهداری حیواناتی که بایستى به طور کلى یا فصولی از سال از هم جدا باشند یا با فاصله مناسبی از هم نگهداری شوند داشته باشند.»
با وجود این توضیحات و حتی وعده اداره حافظ محیط زیست تهران برای پیگیری حادثه، گمانه‌زنی‌ها برای دلیل آن ادامه دارد. علیرضا شهرداری، کارشناس حیات‌وحش در واکنش به این خبر از تلاش‌های مسئولان باغ‌وحش ارم برای جفت‌گیری از این ببر ماده می‌گوید و ادامه می‌دهد: «با وجود اینکه ما به دلیل مشکلات ژنتیکی فراوان بین ببرهای سفید هرگز اجازه تکثیر ببر سفید را نداشتیم، اما باز هم «کوئین»، ببر سفید به نیت جفت‌گیری پیش انداخته شده است. این ترکیب باعث درگیری بین دو ببر شده و در نهایت «کوئین» به‌شدت زخمی و دچار جراحات فراوان در ناحیه گردن می‌شود و تلاش‌ها برای درمان بی‌نتیجه می‌ماند و نهایتا این حیوان جان خودش را از دست می‌دهد.»
شهرداری تاکید می‌کند که طی سال‌های گذشته این دو ببر همیشه از هم جدا نگه داشته می‌شدند، چون مجوز جفت‌گیری آنها به دلیل همین خطرات صادر نمی‌شد. او می‌گوید: «کوئین با آفتاب که یکی دیگر از ببرهای ماده سیبریایی باغ‌وحش ارم است، در یک جایگاه نگهداری می‌شدند و ببر نر از آنها جدا بود. در تمام این مدت زمزمه جفت‌گیری ببرهای ماده و نر شنیده می‌شد، اما کارشناس‌ها با آن موافقت نمی‌کردند و در نهایت دیدیم که چه اتفاقی افتاد.»
ماه گذشته هم ماده شامپانزه باغ‌وحش ارم که «شمسی» نام داشت، تلف شد، اما خبر آن مانند کشته شدن «کوئین» خبری نشد. شهرداری دلیل تلف شدن این شامپانزه را هم به دلیل اجرای همین روش تکثیر پیش انداخته‌شدن که باعث درگیری و کشته شدن «شمسی» شده بود، می‌داند. وقتی به ماجرایی که برای شمسی اتفاق افتاده بود هم برگردیم، می‌بینیم رئیس اداره نظارت بر امور حیات‌وحش همان‌موقع اعلام کرده بود که روش جفت‌گیری که به آن پیش‌انداختن می‌گویند باعث کشته شدن شمسی شده بود.
*** ببر نر چطور حصار را تخریب کرد؟
اشکان توللی که او هم کارشناس نگهداری از حیوانات در محیط اسارت است و با باغ‌وحش‌های زیادی در این زمینه همکاری کرده، احتمال اینکه ببر نر توانسته باشد جایگاهش را تخریب کرده و بعد سراغ «کوئین» رفته باشد را خیلی دور از ذهن می‌داند و می‌گوید: «اگرچه ما بارها در مورد وضعیت بد نگهداری از ببرهای باغ‌وحش ارم و به طور کلی وضعیت نامناسب نگهداری از آنها هشدار داده بودیم.
اما به نظر نمی‌رسد که ببر نر توانایی این کار را داشته باشد، حتی اگر این اتفاق افتاده، مسئولان باغ‌وحش عذر بدتر از گناه آورده‌اند و باید توضیح دهند که چطور چنین اتفاقی را پیش‌بینی نکرده و مراقبت‌های لازم را انجام نداده‌اند. البته من باز هم تاکید می‌کنم که به احتمال زیاد کشته شدن «کوئین» به دلیل پیش انداختن حیوان بوده است، چون به‌هرحال تکثیر این گونه ببر برای باغ‌وحش درآمد زیادی دارد و بارها پیش آمده که حیوانات قربانی این روش تکثیر بشوند.
اما در مورد این ببرها باید کمال احتیاط انجام می‌شد، چون آنها گونه‌های خاصی هستند و تلف شدن «کوئین» غیر از ابعاد محیط‌زیستی و اخلاقی ناراحت‌کننده‌ای که دارد، از نظر مالی هم خسارت بزرگی برای ایران محسوب می‌شود. ضمن اینکه باید دید فرآیند انتقال این حیوان به ایران چطور بوده و تعهدات ایران چه بوده است؛ یعنی این احتمال وجود دارد که صاحبان حقوقی ماده‌ببر علیه باغ‌وحش ارم اقامه دعوا کنند.»
او در جواب اینکه برای تکثیر این حیوان چه کار بهتری باید انجام داد، می‌گوید: «موضوع در مورد این گونه‌های خاص ژنتیکی خیلی پیچیده است، اگر کار ساده‌ای بود که دیگر این حیوانات برای باغ‌وحش‌ها تا این اندازه ارزشمند نبودند. باید مطالعات و مراقبت‌های زیادی شود، ضمن اینکه در مورد این گونه‌های خاص کارشناس‌ها می‌گفتند بهتر است که جفت‌گیری انجام نشود، چون ریسک کار خیلی بالا به نظر می‌رسید.»
*** پایان مهمانی پنج ساله
پنج سال پیش در اردیبهشت‌ماه سال ۹۴ رسانه‌ها از ورود یک ماده‌ببر سفید سیبریایی برای اولین‌بار به ایران خبر دادند؛ ببری که گفته می‌شد ۴ ساله است و از آلمان به ایران آمده و فرآیند انتقال آن شش ماه طول کشیده است. همان‌موقع اعلام شد که این ماده‌ببر سیبریایی بعد از گذراندن دوره ۲۰ روزه قرنطینه برای نمایش عمومی آماده می‌شود. حالا با کشته شدن «کوئین» به نظر می‌رسد این مهمانی نه‌چندان خوشایند، برای او و باغ‌وحش ارم تمام شده است.
