خطر کوچ سرمایه ایرانیها بهصرافیهای دیجیتال خارجی
روزنامه هفت صبح | تب وتاب رمزارزها، هر روز بیشتر از پیش میشود و افراد بیشتری را به سمت خود جذب میکند. جذابیت این حوزه از سرمایهگذاری، سالهاست که پای ایرانیها را به این بازار باز کرده است و همین تقاضای بالای این بازار در کشور، بسترساز تولد صرافیها و پلتفرمهای وطنی خرید و فروش ارزهای دیجیتال شده است.
پلتفرمهایی که از نظر تعداد و تنوع شاید در دنیا کمنظیر باشند. کسبوکارهایی دیجیتال که در شرایط تحریم دسترسی ایرانیها به صرافیهای بینالمللی و امکان حضور آنها دراین بازار را فراهم کردهاند. اما همین پلتفرمها هر روز خود با محدودیت و تهدیدی تازه روبهرو میشوند و حالا بیش از هر زمان دیگری نگران هستند که کسبوکارشان بهکلی محدود یا حتی مسدود شود و کاربران آنها سرگردان سایتهای چینی و آمریکایی شوند.
*** وضعیت ایرانیها در دنیای رمزارزها
کل بازار رمزارزها یک بازار حدودا ۲ هزار میلیارددلاری در سطح جهان است. بازاری که بیش از نیمی از آن متعلق به رمزارزی به نام بیتکوین است و مابقی حجم بازار را بیش از چند هزار رمزارز دیگر به خود اختصاص دادهاند. بیش از هزار صرافی دیجیتال هم در دنیا فعال هستند که مهمترین آنها صرافی بایننس و هوبی چین و صرافی کوینبیس آمریکاست. اما ایرانیها شاید در راهاندازی صرافی ارز دیجیتال در دنیا بیرقیب باشند. در دو سال گذشته بیش از ۱۰۰ صرافی دیجیتال راه افتاده که نشان میدهد ایرانیها عدم دسترسیشان به صرافیهای بینالمللی را چطور جبران کردهاند.
صرافیهایی که تنوع و کیفیت مختلف خدمات آنها تا حد زیادی کاربران تازهوارد ایرانی را از ورود به صرافیهای بینالمللی که این روزها بیش از همیشه تحت فشار نهادهای آمریکایی برای سرویس ندادن به ایرانیها هستند بینیاز کردهاند. باتوجه به رشد خیرهکننده این بازار در سالهای اخیر، تقریبا بیشتر ایرانیهایی که از دو سال پیش وارد این حوزه شدهاند حداقل روی کاغذ تا اینجا سود دلاری بسیار قابلملاحظهای کردهاند. سودی که مدیران صرافیها میگویند اغلب در نهایت از دلار به ریال تبدیل میشود و از درگاههای پرداختیاری به شبکه بانکی کشور تزریق میشود.
*** مخالفان چه کسانی هستند و چه میگویند؟
بانک مرکزی که این روزها و با نامه باقر قالیباف، رئیس مجلس زیر فشار قرار گرفته که چرا صرافیهای ارز دیجیتال داخلی را ساماندهی نمیکند یکی از اولین نهادهایی بود که در یک واکنش مترقی به این پدیده نوظهور اعلام کرد قانونی برای این فضا ندارد و تا زمانی که تخلفی صورت گرفته و تا زمانی که ریسک حضور در این بازار دارایی را کاربران برعهده میگیرند رمزارزها مانعی برای دادوستد ندارند. واکنشی که بعدها از سوی مدیران جوان دولت به عنوان یک الگوی شایسته برای مقررات زدایی و مجوززدایی معرفی شد.
اما حالا تعدادی از مجلسنشینها به خصوص آنها که در پی تزریق پول به بازار بورس هستند میگویند بازار رمزارزها میتواند به بازاری مشابه سکه ثامن و برخی موسسات اعتباری تبدیل شود که داراییهای مردم در آنها از بین رفت و کسی هم پاسخگو نبود. آنها به بانک مرکزی تشر میزنند که چرا درگاههای پرداخت این صرافیهای دیجیتال را نمیبندد و حداقل حالا که این کسبوکارها در حال فعالیت هستند از آنها مالیات بگیرد!
طرحی که در مجلس برای رمزارزها دنبال میشود تنها به حوزه ماینینگ و استخراج آنها تمرکز دارد و تاکید دارد که تنها ارزهایی اجازه خرید و فروش داشته باشند که در داخل کشور استخراج شده باشند. فعالان فناوری بلاکچین در ایران میگویند این درست مثل این است که بگوییم تنها طلاهایی که از معادن ایران استخراج شده در داخل کشور اجازه خرید و فروش داشته باشد.
*** کوچ کاربران صرافیهای داخلی به پلتفرمهای خارجی
فعالان این حوزه میگویند ماینینگ تنها یکی از بخشهای این صنعت و از قضا بخشی است که بسیار انرژی بر است. آنها بستن، ممنوع کردن، غیرمجاز بودن یا هر کلمه هم معنی آن را ناتوان در برابر تکنولوژی بلاکچین میدانند و میگویند با هرگونه محدودیتی تنها کسبوکارها و کارآفرینان این حوزه کاربرانشان را از دست میدهند.
