دلیل واقعی افت تولید خودروسازان دولتی چیست؟
هفت صبح| بررسی آمار هشت ماهه واردات قطعات خودرو، ضمن توضیح چرایی رشد خودروسازان خصوصی، نشان میدهد چرا در هشت ماهه اول امسال تولید سایپا و ایران خودرو کاهش یافته است.
روز گذشته خبرگزاری مهر در گزارشی با اشاره به جزئیات دقیق واردات قطعات خودرو از قول مقامات گمرک اعلام کرد در هشت ماهه نخست سال ۹۷ چیزی نزدیک به ۱٫۶۵ میلیارد دلار قطعه خودرو وارد کشور شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل در بعد ارزی نزدیک به ۳٫۶ درصد افزایش داشته است. این عدد که به دستاویز بسیاری از منتقدان صنایع خودروسازی اخلی تبدیل شده، به طرز عجیبی باعث گمراهی افکار عمومی در تحلیل وضعیت ذخیره انبار و میزان تولید واقعی خودروسازان وطنی شده است. برای حل این تناقض کافی است تا بخشهای مختلف واردات قطعه برای خودرو را از همدیگر تفکیک کنیم تا به تعریفی دقیق از وضعیت فعلی دست یابیم.
واردات قطعات در ایران همیشه ذیل سه کد مختلف تعریف میشود که به انواع مختلفی از تولید و مونتاژ خودرو با استانداردهای مالیاتی و تعرفهای مخصوص به خود منجر میگردد. ردیف اول که امسال بیشترین حجم ممکن از واردات قطعات برای تولید و مونتاژ خودرو را به خود اختصاص داده، مختص شرکتها و مدلهایی است که مجوز تولید با داخلیسازی کمتر از ۳۰ درصد را دریافت کردهاند.
سالهاست در این ردیف ما خودروهای مختلف چینی، کرهای و ژاپنی را میبینیم و از زمان بازگشت تحریمها، چینیها یکهتاز مونتاژ خودروهای با داخلی سازی کمتر از ۳۰ درصد هستند. هایما، چری، جک، بسترن و هاوال خودروهایی هستند که داخلیسازی کمتر از ۳۰ درصد دارند و عمدتا در شرکتهای خصوصی و کوچک کشور مونتاژ میشوند. در این ردیف ما شاهد یک رشد ۳۰ درصدی در واردات هستیم و مجموعا در هشت ماه نخست سال جاری یک میلیارد و ۱۳۴ میلیون و ۴۶۴ هزار دلار انواع قطعات منفصله خودرو با ساخت داخل ۱۴ درصد تا کمتر از ۳۰ درصد توسط مونتاژکنندگان جک، چری، جیلی، چانگان، هاوال و بسترن وارد کشور شده است. جالب است بدانید که سال قبل تا این لحظه حدود ۹۸۳ میلیون دلار قطعه در این ردیف ثبت سفارش و وارد کشور شده بود.
در یک رده بالاتر خودروهایی را شاهدیم که قطعات وارداتی کمتری داشته و در عوض، بین ۳۰ تا ۵۰ درصد بخشهای این محصولات د رداخل تولید میشوند. در این ردیف واردات سهم کمتری دارد، به طوری که بررسی تازهترین آمار گمرک از تجارت خارجی ایران نشان میدهد واردات قطعات منفصله خودرو با ساخت داخل ۳۰ درصد تا کمتر از ۵۰ درصد در هشت ماه سال جاری، ۲۳۷ میلیون و ۳۵۱ هزار دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشدی ۲۶٫۸ درصدی داشته است. اتومبیلهای نظیر دانگفنگ، پژو ۲۰۰۸، پژو ۳۰۱، کیا سراتو و رنو در این گروه قرار دارند.
در نهایت اینکه مهمترین بخش تولید خودرو در کشور که به خودروهای با داخلیسازی بیشتر از ۵۰ درصد مربوط است، با افت واردات قطعات ضربه دیده و دچار کاهش تولید شده است. مرور آمار واردات کشور در سامانه گمرک نشان میدهد در هشت ماهه اول امسال تنها ۲۷۴ میلیون و ۴۶۰ هزار دلار قطعه منفصله خودرو با ساخت داخل ۵۰ درصد و بیشتربه کشور وارد شده که نسبت به هشت ماهه سال گذشته که به میزان ۴۲۲ میلیون و ۵۹۲ هزار دلار بود، بیش از ۶۴ درصد افت داشته است. این یعنی کاهش چشمگیر تولید انواع پژو۴۰۵، پارس، رانا، پراید، سمند و ۲۰۶ مستقیما از ناحیه کاهش واردات قطعات حادث شده و خودروسازان در بخش کاهش تولید چیزی را از جامعه پنهان نکردهاند. طبیعتا این نوشته به معنی تایید همه فعالیتهای خودروسازان یا میزان و عمق رقابت در این صنعت نیست و استدلال کلی ما، تاکید بر تاثیر منفی تحریمها روی وضعیت فعلی صنعت خودروسازی ایران است.