خطر حباب، بیخ گوش صندوقهای بورسی
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | صندوقهای ETF بهترین روش سرمایهگذاری هستند اما امان از روزی که حباب قیمت برایشان به وجود بیاید.اتفاقی که این روزها برای تعدادی از صندوقهای سرمایهگذاری افتاده است. در یک هفته گذشته با روند صعودی بازار، صندوقهای سرمایهگذاری عموما روزانه بیش از پنج درصد رشد داشتند.اتفاقی که باعث شد بازدهی هفتگی آنها بعضا به بیش از ۵۰درصد برسد اما بخشی از این بازدهی به خاطر حباب قیمت بوده.
برای مثال حباب قیمت صندوق پالایشی یکم در روز گذشته به ۳۵درصد رسید.این یعنی کسانی که در چنین قیمتی سراغ خرید میروند، عملا واحدها را ۳۵درصد گرانتر میخرند و باید خودشان را برای ترکیدن این حباب آماده کنند.جدای از صندوق دولتی پالایش که بازارگردان ندارد،دیگر صندوقهای سرمایهگذاری سهامی عموما تلاش میکنند جلوی تشکیل حباب را بگیرند اما در شرایطی مشابه هفته اخیر بورس که شاهد موج تقاضا برای خرید واحدهای سرمایهگذاری صندوقهای ETF هستیم، بالاخره قیمت واحدها دچار حباب میشود.
توجه داشته باشید که حتی حباب سه درصدی هم در بورس میتواند برای مشتریان صندوق گران تمام شود چراکه قیمت واحدها در شرایط عادی تا پنج درصد کمتر از ارزش واقعی خواهد بود و همان حباب سه درصدی میتواند دردسرساز باشد. در این گزارش اتفاقاتی که در یک هفته گذشته برای چند صندوق سرمایهگذاری ETF افتاده را بررسی کردهایم که نشان میدهد واحدهای این صندوقها دچار حباب قیمت شده است.
*** پالایش؛ حباب ۳۵٫۴درصدی
صندوق ETF پالایشی یکم دست بردار نیست. روز گذشته صندوق پالایش برای ششمین روز متوالی صف خرید داشت.اتفاقی که باعث شده قیمت هر واحد این صندوق از پنج هزار و ۵۰تومان تا هشت هزار و ۷۸۵تومان افزایش پیدا کند و در یک هفته حدود ۷۴درصد بازدهی داشته باشد.صندوق ETF پالایشی یکم از زمان عرضه تا همین یک هفته پیش ضرر ۵۰درصدی نصیب سرمایهگذاران کرده بود و بعد از بالا گرفتن اعتراضات نسبتبه ضررهای این صندوق پرحاشیه، شاهد افزایش قیمت واحدهای آن بودیم.
کار تا جایی پیش رفت که در روزهای اخیر حباب بزرگی در قیمت سهام پالایش به وجود آمد که روز گذشته این حباب به بیشترین حد خود یعنی ۳۵٫۴درصد رسید چراکه ارزش واقعی هر واحد صندوق پالایش تنها شش هزار و ۴۹۰تومان است. با توجه به اینکه دیروز روند صعودی قیمت سهام پالایشگاه متوقف شد و شاهد جمع شدن صف خرید آنها بودیم، احتمالا ارزش صندوق پالایش از رقم فعلی هم کمتر شود.با این اتفاق علاوهبر ترکیدن حباب ۳۵درصدی قیمت پالایش، ممکن است قیمت معاملات واحدها کاهش بیشتری داشته باشد.
*** آوا؛ حباب ۱۲٫۱درصدی
صندوق آوای معیار در یک هفته گذشته پربازدهترین صندوق سرمایهگذاری سهامی بوده. قیمت هر واحد سرمایهگذاری آوا در جریان صعود چشمگیر هفته اخیر از کف ۵۵۵تومان تا اوج ۸۴۵تومان افزایش پیدا کرد. این یعنی بازدهی هفتگی صندوق آوا به ۵۲٫۲درصد میرسد و این موضوع مشتریان صندوق را حسابی خوشحال کرده اما نکته مهمتر ارزش واقعی هر واحد صندوق آوا است. اگر کل ارزش داراییهای صندوق را بر تعداد واحدهای سرمایهگذاری تقسیم کنیم، ارزش هر واحد آوا حدود ۷۵۴تومان است.
