درباره همه تبلیغات جنجالی یک دهه گذشته
روزنامه هفت صبح | دو روز پیش تبلیغ یک بستنی آنقدر سر و صدا کرد که دست آخر تبلیغ از پیج اینستاگرام تولیدکننده حذف شد؛ اما این اولین باری نبوده که تولیدکننده‌ها بعد از گرفتن فیدبک‌های زیاد از مخاطبان، تبلیغ خودرا حذف کرده اند. بررسی‌های هفت صبح حداقل اینطور نشان می‌دهد که ماجرا تقریبا از سال ۱۳۹۰ شروع شده ولی در چند سال اخیر این تذکرها بیشتر هم شده است.
این بار دو دلیل برای حذف تبلیغ بستنی از اینستاگرام آورده شد: اول «مجوز نداشتن» و دوم «اروتیک بودن». نداشتن مجوز، ایراد جدیدی بوده که برای اولین بار گرفته شده است. این موضوع خبر از این می‌دهد که احتمالا ساترا (زیر نظر صدا و سیما) دیگر کم کم برای نظارت بر روی تبلیغات فضای مجازی آستین‌های خودش را بالا زده است؛ وگرنه تا قبل از این تبلیغ در اینستاگرام نیاز به مجوز نداشت. حالا ماجرای حذف و حاشیه‌های هر یک از این تبلیغات در ۱۰سال پیش چه بوده؟ و هر کدامشان چه سرنوشتی داشتند؟
لبخندی که مجوز نداشت
اول همه چیز خوب پیش رفت و بستنی «د» در تبلیغ خودش افراد را دعوت کرده بود که از حس و حال خودشان حین خوردن این بستنی بنویسند. تبلیغ آن زنی خندان را پشت فرمان نشان می‌داد که انگار با یک دوست دارد به جایی سفر می‌کند. زن به سمت جاده فرعی میرود، توقف می‌کند و مشخص می‌شود آن دوست، در واقع همان بستنی بوده. این تبلیغ در صدا و سیما، هم نمایش داده نشد و فقط برای اینستاگرام و فضای مجازی ساخته شده بود.
مشخص است که سازنده‌کلیپ روی چهره زن راننده و شیوه بازی اش حساب باز کرده بوده و در این جای تردید نیست. خبرگزاری فارس درباره آن نوشت: «در این کلیپ که یک بازیگر خانم با ظاهری نامناسب حضور دارد که با رفتارها و اداهایی کاملا اروتیک و جنسی که دقیقا تبلیغ روی آن سوار شده‌است با خوردن یک بستنی تبلیغ آن را می‌کند.» سایت مشرق هم به نقل از یک مقام آگاه اعلام کرد که این تیزر بدون دریافت مجوز در فضای مجازی منتشر شده بود.
این در حالی است که تا امروز هیچ کسب و کاری برای تبلیغ در اینستاگرام به گرفتن مجوز نیازی نداشت. مثلا مسئول روابط عمومی امرسان به هفت صبح می‌گوید که تا امروز برای کلیپ‌هایشان در اینستاگرام مجبور به دریافت مجوز نشده بودند. بابک برزویه که عکاس تبلیغاتی است هم توضیح می‌دهد که از دو ماه پیش به آنها گفته شده که برای تبلیغات حتی در فضای مجازی هم باید مجوز بگیرند.
اما کجا؟ او می‌گوید:«این را باید وزارت ارشاد بگوید ولی هنوز اعلام نکرده است.» ماجرای مجوز و نظارت بر صدا و سیما قبل از طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی شکل گرفت. اسفند ۱۳۹۹ مجلس، سازمان صداوسیما را موظف کرد بر تمام مراحل تولید آثار حرفه‌ای در فضای مجازی نظارت کند. این مسئولیت دقیقا به سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا) سپرده شد. در هر صورت دو روز پیش وزارت ارشاد به سازنده‌های تبلیغ بستنی تذکر داد و آنها هم مجبور به حذف ویدئو از اینستاگرامشان شدند.
تمرکز روی کالا؛ نه زن
ماجرا تقریبا از تیرماه یک دهه پیش شروع شد. سال ۱۳۹۰ در این تبلیغ یک مجری زن (ژیلا صادقی)، با حجاب کامل و یک روسری قرمز مجموعه‌ای از وسایل لوازم خانگی خارجی را تبلیغ کرده بود. بعد از آن داستان، مجری ممنوع‌الکار شد و تمام تبلیغات آن از بیلبورد جمع‌آوری شد. در همین رابطه مدیرکل دفتر تبلیغات و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به خبرگزاری فارس اینطور گفته بود که این شرکت تا اطلاع ثانوی حق تبلیغ نخواهد داشت.
