دردسرهای ایلان ماسک برای دکتر فیروزآبادی
روزنامه هفت صبح | شورای‌عالی فضای مجازی این روزها نگران ورود اینترنت ماهواره‌ای به کشور شده است؛ روز گذشته ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر این شورا خبر داد که برای مواجهه با اینترنت ماهواره‌ای جلسات زیادی تا امروز برگزار کرده‌اند.
او در مصاحبه با خبرگزاری مهر گفته است: «ما با این موضوع مواجه هستیم که منظومه‌های ماهواره‌ای در حال آمدن هستند و با آمدن آن ممکن است که یک‌باره کل شبکه ملی اطلاعات زیر سوال برود»؛ نگرانی‌ای که احتمالا فقط محدود به این شورا نخواهد بود و حتی برای شرکت‌های اینترنتی کابلی هم به یک تهدید تبدیل خواهد شد.
*** اینترنت ماهواره‌ای چیست؟
اینترنت ماهواره‌ای از خطوط تلفن یا سیستم‌های کابلی برای برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات استفاده نمی‌کند. به‌جای اینها، یک بشقاب ماهواره‌ای برای ارسال و دریافت اطلاعات دارد. در این نوع سیستم‌ها سرعت اینترنت ۱۰ برابر سرعت یک مودم معمولی می‌شود. پروژه اینترنت ماهواره‌ای «اسپیس ایکس» متعلق به ایلان ماسک در سال ۲۰۱۵ فعالیت خود را شروع کرد.
مدیرعامل تسلا گفته بود که می‌خواهد با پرتاب هزاران ماهواره کوچک به مدار نزدیک زمین یک اینترنت رها را ایجاد کند. ماسک البته یک رقیب قدر هم در شرکت آمازون دارد. جف بزوس هم دو سال پیش درخواست داد که ماهواره‌های خودش را برای گسترش دسترسی به اینترنت به مدار بفرستد.
*** نگرانی شورای‌عالی فضای مجازی از چیست؟
یکی از نهادهایی که به فکر چاره‌ای برای مقابله با اینترنت ماهواره‌ای می‌گردد، شورای‌عالی فضای مجازی است که دارد راه‌های نحوه مواجهه با آن را بررسی می‌کند. تا امروز برای آن یک کارگروه تشکیل شده و قرار است مقرراتی برایش تصویب شود. مثل این دستورالعمل که شرکت‌های استفاده‌کننده باید مجوز بگیرند و خلاصه آنطوری که فیروزآبادی گفته، تدابیری اندیشیده شود که «حکمرانی فضای مجازی» دچار خدشه نشود. چه تدابیری؟
دبیر شورای‌عالی فضای مجازی می‌گوید که شبکه اینترنت ثابت باید آنقدر توسعه پیدا کند که کسی سراغ شبکه اینترنت ماهواره‌ای یا موبایلی نرود. به‌خاطر اینکه به عقیده او «اگر شبکه ملی اطلاعات نتواند خدمات بهتر، ارزان‌تر و با سرعت بیشتر و با تنوع بیشتر ارائه دهد، عملا شبکه ملی، تحت‌الشعاع شبکه‌های جهانی اینترنت ماهواره‌ای که عمدتا هم آمریکایی هستند قرار خواهد گرفت.»
دیگر کسب‌وکارهای نگران، شرکت‌های اینترنتی هستند. به‌خاطر اینکه اینترنت ماهواره‌ای قاعدتا سرعت بالاتری دارد و هرجایی می‌شود به آن دسترسی داشت. مگر ساکنان قطب که به‌خاطر زاویه نامناسب، خدمات خوبی نخواهند گرفت که خب شامل کشور ما نخواهد شد.
کیوان صداقتی، کارشناس حوزه اطلاعات و فناوری می‌گوید: «فیلتر کردن اینترنت ماهواره‌ای مانند مدلی که فیلترینگ را در کشورمان اجرا کرده‌اند سخت‌تر خواهد بود. الان اینترنت را می‌توانند ببندند و سایت‌های داخل را باز بگذارند، ولی خاصیت اینترنت ماهواره‌ای این است که هیچ کشوری روی آن کنترل ندارد.»بااین‌حال همانطور که در دهه ۸۰ کسی فکر نمی‌کرد سیستم فیلترینگ را ایران به این شکل پیاده کند، مشخص نیست که زمان رسیدن اینترنت ماهواره‌ای هم چه امکاناتی برای مسدود کردن آن وجود داشته باشد..
