دلاوری‌های ارتش بر پرده سینما
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر | دو هفته از گلایه‌های دریادار سیاری، معاون هماهنگ‌کننده ارتش می‌گذرد. او در بخشی از مصاحبه با ایرنا ۲۴ از ابراهیم حاتمی‌کیا به‌خاطر چگونگی نمایش تصویر شهید فلاحی در «چ» انتقاد کرده بود. در این مدت شاهد واکنش‌های مختلفی بودیم؛ از جمله این‌که شهید فلاحی قرار نبوده محور فیلم حاتمی‌کیا باشد و شخصیت او به‌تنهایی ظرفیت یک فیلم سینمایی را دارا است. گلایه دریادار سیاری را باید فراتر از «چ» دید.
او می‌گوید چرا نقش ارتش در آثار نمایشی کمرنگ است. درباره ارتش آثار زیادی ساخته شده اما واقعیت این است که هنوز حق مطلب نه از نظر کیفی ادا شده و نه از نظر کمی. پیرو همین دغدغه است که سازمان اوج اعلام آمادگی می‌کند و کنار سیاری می‌ایستد. در پرونده امروز ۱۰فیلم و سریال شاخص که به نقش ارتش در دوران دفاع مقدس پرداخته‌اند، بازخوانی شده. آثار دیگری هم می‌توانستند در این پرونده قرار بگیرند؛ از جمله «دایره سرخ»… همین مقدار نشان می‌دهد سینمای ما هنوز بدهکار ارتش است.
*** عبور از میدان مین / ۱۳۶۲ / جواد طاهری
شناخته‌شده‌ترین بازیگر فیلم سعید راد است که عبور از میدان مین پنجمین فیلم او بعد از انقلاب محسوب می‌شود. مجید مظفری هم یکی از نقش‌های اصلی را برعهده داشت که آن زمان بازیگری شناخته شده نبود.
در این فیلم صرفا به نقش ارتش اشاره نمی‌شود بلکه به تلاش دیگر گروه‌های نظامی هم پرداخته است. حتی در تیتراژ ابتدایی به نام ارتش، سپاه و هلال احمر اشاره شده. با این حال یکی از شخصیت‌های کلیدی فیلم ارتشی است. عبور از میدان مین جزو فیلم‌هایی است که زیاد دیده نشده؛ پس برای این که بهتر در موقعیت قرار بگیرید لاجرم از مرور کامل داستان هستیم: «گروهانی از نظامیان موفق می‌شوند در یکی از قلعه‌های مهم دشمن مستقر شوند.
دشمن قلعه را محاصره و اطراف آن را مین گذاری می‌کند. افراد درون قلعه با کمبود مهمات و آذوقه روبه‌رو می‌شوند. یک افسر ارتش که تخصص‌اش خنثی کردن مین است، با دو تن دیگر برای رساندن ملزومات به افراد درون قلعه عازم منطقه می‌شوند و پس از خنثی کردن مین‌های کار گذاشته شده کامیون حامل مهمات و آذوقه را به نیروهای محاصره شده می‌رسانند.» عبور از میدان مین نقش ارتش در جنگ را با جان فشانی آن ها ممزوج کرده است.
عبور از میدان مین نه تنها در جشنواره فجر و دفاع مقدس به جایزه‌ای دست نیافت که در اکران عمومی هم جزو فیلم‌های پرمخاطب نشد. این فیلم مورد توجه منتقدان هم قرار نگرفت. عبور از میدان مین برای زمان خودش فیلمی متوسط است که صحنه‌های جنگی خوب و یک قصه سرگرم‌کننده دارد با این حال آنقدر قدرتمند نیست که مخاطب را میخکوب کند. جواد طاهری هفت فیلم ساخت که عبور از میدان مین اولین و آخرین فیلم او بعد از انقلاب است. این فیلم هم برایش توفیقی به همراه نداشت.
*** عقاب‌ها / ۱۳۶۳ / ساموئل خاچیکیان
سعید راد به همراه جمشید هاشم‌پور دو بازیگر اصلی عقاب‌ها هستند که آن زمان هم بازیگرانی شناخته شده و محبوب قلمداد می‌شدند. رضا رویگری و بهزاد رحیم‌خانی دیگر بازیگران فیلم هستند. استایل سعید راد و جمشید هاشم‌پور انطباق کامل با فیلم‌های قهرمان محور دارد. آن‌ها در عقاب‌ها هم از این ویژگی بهره بردند.