مسئول تبلیغات اداره کل ارشاد استان تهران آن زمان گفته بود وسیله‌ای که آن مجری تبلیغ کرده مشکلی نداشته چون «استفاده از چهره زنان در تبلیغات تجاری که مربوط به حوزه زنان باشد اشکالی ندارد اما اگر محصول ارتباطی با زنان نداشته باشد، مانع آن می‌شویم.» پس ایراد در چه بود؟ او اینطور گفته بود: «در این بیلبورد به گونه‌ای تصویر کار شده که بیشتر تمرکز روی صورت خانم است تا تبلیغ آن محصول». بعد هم به یک نکته دیگر اشاره کرده بود که کسی تا آن موقع نمی‌دانست: «یکی دیگر از ایراداتی که می‌توان به این تبلیغ گرفت استفاده از چهره این زن برای تبلیغات خارجی بود در حالی که تاکید شده که باید از چهره زنان در تبلیغات داخلی استفاده شود. »
نه به خنده نیکی کریمی
سال ۱۳۹۶ نیکی کریمی در یک تیزر تبلیغاتی بازی کرد. حساسیت‌ها این بار هم باز بالا گرفت و حتی بخش خبری ۲۰:۳۰به آن انتقاد و آن را مصداق استفاده ابزاری از زنان عنوان کرد. ماجرای آن تبلیغ جه بود؟ نیکی کریمی وارد یک رستوران می‌شود و در حین طی مسیر برای رسیدن به میزش، برخی از دیدنش هیجان زده می‌شوند و از سر جایشان از نیکی کریمی عکس می‌گیرند. یک کت واک نصفه و نیمه در این میان شکل می گیرد. در ادامه کریمی به میز می‌رسد، می‌نشیند، به زنگ تلفن پاسخ می‌دهد و نام یک برند تلفن همراه را می‌آورد و می‌گوید از این خط استفاده می‌کند. اینجا دیگر کالا هم داخلی بود و انتظار می‌رفت که ماجرا ختم به خیر شود اما با واکنش ۲۰:۳۰ باز هم آن تبلیغ زود جمع و جور شد.
بهنوش بختیاری؛ یک قدم به عقب
به سال ۱۳۹۷ برویم. فروردین ماه این سال اول با حاشیه‌های زیادی بر سر تبلیغ بهنوش بختیاری برای عطر «م» شروع شد. خودش می‌گفت که در این تبلیغ از پلان‌های خام و شوخی استفاده کرده بودند و قبل از انتشار، اثر را به او نشان ندادند. اشاره او به صحنه‌هایی از تبلیغ بود که از بوی خوش عطر با خنده روی زمین می‌افتد. هرچه بود این ماجرا ختم به خیر شد ولی کمی بعد همین داستان‌های قبلی این بار برای شکلات پارمیدا به وجود آمد. در آن تبلیغ مهسا جدی، تکواندو کار ایرانی بازی می‌کرد. سناریوی آن اینطور بود که به محض پا گذاشتن روی فرش قرمز، ابتدا با بی‌توجهی عکاسان روبه‌رو می‌شود ولی تا به اتاق خودش برمی‌گردد و یک شکلات می‌خورد توجه همه را به خودش جلب می‌کند. تبلیغ با یک چشمک از سمت بازیگر که انگار راز جلب توجه را فقط به مخاطب گفته به پایان می‌رسد. آن تبلیغ هم از سایت آپارات حذف شد.
راز سربسته توقیف همسر چاق
تیرماه سال پیش، حاشیه‌های مشابهی برای تبلیغ متفاوت دیگری پیش آمد. این موزیک ویدئوی طنز که کار مشترکی از سیدعلیرضا بنی‌هاشمی (علیرضا) و مریم کیانی‌زاده بود پس از مدت کوتاهی از انتشار، به یکی از پر بازدیدترین ویدئو‌های اینستاگرام تبدیل شد. ولی این بار هم کمی بعد هر دو خواننده کلیپ ویدئو با حذف آن، از کسانی که «انتشار آن را مغایر با موازین و اعتقادات اسلامی دانستند» عذرخواهی کرده‌اند. حتی آن دفعه هم کلیپ مورد نظر در صدا و سیما پخش نشد و معلوم نشده بود که بگوییم آنها دستورالعمل‌های این سازمان را رد کرده بودند و دست آخر مشخص نشد که به دستور کدام سازمان و نهاد مجبور به حذف آن از صفحه خود شدند.
خطر از بیخ گوش لیلا حاتمی گذشت
امسال ماجرای حرف زدن لیلا حاتمی با یخچال «ا» هم از آن دست واکنش‌ها به دنبال داشت. لیلا حاتمی در این تبلیغ با یخچال حرف می‌زند، اسمش را می‌پرسد و به او می‌گوید که فضای خانه را بسیار گرم کرده‌است. البته سرنوشت تبلیغ لیلا حاتمی که با لباس سراسر مشکی و گشادی در آن بازی کرده بود، شبیه بقیه نبود و منجر به حذف و یا تذکر هم نشد.
