دلار ۴۲۰۰ تومانی نرفته برگشت؟
روزنامه هفت صبح | اصل خبر این است که بعد از چند ماه کشمکش بین دولت و کمیسیون تلفیق بودجه در مجلس، کلیات بودجه در صحن علنی نتوانست نظر نماینده‌ها را جلب کند و رد شد. بودجه سال ۱۴۰۰ از همان روز تقدیمش به مجلس که با غیبت روحانی در خانه ملت همراه بود، حاشیه‌های زیادی داشت و حتی چندین‌بار رئیس مجلس و دولت را چنان رودرروی هم قرار داد که سنگین‌ترین کنایه‌ها را به هم زدن.
اما تمام این حاشیه‌ها یک طرف، اتفاقات دیروز مجلس یک طرف دیگر. قبل از مرور ماجراهای دیروز این را بدانید که مجلس سه سال، از چهار گذشته، بودجه تقدیمی از سوی دولت را رد کرده است؛ اتفاقی که قبلا از آن به ندرت رخ داده بود.
*** باز هم رئیس‌جمهور نیامد
اولین حاشیه دیروز را دوباره غیبت روحانی رقم زد و با وجود اینکه قابل پیش‌بینی بود، در همان ابتدا واکنش‌هایی را برانگیخت. یکی از نماینده‌ها تذکر داد که در شرایط حساس کنونی حضور رئیس‌جمهور می‌توانست ابهامات زیادی را برطرف کند و این عدم حضور غیرقانونی است. رئیس مجلس هم با این تذکر همراه شد و گفت: «طبق قانون، رئیس‌جمهور امروز باید در دفاع از لایحه بودجه، در مجلس حضور پیدا می‌کرد، بنده وظیفه خود را انجام داده و از ۱۰ روز قبل نامه کتبی نوشتم، از وی دعوت کردم، اما اجابت نشد.»
بعد از این حرف‌ها معاون پارلمانی دولت اعلام کرد که حضور رئیس‌جمهور در مجلس از نظر قانون ضروری نیست و او می‌تواند نماینده‌هایش را از دولت برای این کار بفرستد.
*** تورم، ارز ۴۲۰۰ و چند ایراد مهم دیگر
مرور مصاحبه‌ها و موضع‌گیری‌های چند روز اخیر نماینده‌های مجلس به خوبی نشان می‌دهد که آنها با کدام بخش‌های بودجه سال ۱۴۰۰ مشکل داشتند که آن را رد کردند. همان موضوعات یک‌بار دیگر در صحن علنی هم مطرح شد.
یکی از اصلی‌ترین ایرادهایی که به بودجه گرفته شد این بود که سقف بودجه عمومی زیاد است و از طرفی درآمدهایی برای دولت در نظر گرفته شده که تحقق این درآمدها ممکن نیست. جالب اینکه اغلب این ایرادها خطاب به دولت اعلام شد، درحالی‌که لایحه بودجه‌ای که دولت به کمیسیون تلفیق داده بود سبک‌تر از چیزی بود که از آن بیرون آمد و مجلس یکسری درآمدهای جدید هم برای دولت پیش‌بینی کرد و در قالب اصلاح بودجه، چاله‌های مربوط به آن را کند. البته نماینده‌های دولت هم دیروز در برابر این ایرادات ساکت ننشستند و اعلام کردند این کمیسیون تلفیق بوده که درآمدهای واهی از طریق فروش نفت و نرخ بالای دلار پیش‌بینی کرده است.
حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی هم موضوع دیگری بود که مخالفان لایحه بودجه روی آن تاکید زیادی کردند؛ مثلا یکی از نماینده‌ها اعلام کرد که همانطور که بنزین توانست غائله بزرگی در کشور راه بیندازد، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و افزایش قیمت‌ها هم ماجرای دیگری درست خواهد کرد و دولت نمی‌تواند رفتار و واکنش مردم به این موضوع را کنترل کند.
