داد ِ سردفترداران از کاهش خرید و فروش مسکن
روزنامه هفت صبح | اگر این روزها سر و کارتان به دفترهای اسناد رسمی افتاده باشد حتما حس کرده‌اید که خلوت‌تر از همیشه‌اند و به سرعت کارهایتان انجام می‌شود. حتی در برخی موارد سردفترداران به مراجعه‌کنندگان خود رقمی کمتر از تعرفه‌های رسمی پیشنهاد می‌دهند تا مشتری‌های خود را از دست ندهند. روندی که داد سردفترداران را درآورده و کانال‌ها و گروه‌های تلگرامی از دفاتر خالی خود عکس می‌اندازند.
به گفته برخی از آن‌ها در یک ماه اخیر حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از مراجعه کنندگان کاهش پیدا کرده و افراد متقاضی خرید و فروش مسکن کاهش چشمگیری پیدا کرده‌اند. از سوی دیگر ماه گذشته انتخابات کانون سردفترداران برگزار شده که با این وجود سازمان ثبت (که به تازگی رئیس آن نیز تغییر کرده)، هنوز نام رئیس نهایی دوره جدید را اعلام نکرده تا این صنف بیشتر از گذشته با ابهام رو به رو شود. اما چه اتفاقی افتاده و چرا روزگار خوش سردفترداران این چنین شده است؟
*** کاهش معاملات
«محمدرضا دشتی اردکانی» رئیس کانون سردفتران با تایید کاهش مراجعه‌کنندگانِ دفاتر ثبت اسناد به هفت‌صبح می‌گوید: «کسب و کار دفترخانه‌ها با خرید و فروش املاک و رونق اقتصادی رابطه مستقیم دارد. از ابتدای سال با رکود شدیدی در حوزه مسکن رو‌به‌رو‌ایم که در ماه اخیر نیز به اوج خود رسیده است. حتی بعضی دفترخانه‌ها نمی‌توانند هزینه‌های جاری دفترشان را بدهند و به فکر تعطیلی افتاده‌اند. »
*** چند دلیل زیر پوستی دیگر
* یک: عدم مراجعه صاحبان خودرو: همانطور که می‌دانید در سال‌های اخیر اختلاف دنباله‌داری میان پلیس راهنمایی و رانندگی و سازمان ثبت در گرفته که دامنه‌های آن نیز هنوز ادامه دارد. پلیس می‌گوید نیازی به ثبت خرید و فروش ماشین در دفاتر نیست و همان سند سبز ماشین که در دفاتر تعویض پلاک صادر می‌شود در حکم سند است.
سازمان ثبت اما نظر دیگری دارد و می‌گوید از نظر حقوقی باید تمامی اموال غیر منقول در دفاتر نیز ثبت شود. از آن جایی که در چند سال اخیر پلیس راهنمایی و رانندگی و البته شهرداری در فعالیت‌های مربوط به خودرو (خرید و فروش، عوارض، خلافی و سند ثبتی دفترخانه‌ها …) از مراجعه‌کنندگان درخواست نکرده‌اند، احساس نیاز در میان مالکان خودرو نیز کاهش پیدا کرده است. بنابراین آن‌ها ترجیح می‌دهند که از ثبت در دفترخانه‌ها بگذرند.
* دو: خوابیدن بساز و فروش: به جز معضل کاهش خرید و فروش، مشکل بزرگ دیگر در کاهش خرید خانه‌های کلنگی و ساخت خانه‌های نو است. یعنی همان بساز و بفروشی. این فعالیت تاثیر بسیار زیادی بر رونق کسب و کار دفاتر ثبت دارد؛ زیرا از همان زمان خرید خانه کلنگی و تخریب آن تا ساخت خانه جدید و فروش، مرحله به مرحله به مراجعه و ثبت در دفاتر ثبت نیاز است. در یکی، دوسال اخیر این چرخه کاهش چشمگیری یافته و بنابراین تاثیر مستقیمی بر دفاتر ثبت گذاشته است.