عقاب‌ها هم از موفق‌ترین فیلم‌های دفاع مقدس است و هم جزو بهترین آثاری که توانسته بخشی از تلاش‌های ارتشی‌ها را بازتاب دهد. زنده‌یاد خاچیکیان عقاب‌ها را براساس یک داستان واقعی ساخت. فیلم درباره اتفاقی است که برای خلبان یدالله شریفی‌راد رخ داد: در جنگ ایران و عراق یک هواپیمای ارتش ایران، پس از انجام مأموریتی در خاک عراق، مورد حمله عراقی‌ها قرار می‌گیرد و در کردستان عراق سقوط می‌کند. خلبان با چتر نجات فرود می‌آید و گروهی از نظامیان در پی دستگیری او هستند. خلبان به کمک یک تکاور ایرانی که برای انجام مأموریتی با لباس مبدل وارد کردستان عراق شده، نجات می‌یابد.
عقاب‌ها پرمخاطب‌ترین فیلم ایرانی است. این فیلم از سال ۱۳۶۴ تا سال ۱۳۶۹ روی پرده بود و به فروشی معادل ۷۳میلیون و ۸۶۲هزار تومان از ۶/ ۸میلیون تماشاگر رسید. قصه فیلم خاچیکیان هم مهیج است و هم از نظر پروداکش چیزی کم ندارد. انتخاب درست قصه، بازیگران و کارگردانی مسلط به ابزار، عقاب‌ها را به موفق‌ترین فیلم جنگی سینمای ایران بدل کرده است. هیچ‌کدام از فیلم‌هایی که در سال‌های بعد با امکانات بیشتر ساخته شدند، نتوانستند موفقیت عقاب‌ها را تکرار کنند.
ساموئل خاچیکیان فیلم‌های خوب و موفق کم ندارد. او استاد ساخت فیلم‌های دلهره است و از این منظر نامش در حافظه سینمای ایران حک شده. با این‌حال عقاب‌ها وجهی دیگر از توانمندی او را به رخ کشید: ساخت یک فیلم بیگ‌پروداکشن.
*** پایگاه جهنمی / ۱۳۶۳ / اکبر صادقی
جمشید هاشم‌پور و فرامرز قریبیان دو بازیگر مطرح پایگاه جهنمی هستند. بازیگرانی که پیش مخاطب محبوب بودند و از آن سو توانایی خود را در نمایش شمایل قهرمان اثبات کرده بودند. کاظم افرندنیا و زکریا‌هاشمی دیگر بازیگران این فیلم هستند که نقش‌های مهمی را برعهده داشتند.
پایگاه جهنمی از نخستین فیلم‌هایی است که به نقش ارتش در دوران دفاع مقدس اشاره دارد. در این فیلم مخاطب با «دیسیپلین» نیروهای ارتش آشنا می‌شود. از آن سو کارگردان با وارد کردن خرده داستان‌هایی، وجه دیگری از قهرمان‌های ارتش را نشان می‌دهد تا مخاطب پی ببرد آن‌ها در عین برخورداری از چارچوب سفت و سخت، در زندگی شخصی منعطف هستند. پایگاه جهنمی در کنار نمایش رشادت ارتشی‌ها، سختی کار آن‌ها در دریا را نیز به تصویر کشید.
داستان پایگاه جهنمی از این قرار است: دشمن در خاک خود پایگاهی قدرتمند ساخته است. خبر به ستاد عملیاتی نیروی دریایی می‌رسد و یک تیم چهار نفری از گردان تکاوران نیروی دریایی انتخاب می‌شوند تا با نفوذ به خاک دشمن پایگاه جهنمی را منهدم کنند. در این راه آن‌ها چند مشکل پیش رو دارند که یکی از آن‌ها حضور نفوذی‌ها است…
پایگاه جهنمی اکران موفقی داشت و همچنان جزو فیلم‌های خوب جنگی است. با این حال سخت پسندها چندان با آن ارتباط برقرار نکرده‌اند. پایگاه جهنمی به سیاق فیلم‌های سلحشورانه دهه شصت، روایتی جذاب از یک ماموریت دارد. دیدن دوباره فیلم این نکته را یادآور می‌شود که پایگاه جهنمی همچنان قدرت سرگرم کردن و همراهی مخاطب را دارد و این امتیاز کمی نیست. صحنه‌های درگیری تن به تن در داخل آب از جمله نکات شاخص فیلم محسوب می‌شود.
اکبر صادقی ۱۱ فیلم ساخته است که پایگاه جهنمی به همراه دبیرستان جزو بهترین‌های آن‌ها محسوب می‌شود. او در پایگاه جهنمی توانایی خود در ساخت یک فیلم سخت جنگی را اثبات کرد.