اگر به چند هفته قبل برویم، می‌بینیم که حذف تمام‌وکمال ارز ۴۲۰۰ تومانی و تعیین نرخ ۱۷هزار و ۵۰۰ تومان هم یکی از نکاتی بود که سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه به عنوان شجاعت مجلس در مورد بودجه ۱۴۰۰ از آن یاد کرده بود. البته ناگفته نماند که دولت هم بارها خواهان این شجاعت شده و از مجلس خواسته بود که این تصمیم بزرگ را بگیرد؛ تصمیمی که اگرچه اعضای کمیسیون تلفیق آن را گرفتند، اما بقیه نماینده‌های مجلس به آن روی خوش نشان ندادند.
اصلاح نشدن ساختار بودجه هم موضوع دیگری بود که نماینده‌ها نسبت به آن انتقاد داشتند و می‌گفتند دولت علی‌رغم تکلیفی که روی دوشش بوده، ساختار بودجه را چنان‌که باید و شاید تغییر نداده است، اما مژگان خانلو، سخنگوی ستاد بودجه سازمان برنامه و بودجه در مورد این ایراد مجلس گفته: «از دیگر ایرادات مجلس به بودجه دولت، بحث اصلاح ساختار بود که هیچ پیشنهادی برای اصلاح ساختار بودجه به دولت ارائه ندادند، اما همواره از اصلاح ساختار صحبت می‌شود.»
*** شوخی جنجالی
یکی از نماینده‌های دولت در مجلس، محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه بود که جایی در میانه حرف‌هایش تاکید کرد که خود نماینده‌های مجلس هم می‌دانند که بسیاری از ردیف‌هایی که در لایحه بودجه دیده می‌شود، تخصیص پیدا نمی‌کنند. وقتی الیاس نادران، رئیس کمیسیون تلفیق بودجه پشت میکروفن مجلس رفت، درباره این بخش از حرف‌های نوبخت، اینطور به او کنایه زد: «یک شوخی با آقای نوبخت داشته باشم و آن اینکه چه کسی گفته است که تخصیص بودجه کامل اجرا نمی‌شود؟ راه‌آهن قزوین- رشت را ببینید، آزادراه قزوین- رشت را ببینید.»
اشاره نادران به اتمام و افتتاح دو پروژه در دولت دوازدهم و ارتباط آن با اصالت رشتی نوبخت بود. دقایقی بعد سیدکاظم دلخوش‌اباتری، نماینده صومعه‌سرا در مجلس در تکه‌کاغذی که زیر دست او قرار داد، نوشت: «آزادراه قزوین-رشت ۳۰ سال معطل مانده بود» که نادران پس از خواندن آن گفت: «این هم عذر بدتر از گناه است.» این حرف‌ها باعث شد که اواخر زمان سخنرانی او تعدادی از نماینده‌های شهرهای شمالی با تجمع در کنار تریبون سخنرانی به او اعتراض کنند و نادران در جواب آنها بگوید: «همه‌جای ایران سرای من است و من قصد شوخی داشتم.»
*** حمله و ضدحمله نوبخت و قالیباف
محمدباقر نوبخت که به عنوان نماینده روحانی در جلسه دیروز حاضر بود، حرف‌هایش را با حمله به مجلس شروع کرد و به‌جای دفاع از لایحه بودجه ۱۴۰۰ از نماینده‌ها پرسید که چرا این‌همه ایراداتی که طی دو ماه گذشته از لایحه بودجه گرفته‌اند برطرف نشده و حتی بدتر هم شده است؟ او چندباری هم شخص رئیس مجلس را خطاب قرار داد.
یک‌بار گفت: «یکی از اولین انتقادات به لایحه بودجه رشد منابع و مصارف بود، این در حالی است که مجلس عدد ۸۴۱ هزار میلیارد تومان را به ۱۱۲۰ هزار میلیارد تومان افزایش داد. سوال ملت ایران این است که اگر به این رقم انتقادی بود که رشد منابع زیاد است چرا اصلاح نشد؟ مگر قرار نبود اصلاح ساختار بودجه لحاظ شود؟ ریاست مجلس هم بارها از ضرورت اصلاح ساختار صحبت کردند.»