* سه: فعالیت گسترده مشاوران حقوقی: در گذشته دفاتر ثبت اسناد محلی برای مشاوره فعالیت‌های ثبتی و حقوقی اهالی تبدیل شده بودند. افرادی که نمی‌دانستند باید برای برخی فعالیت‌های خود چه کاری انجام دهند؛ به این دفاتر مراجعه و از آن‌ها راهنمایی می‌گرفتند. این راهنمایی‌ها در بسیاری از موارد در نهایت به ثبت اسناد منجر می‌شد که رونق را به این دفاتر می‌آورد. این موضوع اما در سال‌های اخیر با تاسیس موسسات مشاوران حقوقی مختلف توسط فارغ التحصیلان جوانِ حقوق، تحت شعاع قرار گرفته است. این ماجرا سبب شده بسیاری از افراد برای مشاوره ترجیح دهند که به این موسسات بروند و مشاوران حقوقی نیز در بسیاری از موارد به مراجعه‌کنندگان توصیه می‌کنند به این دفاتر نروند تا در هزینه‌هایشان صرفه‌جویی کنند!
* چهار: عدم فعالیت به روز: آگاهان می‌گویند در سال‌های اخیر جوانان خواسته‌های جدیدتر و پیچیده‌تری دارند اما دفاتر اسناد رسمی همچنان با روش‌های سنتی فقط به دنبال ثبت خرید و فروش ملک و خودرو هستند. مثلا یکی از دفاتر اسناد تعریف می‌کند فردی به دنبال آن بوده وصیتی را ثبت کند که طبق آن پس از مرگش، جسد او برای انجام آزمایش و فعالیت‌های پزشکی در اختیار وزارت بهداشت قرار گیرد اما بسیاری از دفاتر با قوانین این‌چنینی آشنایی نداشتند و از انجام این کار سرباز زدند.
* پنج: پیش‌خور کردن رونق: برخی دیگر از کارشناسان می‌گویند سال گذشته که قیمت دلار و سکه بالا رفت و مردم به بازار مسکن برای سرمایه‌گذاری مراجعه کردند؛ خرید و فروش مسکن رونق چشمگیری داشت. بنابراین در آن زمان طبیعی بود که کسب و کار دفاتر نیز رونق چشمگیری پیدا کند. بعد از آن رونق چشمگیر ناگهانی، این رکورد طولانی در بازار مسکن امری طبیعی است. در واقع مشاوران املاک و دفاتر ثبت در سال گذشته از سود زیادی برخوردار بودند که امسال در حال جبران شدن است!
*** آمار معاملات مسکن چه می‌گوید؟
برخی از سردفترداران می‌گویند تعداد ثبتی‌های آن‌ها در یک ماه اخیر حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش داشته است. اگر به آماری که بانک مرکزی در ابتدای مردادماه اعلام کرده نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد گلایه آن‌ها نسبت به کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی مراجعان به دور از واقعیت نیست. بانک مرکزی از کاهش ۶۴.۴ درصد معاملات مسکن تهران طی تیرماه امسال در مقایسه با ماه مشابه سال گذشته خبر داده و همچنین اعلام کرده: «تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران در ۴ ماه ابتدای امسال به حدود ۲۶٫۳ هزار واحد مسکونی بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن ۴۹٫۹درصد کاهش نشان می‌دهد. در این مدت متوسط قیمت یک متر مربع بنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی در شهر تهران ۱۲۶٫۵ میلیون ریال بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل ۱۰۲٫۴درصد افزایش را نشان می‌دهد.»
رئیس اتحادیه مشاوران املاک نیز از کاهش آمار خرید و فروش و اجاره صحبت کرده و می‌گوید: «تعداد قراردادهای خرید و فروش مسکن در ۱۵روز ابتدای مردادماه ۱۳۹۸ در کل کشور و شهر تهران که از سوی مصطفی‌قلی خسروی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک اعلام شد نشان می‌دهد که از یکم تا پانزدهم مردادماه ۱۳۹۸ قراردادهای خرید و فروش ملک در کل کشور به ۱۷ هزار و ۵۵۹ فقره رسیده که نسبت به زمان مشابه سال قبل ۵۳ درصد کاهش یافته است.»