در حالی که روز گذشته قیمت واحدهای آوا تا ۸۴۵تومان افزایش پیدا کرده بود. کسانی که صبح دیروز واحدهای سرمایهگذاری آوا را در اوج قیمت خریدند، تا ۱۲٫۱درصد بیشتر از ارزش واقعی واحدها پول دادند. این رقم حباب تشکیل شده برای صندوق سرمایهگذاری آوای معیار است که به محض ترکیدن ضرر قابل توجهی نصیب سرمایهگذاران میکند. همانطور که روز گذشته هم یک چشمه از این ضرر را شاهد بودیم و قیمت واحدهای صندوق آوا برای ساعاتی تا ۷۳۰تومان کاهش پیدا کرد و ضرر ۱۴درصدی در کمتر از یک روز نصیب خریدارانی شد که توجهی به ارزش واقعی واحدهای صندوق آوا نداشتند. این ضرر ممکن است در صورت ادامه روند نزولی بورس بیشتر شود.
*** مدیر؛ حباب ۶٫۹درصدی
صندوق سرمایهگذاری مدیریت ثروت صندوق بازنشستگی کشوری در رتبه سوم بزرگترین حباب قیمت در بین صندوقهای ETF سهامی در روز گذشته بود. قیمت هر واحد صندوق مدیر در جریان معاملات یک هفته گذشته از کف ۷۵۳تومان تا اوج هزار و ۴۵رسیده بود. این افزایش سود ۳۹درصدی نصیب سرمایهگذاران کرد اما بخشی از این سود حباب قیمت است چراکه ارزش هر واحد سرمایهگذاری صندوق مدیر دیروز حدود ۹۷۷تومان بود.
اما برای ساعاتی شاهد خرید و فروش واحدهای صندوق مدیر با قیمت هزار و ۴۵تومانی و حدود ۶٫۹درصد گرانتر از ارزش واقعی واحدها بودیم. تشکیل چنین حبابی میتواند در نهایت به ضرر خریدارانی تمام شود که در اوج قیمت و بدون توجه به ارزش NAV سراغ خرید واحدهای سرمایهگذاری رفتند. طوری که در همین روز گذشته شاهد نوسان ۱۲درصدی قیمت واحدهای مدیر بودیم.
*** سرو؛ حباب ۶٫۸درصدی
قیمت هر واحد صندوق سرمایهگذاری صندوق سرمایهگذاری ETF سرو سودمند مدبران روز گذشته برای ساعاتی به هفت هزار و ۸۰تومان رسید. قیمت واحدهای سرو همین هفته پیش در جریان ریزش یک ماهه تا پنج هزار و ۳۷۸تومان کاهش پیدا کرده بود. در این یک هفته صندوق سرو بازدهی ۳۲درصدی از خود به جا گذاشت اما بخشی از این بازدهی به خاطر حباب قیمت است. ارزش واقعی واحدهای صندوق افزایش کمتری داشته و این مورد باعث شد دیروز شاهد تشکیل حباب ۶٫۸درصدی در قیمت واحدهای صندوق باشیم.
ارزش واقعی هر واحد سرو شش هزار و ۶۳۰تومان است اما برای ساعاتی شاهد خرید و فروش واحدها با قیمت هفت هزار و ۸۰تومان بودیم. اگر روند نزولی بورس که دیروز یک چشمه آن را شاهد بودیم ادامه داشته باشد، قیمت واحدهای سرو ممکن است علاوهبر کاهش معمول بازار، ۶٫۸درصد بیشتر کاهش پیدا کند. این مورد نهایتا به ضرر کسانی تمام میشود که بدون توجه به ارزش واقعی صندوقها سراغ خرید واحدهای سرمایهگذاری میروند.
*** افق ملت؛ حباب ۳٫۸درصدی
صندوق سرمایهگذاری افق ملت در هفتهای که دیگر صندوقها تا ۵۰درصد سود نصیب مشتریانشان کردند، تنها ۸٫۳درصد بازدهی از خود بهجا گذاشت.حتی نصف این رقم کوچک به خاطر تشکیل حباب قیمت برای واحدهای سرمایهگذاری این صندوق است. هفته گذشته قیمت هر واحد صندوق افق ملت تا ۱۱هزار و ۷۲۵تومان کاهش پیدا کرده بود و در این یک هفته قیمت واحدها تا ۱۲هزار و ۷۰۰تومان رسید اما ارزش واقعی هر واحد کمتر و حدود ۱۲هزار و ۲۰۰تومان است.