این کاربران هم نهایتا به دامن صرافیها و بیزنسهای خارجی خواهند رفت و کوچ دادن سرمایه مردم به پلتفرمهای خارجی که اجازه ثبت نام و ورود ایرانیان را نمیدهند و ایرانیها برای استفاده از آنها باید با هویتی ساختگی به آنها وارد شوند هر آن ممکن است خطر شناسایی و مسدود شدن حساب، بلوکه شدن سرمایه و از دست رفتن داراییهای دیجیتال را برای این کاربران راندهشده از سرویسهای ایرانی بههمراه داشته باشد.
*** از بین رفتن فرصت دسترسی به اطلاعات بازار
این هشدار بزرگی است که مخالفان محدودیتهایی که به نظر میرسد عدهای تصمیم دارند این روزها اعمال کنند ابراز میکنند. اینکه فضای شفافی که از طریق پلتفرمهای داخلی ایجاد شده به فضای تاریک زیرزمینی تبدیل شود. فضایی که هیچ دیتایی از فعالیت ایرانیها را به تصمیمگیرندگان کشور نخواهد داد.
در حالی که با فعالیت پلتفرمهای داخلی رمزارزها، دید خوبی از حجم عرضه و تقاضا در این بازار فراهم شده است و گزارشهای سالانه یا دورهای آنها آمار و اطلاعات خوبی برای تصمیمسازیهای کارشناسی در آینده فراهم خواهد کرد.
مدافعان صرافیهای داخلی میگویند تبعیت از نظام مالیاتی کشور و چارچوبهای قانونی که این روزها بر آن تاکید میشود چیزی است که در فضای زیرزمینی و غیرقابلدسترس پلتفرمهای خارجی میسر نخواهد شد.
*** بازگشت واسطههای بینامونشان
اما هشدار دیگری که فعالان رمزارز ایران میدهند این است که محدودیت و ایجاد فشار بر پلتفرمهای بومی به نفع هیچ کس نیست جز واسطهها. درست در همین روزها که شایعه اقدام شاپرک برای مسدودسازی درگاههای پرداخت پلتفرمهای ارز دیجیتال آمد، سیلی از پیامکهای خرید و فروش فوری رمزارزها را به شکل بینام ونشان به راه انداخت. سودجویانی که با ترفندهای خود، قول دورزدن محدودیتهای داخلی و خارجی را در حوزه رمزارزها به کاربران نگران ایرانی میدهند و نتیجه پررنگ شدن نقش این واسطهها جز افزایش پروندههای قضایی نخواهد بود.
*** کسبوکارهای نوآورانه ایرانی چه خواهند شد؟
ایراد دیگری که کوچ دادن کاربران ایرانی به دامن صرافیهای خارجی دارد از دست رفتن فرصتهای کارآفرینی است. آینده اقتصاد، رو به سوی دیجیتالی شدن دارد. متخصصان بلاکچین اعتقاد دارند به مدد این تکنولوژی، بسیاری از چالشهای مالی و اقتصادی با کمترین هزینه و بالاترین کیفیت حل خواهند شد. فرصتهای کمنظیر کارآفرینی در این حوزه در حال شکلگیری است و استارتاپهای پلتفرمی که برای راهاندازی سرویسشان نیاز دارند اقدام به عرضه اولیه سکه (ICO) کنند، به بستر مناسب این کار نیاز دارند.
یعنی همین صرافیهای بومی ارز دیجیتال. امکان عرضه اولیه کوین یا سکه از مهمترین اقدامات برای شکلگیری یک اکوسیستم بلاکچینی کسبوکاری است و لازمه آن وجود فضایی عادلانه، امن و شفاف است که محور آن فعالیت صرافیهای دیجیتال است. حال با سختگیری و برخوردهای قهری، کارآفرینان بلاکچینی هم همانند کاربران معمولی این فضا، باید با عبور از هزارتوی دورزدن تحریمها به پلتفرمهای خارجی متوسل شوند که هر لحظه ممکن است کل سرمایه جمعشده برای آنها را بلوکه کنند.
*** خطر جا ماندن از اقتصاد آینده
سالهاست که کارآفرینان نوآور متحمل انواع تحریمهای خارجی شدهاند. بسیاری از شرکتهای دانشبنیان که توان ارائه محصول و خدمتی جهانی را داشتهاند به خاطر وجود تحریمهای ظالمانه به بازار محدود داخلی بسنده کردهاند یا زیر بار فشارهای مالی از صحنه کارآفرینی و خلق ثروت حذف شدهاند. حالا تکنولوژی بلاکچین و ارز دیجیتال نه تنها راه را برای تبادلات مالی باز کرده است بلکه با عرضه اولیه سکه، راه برای سرمایهپذیری کم دردسرتر خارجی هم هموار شده است.
آنهم به دور از هرگونه مداخله سیاسی، کاغذبازی و… فرصتهایی که محدودیتهای نظارتی و اجرایی و قانونگذاری این روزها بیش از هر زمان دیگری آنها را تهدید میکند. کارآفرینان این حوزه ازجمله بنیانگذاران و توسعهدهندگان پلتفرمهای تبادل رمزارزها، میپرسند در تدوین قوانین و محدودیتهایی که میتواند کل سهم ایران از اقتصاد دیجیتال آینده را با مخاطره روبهرو کند چقدر از نظر کارشناسان بهره گرفته شده است.