او یک‌بار دیگر آنجا اسم قالیباف را آورد که گفت: «رئیس مجلس شورای اسلامی گزارشات سری خزانه را درباره فروش نفت دریافت می‌کند. ایشان شهادت بدهد آیا ما ۶۶ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان را تا الان برای طرح‌های عمرانی پرداخت کرده‌ایم یا نه؟»
این حرف‌ها با واکنش قالیباف مواجه شد. او خطاب به نوبخت گفت: «آقای نوبخت در اظهارات خود به اسناد فوق‌سری درباره نفت اشاره کرد که فقط به دست رؤسای قوا می‌رسد. جهت اطلاع نمایندگان در بحث مربوط به نفت این را می‌گویم اگر ما می‌دانیم که صادرات نفتمان در فروش حداقلی است، سوال اینجاست که چطور دولت در لایحه بودجه پیش‌بینی فروش دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت را کرده است.»
*** عروسی دولت
نماینده‌های مجلس با رد کلیات لایحه بودجه، به هدفشان که اصلاحات کلان در بودجه بود رسیدند و دولت هم که بارها اعلام کرده بود از اصلاحات انجام‌شده از طرف کمیسیون تلفیق هیچ رضایتی ندارد، یک فرصت بیشتر برای چانه‌زنی درباره لایحه بودجه پیدا کرد. بنابراین می‌توان گفت که عصبانی‌ترین فرد جلسه دیروز مجلس، الیاس نادران، رئیس کمیسیون تلفیق بودجه بود که کمیسیون تحت ریاستش دو ماه تمام برای اصلاحاتی زمان گذاشتند که سایر نماینده‌ها به وضوح درباره‌شان انتقاد کردند.
این را از حرف‌های دیروز نادران هم می‌توان فهمید؛ آنجا که گفت: «بازی نخورید، دست شعبده‌بازان رو شده است، جای متهم و قاضی را تغییر ندهیم، منافع ملی و مصالح ملی باید مورد توجه ما باشد، اجازه نخواهیم داد دولت با پول‌پاشی و با قصد بردن انتخابات وارد صحنه شود، دولت امسال در پول‌پاشی و در حوزه‌های مختلف این بلا را بر سر کشور آورد و برای سال آینده همین را می‌خواهد، رد مصوبه تلفیق عروسی دولت است.»
*** تهدید روحانی به استیضاح
نادران که از جو مجلس به‌شدت عصبانی بود، حتی رئیس‌جمهور را تهدید به استیضاح کرد و گفت: «ما در کمیسیون این آمادگی را داریم که اصلاحات موردنظر مجلس را انجام دهیم، ولی به کلیات رای بدهید، بازی شعبده‌بازان را نخورید، تمایل دولت بر این است که این مصوبه رد شود، به شما می‌گویم چون این مصوبه کمیسیون انضباط مالی ایجاد کرده، چون ساختار بودجه را تغییر داده، درخصوص شرکت‌های دولتی تصمیم گرفته، به مناطق محروم توجه کرده و ۳۲ هزار میلیارد تومان برای تولید در نظر گرفته، دولت عصبانی است.
اشاره شد که دولت این مصوبه را اجرا نمی‌کند، ما در کمیسیون تلفیق سه روز کلیات را نگه داشتیم تا رئیس‌جمهور مجبور شد نامه بدهد و به ۹۳ هزار میلیارد تومان کسری بودجه اقرار کند. اگر دولت این مصوبه را اجرا نکند، من اولین فردی خواهم بود که رئیس‌جمهور را استیضاح می‌کند.» اما این حرف‌ها تاثیر چندانی نداشت و ۱۴۸ نفر از همکاران نادران به خروجی کمیسیون تلفیق رای منفی دادند. حالا دولت دو هفته فرصت دارد که ایرادات گرفته‌شده از بودجه را رفع کند وگرنه بودجه سه‌دوازدهم بسته خواهد شد؛ یعنی فقط برای سه ماه اول سال.
