درگذشت عبدالقدیرخان؛ پدر بمب هسته‌ای پاکستان
روزنامه هفت صبح | دیروز عبدالقدیر خان که به پدر بمب هسته‌ای پاکستان معروف است، در هشتاد و پنج سالگی درگذشت. تلویزیون دولتی پاکستان گفته که او پس از انتقال به بیمارستان به دلیل مشکلات ریوی درگذشته است. اما به نظر می‌رسد او به بیماری کرونا مبتلا شده بود. عبدالقادر خان در سال‌های گذشته به عنوان یک نماد ملی برای این کشور به حساب می‌آمد چرا که پاکستان را تبدیل به اولین قدرت هسته‌ای در میان کشورهای مسلمان کرد.
عبدالقدیر خان در کشورش به‌عنوان یک قهرمان ملی شناخته می‌شود، زیرا در سال ۱۹۹۸ پاکستان را به‌عنوان تنها کشور مسلمان صاحب سلاح هسته‌ای کرد. منتقدانش، او را بزرگترین اشاعه دهنده دانش سلاح هسته‌ای در تمام دوران‌ها خوانده‌اند. قدیر خان در سال ۱۹۳۶ در بوپال هند بریتانیا، از یک خانواده پشتون تبار اردو زبان متولد شد. در آن زمان هند و پاکستان هنوز از هم جدا نشده بودند.
قدیر خان در سال ۱۹۵۶ وارد کالج دولتی دی. جی سند شد و در سال ۱۹۶۰ موفق شده مدرک تحصیلی خود در رشته فیزیک گرایش فیزیک جامدات کسب کند. در سال ۱۹۶۱ برای تحصیل در رشته مهندسی متالورژی به آلمان رفت و در دانشگاه فنی برلین مشغول مطالعه و تحصیل شد. اما در سال ۱۹۶۵ به دانشگاه دلفت هلند منتقل و مدرک کارشناسی ارشد مهندسی تکنولوژی را در سال ۱۹۶۷ دریافت نموده و برای تحصیلات دکتری به دانشگاه کاتولیک لوون بلژیک پیوست.
یک: عمران خان، نخست وزیر گفته است که پاکستان یک «نماد ملی» را از دست داده است. خان در توئیتی گفته: «ملت به او علاقه داشت به این دلیل که درتبدیل ما به کشوری دارای سلاح هسته‌ای مشارکت داشت.» عارف علوی، رئیس جمهور پاکستان هم در توئیتی گفته:« از درگذشت دکتر عبدالقدیر خان که شخصا از سال ۱۹۸۲ می‌شناختمش، بسیار ناراحت هستم.»
این دانشمند اتمی که آخرین سال‌های زندگی خود را تحت محافظت شدید گذراند، در ماه اوت به دلیل ابتلا به ویروس کووید-۱۹ در بیمارستان دولتی پی‌تی‌وی پایتخت پاکستان بستری شده بود و چند هفته پیش اجازه بازگشت به خانه پیدا کرد. در روزهای اخیر اما بار دیگر به بیمارستان منتقل شد و روز یکشنبه به دلیل مشکلات ریوی درگذشت.
دو: عبدالقدیر خان در راه‌اندازی اولین نیروگاه غنی‌سازی هسته‌ای پاکستان در کهوته در نزدیکی اسلام‌آباد نقش داشت. پاکستان تا سال ۱۹۹۸ اولین آزمایش‌های هسته‌ای خود را انجام داد. کمی پس از آزمایش‌های مشابه در هند، دانش فناوری هسته‌ای دکتر خان به ثبت پاکستان به عنوان هفتمین قدرت هسته‌ای جهان کمک کرد که این باعث «نشاط ملی»در این کشور شد.
اما او بعدا متهم شد که به‌طور غیرقانونی فناوری هسته‌ای در اختیار کشورهایی مانند لیبی و کره شمالی قرار داده است. عبدالقدیرخان در سال ۱۹۷۶ بعد از مدتی کار در تأسیسات غنی‌سازی هلند به پاکستان بازگشت تا با برنامه ملی اتمی پاکستان کار کند. وی درآن موقع ۴۰ سال داشت و خیلی سریع تأثیر خود را بر برنامه اتمی پاکستان نشان داد.
سه: خان پس از اعترافات تلویزیونی سال ۲۰۰۴، که در آن به انتقال اسرار اتمی به برخی کشورها اقرار کرد به حبس خانگی محکوم شد و در منطقه‌ای دیپلماتیک در حومه اسلام‌آباد، تحت حفاظت پلیس زندگی می‌کرد. ایالات متحده و بسیاری از کشورها، اقدامات او را محکوم کرده و گفته بودند که وی نقش اساسی در شکل دادن به یک شبکه بین‌المللی گسترش سلاح‌های هسته‌ای داشته است.
ماجرا از این قرار بود که در ژانویه ۲۰۰۴ در جلسه‌ای که مقامات پاکستانی برگزار کرده بودند، خان به نقش مهم خود در انتقال و تکثیر فناوری سلاح‌های هسته‌ای به کشورهای دیگر اعتراف کرد. او پس از یک ماه به‌صورت رسمی به تمامی فعالیت‌های غیرقانونی خود اعتراف نموده و به حبس خانگی محکوم شد.
موضوع فعالیت‌های هسته‌ای عبدالقدیر خان هنگامی علنی شد که سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا، در سال ۲۰۰۴ گزارشی درباره فعالیت‌های او به کنگره این کشور ارائه کرد.پرویز مشرف، رئیس جمهور وقت پاکستان هرگونه دخالت دولت خود در فعالیت‌های عبدالقدیر خان را رد کرده بود و مقامات رسمی پاکستان در آن زمان اعلام کردند که شبکه مورد نظر آمریکا کاملا منحل شده است.
چهار: در فوریه ۲۰۰۹ دادگاه عالی اسلام‌آباد، حکم حبس خانگی او را لغو کرد، اما فعالیت‌هایش به‌شدت تحت نظر قرار داشت.
