خط قرمز آلودگی هوا از پکن تا دهلی
روزنامه هفت صبح، مهلا جوادپور| دیروز وزیر آموزش و پرورش که دیگر خیلی وقت است از تعطیلی مدارس در ماه‌های گذشته کلافه شده حرف جالبی زد. او گفت که در بسیاری از کشورهای جهان مانند مکزیک و چین، برای آلودگی هوای کمتر از شاخص 300 مدارس را تعطیل نمی‌کنند اما در ایران بارش برف و آلودگی با شاخص 150 مدارس را تعطیل می‌کنند. همین ماجرا باعث شد که بخواهیم اظهار نظر او را بررسی کنیم و ببینیم واقعا آموزش و پرورش کشورهای دیگر زمان بالا رفتن آلودگی از چه فرمولی استفاده می‌کنند؟
اول بیایید یک قدم عقب برویم و ببینیم اصلا آلودگی که از آن حرف می‌زنیم چیست؟ اگر شاخص کیفیت هوا را بین صفر تا 500 متغیر در نظر بگیریم، هر چه این عدد بالاتر باشد طبیعتا میزان آلودگی هوا هم بیشتر خواهد بود. چه عددی برای ما خطرناک خواهد بود؟شاخص صفر تا 50 نشان دهنده هوای پاک یا وضعیت سبز است. اگر عدد شاخص 51 تا 100 باشد وضعیت زرد و به این معنی است که کیفیت هوا قابل قبول است، هر چند ممکن است برای برخی افراد با بیماری‌های تنفسی دارای ریسک باشد.
شاخص 101 تا 150 وضعیت نارنجی و مضر برای گروه‌های حساس است. از 151 تا 200 وضعیت قرمز یا ناسالم شناخته می‌شود و علاوه بر همه گروه‌های حساس، برخی از عموم مردم هم تحت تاثیر این آلودگی قرار می‌گیرند. وضعیت بنفش یا بسیار ناسالم در شاخص بین 201 تا 300 تعریف می‌شود. در این وضعیت سلامت همگی در ریسک قرار دارد. بالاتر از این عدد هم با رنگ قرمز تیره و وضعیت خطرناک شناخته می‌شود که تکلیفش معلوم است. حالا دوباره برگردیم به اصل ماجرا؛ شهرهای دیگر موقع آلودگی چه می‌کنند؟
پکن، پایتخت چین یکی از پر جمعیت‌ترین شهرهای جهان است و به طبع آلودگی هوا هم گریبان‌گیر آن شده. در سال 2019 پکن تنها دو ماه با شاخص آلودگی هوای قابل قبول داشت و باقی ماه‌های سال در وضعیت نارنجی قرار داشت. در اواخر سال 2021 هم یک طوفان شن به چین آمد و وضعیت هوای کشور را به قرمز تیره تغییر داد. پیش از این هم بارها این کشور، به خصوص شهر پکن دچار آلودگی و تعطیلی مدارس شده بود.
به طور مثال در سال 2016، پکن و 22 شهر دیگر چین تحت تاثیر وضعیت هوای خطرناک قرار گرفتند که باعث شد علاوه بر مدارس، ادارات و برخی کارخانجات هم تعطیل شوند و 131 پرواز هم لغو شود. برخی شهرهای چین از شاخص 500 هم گذر کردند و تا 800 هم رسیدند. بررسی‌های هفت صبح نشان می‌دهد که چین تا به امروز با حداقل شاخص آلودگی هوای 200 مدارسش را تعطیل کرده.
دهلی پایتخت کشور هند، با 29 میلیون جمعیت در رتبه دوم پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان قرار دارد و جایگاهش از نظر آلودگی هم بین 10 شهر آلوده جهان حرکت می‌کند. اخیرا شاخص آلودگی هوای این شهر بیشتر از 300 بوده است. با اینکه این میزان آلودگی خطرناک محسوب می‌شود اما به گفته دولت هند، مدرسه‌های دهلی تنها زمانی تعطیل می‌شوند که شاخص آلودگی از 450 عبور کند. سازمان‌های حقوق کودک به این تصمیم دولت اعتراض کرده‌اند اما دولت معتقد است تحصیل کودکان و ساختن روابط با هم سن و سالان خود به خصوص بعد از قرنطینه طولانی کرونا مهم‌تر است و باید به فکر حل کردن مشکل آلودگی هوا باشند.
لاهور، به عنوان دومین شهر بزرگ پاکستان، مانند دهلی و دهلی نو، یکی از کثیف‌ترین شهرهای جهان است. شاخص آلودگی در لاهور در حال حاضر بیش از 170 است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر لاهور، مدارس را در روزهایی که شاخص آلودگی نزدیک به 200 بوده، تعطیل کرده است. کراچی هم به عنوان بزرگترین شهر این کشور در همین وضعیت قرار دارد.
کوالا‌لامپور، پایتخت مالزی هم با مشکل آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کند. دولت مالزی مشخص کرده است که در صورتی که شاخص آلودگی هوا به 100 برسد، تمامی فعالیت‌های خارج از کلاس درس باید متوقف شوند. اما اگر شاخص آلودگی هوا از 200 عبور کند، تمامی مدارسی که تحت تاثیر هستند باید تعطیل شوند.
مسئله سخت آقای وزیر چطور حل می‌شود؟
ماجرای آلودگی و مدارس و حاشیه‌هایش از روزی خیلی جدی‌تر شد که وزیر آموزش و پرورش گفت دیگر قرار نیست مدارس به خاطر آلودگی تعطیل شوند اما استانداری تهران چند روز بعد دستور تعطیلی مدارس به خاطر آلودگی را صادر کرد. اینطور شد که گره کوچک تعطیلی مدارس به مسئله بزرگی برای دولت تبدیل شد.
این موضوع چند بار به شکل‌های دیگر هم تکرار شد. طوری که دیگر به نظر رسید حساسیت ماجرا تا اندازه‌ای بالا رفته که می‌تواند رابطه نوری با استانداران (که تصمیم گیرنده‌های اصلی تعطیلات مدارس بودند) را تحت‌الشعاع قرار دهد. در این مدت وقتی گزارش‌های مختلفی از افت شدید معدل دانش‌آموزان آمد، به نظر رسید که مسئولان دیگری هم با یوسف نوری (وزیر آموزش و پرورش) هم عقیده شده‌اند که دیگر جایی برای تعطیلی مدارس باقی نمانده.
در نهایت برای اینکه کمتر مدارس در این شرایط به تعطیلی کشانده شوند، دیروز وزیر کشور خبر داد سازمان محیط زیست به دولت طرحی پیشنهاد داده تا استانداردهای شاخص محیط زیست تغییر کنند. به گفته احمد وحیدی، مصوبه‌ای وجود دارد که در آن مشخص کرده در چه شاخصی از آلودگی، مدارس باید تعطیل باشند و گروه‌های اضطراری استان‌ها براساس همین مصوبه ناچارند تصمیم به تعطیلی بگیرند. حالا باید در روزهای آینده ببینیم این مصوبه چه جزئیاتی دارد و تا چه اندازه از کشورهای دیگر برای خانه نشین کردن دانش آموزان در هوای آلوده الهام گرفته است.