این حباب ۵۰۰تومانی که ۳٫۸درصد قیمت واحدها را تشکیل میدهد، شاید به نظرتان کوچک باشد اما باید توجه داشته باشید که در صورت روند نزولی بورس، ممکن است علاوهبر کاهش معمول قیمت واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری،شاهد کاهش بیشتر قیمت واحدهای افق ملت باشیم. به خصوص که عموما صندوقها در شرایط عادی بازار،حدود دو تا پنج درصد ارزانتر از ارزش واقعیشان معامله میشوند.
*** کاریس؛ حباب ۳٫۷درصدی
صندوق سرمایهگذاری سپهر کاریزما یکی دیگر از صندوقهایی است که در جریان معاملات یک هفته گذشته و با روند صعودی بازار، دچار حباب قیمت شد. البته حباب این صندوق نسبت به بقیه کمتر و حدود ۳٫۷درصد است. ارزش هر واحد صندوق سرمایهگذاری کاریس روز گذشته هزار و ۱۰۸تومان بود اما برای ساعاتی در روز گذشته شاهد خرید و فروش واحدها با قیمت هزار و ۱۴۹تومان بودیم.
همین حباب باعث شد کسانی که دیروز در ابتدای ساعات معاملات واحدهای سرمایهگذاری کاریس را در اوج قیمت خریدند، در کمتر از یک روز شاهد ترکیدن این حباب نهچندان بزرگ باشند. آنها دیروز هشت درصد سرمایهشان را در کمتر از چند ساعت از دست دادند. تا جایی که در پایان روز نهتنها حباب قیمت کاریس ترکید، بلکه قیمت واحدها به کمتر از ارزش واقعی آن کاهش پیدا کرد. کاریس در مدت یک هفته بازدهی چشمگیری که داشت، حدود ۲۲درصد سود کرده بود و بخش بزرگی از این سود را در همین چند ساعت از دست داد.
*** بهترین زمان برای سرمایهگذاری در صندوقها
صندوقهای سرمایهگذاری ETF که واحدهایشان در بورس قابل خرید و فروش است، عموما با قیمتی پایینتر از ارزش واقعیشان معامله میشوند. این مورد در شرایط عادی بازار اتفاق میافتد. به این معنا که اگر نوسانات چشمگیر روزهای اخیر در بورس نبود، احتمالا واحدهای صندوق سرمایهگذاری در حدود پنج درصد پایینتر از ارزش واقعیشان معامله میشدند چراکه قیمت واحدهای صندوق باید طوری باشد که برای خریدار آنها صرفه اقتصادی داشته باشد.
برای همین زمانی که قیمت سهام به بالاتر از NAV یا ارزش واقعی واحدها افزایش پیدا میکند، سرمایهگذاری در صندوق میتواند ریسک بالایی داشته باشد. بنابراین بهترین زمان خرید و بهترین صندوق سرمایهگذاری، آنهایی هستند که NAV یا ارزش واقعی واحدهایشان حدود دو تا پنج درصد بالاتر از قیمت معاملات باشد. در غیر این صورت بخشی از پولی که برای خرید واحد پرداخت میکنید، صرف حباب میشود.
صندوقهای سرمایهگذاری ETF اصطلاحا صعود و نزول شاخص بورس را پیشخور میکنند چراکه اغلب آنها محدودیت دامنه نوسان ندارند یا دامنه نوسانشان ۱۰درصدی است. این مورد باعث میشود زمانی که کل بازار سبزپوش است و برای سهام شرکتها صف خرید تشکیل میشود، قیمت واحدهای صندوقها بیش از حالت عادی رشد کند و بخشی از بازدهی روزهای بعد را پیشخور کند. برای همین درچنین مواقعی صندوقهای سرمایهگذاری بیشتر از کل بورس بازدهی دارند.
در طرف مقابل این اتفاق میتواند در دوران ریزش بورس هم بیافتد. زمانی که اغلب نمادها در صف فروش قرار گرفته و سهامداران نسبتبه روزهای آینده ناامید هستند، ضرر روزهای بعد در صندوقها پیشخور شده و آنها بیشتر از کلیت بازار کاهش قیمت پیدا میکنند. به خصوص که محدودیت دامنه نوسان پیشروی آنها نیست و قیمتشان میتواند بیش از پنج درصد کاهش داشته باشد.