صداقتی می‌گوید که با همین میزان تکنولوژی که در کشور داریم دولت‌ها نمی‌توانند میزان ورودی اینترنت ماهواره‌ای را کم و زیاد کنند، اما ممکن است روزی به این توان فناوری برسیم که اجازه داده نشود هیچ سیگنالی وارد ایران شود. به‌خاطر همین هم از زمان رسیدن صدای قدم‌های اینترنت ماهواره‌ای، یک کارگروه در شورای‌عالی مجازی تشکیل شده که ببیند اگر اینترنت آقای ایلان ماسک از راه برسد، باید برای آن چه کند؟
*** روش روسی مقابل اینترنت ماهواره‌ای
تا امروز پروژه اینترنت ایلان ماسک مجوز دسترسی به بریتانیا، آمریکا، استرالیا، یونان و آمریکا را داده است، اما گزارش‌هایی در روسیه وجود دارد که دومای دولتی (مجلس قانونگذاری روسیه) اعلام کرده برای شرکت یا فردی که تلاش کند از سرویس خدمات اینترنت ماهواره‌ای استفاده کند، جریمه در نظر گرفته است.
البته این مجوز گرفتن هزینه‌هایی هم دارد؛ مثلا هر یک دیش ماهواره‌ای آن ۴۹۹ دلار خواهد شد. علاوه‌برآن کاربر باید ماهانه مبلغی کمتر از ۱۰۰ دلار هم بپردازد. اصلا قبل از تجربه شرکت ایلان ماسک، در غرب اینترنت ماهواره‌ای وجود داشته است؟ صداقتی می‌گوید که قبلا هم اینترنت ماهواره‌ای در غرب وجود داشته، اما در کشورهای دیگر عمومیت پیدا نکرد.
«دلیل عمومیت پیدا نکردن اینترنت ماهواره‌ای تا قبل از این به ارزان‌تر بودن و حتی رایگان بودن اینترنت کابلی برمی‌گردد. از طرف دیگر اینترنت ماهواره‌ای از نظر سخت‌افزاری به امکاناتی قوی‌تر از این گوشی‌های امروزه ما نیاز دارد. بااین‌حال ایلان ماسک کمپانی ثروتمندی دارد که توانسته سرمایه‌ای را برای این کار کنار بگذارد و می‌خواهد به این پروژه عمومیت ببخشد.»
*** ایران می‌تواند اینترنت ماهواره‌ای بخرد؟
قبل از اینکه به این بپردازیم که اینترنت ماهواره‌ای چطور مسدود خواهد شد، باید یک قدم به عقب‌تر برویم. به‌خاطر اینکه اصلا رسیدن این اینترنت به ایران بعید به نظر می‌رسد. این را صداقتی می‌گوید. دلیل او هم این است که این اینترنت ماهواره‌ای از آمریکا می‌آید و راه مبادله مالی با آمریکا وجود ندارد و یک شرکت آمریکایی نباید با این تحریم‌ها اصلا چیزی به ایران بفروشد. یعنی قاعدتا اینترنت ماهواره‌ای برای بیزینس باید به تامین‌کنندگان محتوا و تبلیغات وصل شود و هزینه‌هایش را این‌گونه تامین کند.
وقتی در ایران راهی برای بیزینس‌های جهانی و ردوبدل کردن پول نیست، قاعدتا صرفه‌ای برای ایلان ماسک و جف بزوس وجود ندارد که اینترنت ماهواره‌ای راهی ایران شود. مگر اینکه ایران به چرخه اقتصاد جهانی موردنظر آمریکا بپیوندد که فعلا بعید به نظر می‌رسد. و البته این احتمال که بعضی نهادهای ثروتمند خارجی برای اهداف خاص خود هزینه این نوع اینترنت ماهواره‌ای را تامین کنند که داستان دیگری است…
