خداحافظی با MTN؛ شریکی وفادار از آفریقای‌جنوبی
روزنامه هفت صبح | پس از خروج غول‌های نفتی مانند توتال و شرکت‌های خودروسازی مثل پژو، حالا نوبت به MTN رسیده که آرام‌آرام چمدان خود را ببندد و از بازار ایران خارج شود. داستان MTN از آفریقای جنوبی اما با سایر شرکای خارجی که تا به حال در ایران داشتیم بسیار متفاوت است و از نظر نوع سرمایه‌گذاری، مدت همکاری و صبر و استقامت جزو نمونه‌های کم‌نظیر در ایران است.
MTN ابتدا اعلام کرد که قرار است در یک پروسه ۵ ساله تمام سرمایه‌گذاری‌های خود از خاورمیانه را خارج کند و روز گذشته هم به صراحت اعلام شد یکی از این شرکت‌ها، «اسنپ» خواهد بود. حالا باید منتظر ماند و دید سرنوشت این شرکت و سرمایه‌گذاری‌هایی که MTN در ایران انجام داده چه خواهد شد.
*** قصه از کجا شروع شد؟
اواخر هفته گذشته بود که خبرگزاری رویترز گزارش داد «راب شاتر»، مدیر اجرایی این شرکت بین‌المللی آفریقای جنوبی به رسانه‌ها گفته که می‌خواهد فعالیت‌هایش را در قاره آفریقا متمرکز بسازد. «راب شاتر» گفته اولویت این شرکت خروج از سوریه، افغانستان و یمن است و این شرکت در روزهای اخیر ۷۵ درصد سهام خود در سوریه را واگذار کرده است. سهام ام‌تی‌ان در شش ماه دوره اپیدمی کرونا تا ۹.۴ درصد رشد داشته است.
مدیر اجرایی شرکت افزوده بود که شرکت ام‌تی‌ان در خاورمیانه در موقعیت خوبی است اما «بخش کوچکی در یک محیط پیچیده» بوده است. به گفته او این شرکت درصدد واگذاری ۴۹ درصد سهامش در شرکت «ایرانسل» نیز هست. او از جمله دلایل تغییر جهت از خاورمیانه را کاهش ارزش پول برخی کشورهای منطقه خوانده بود. او همچنین اضافه کرد که خروج ام‌تی‌ان از خاورمیانه «در میان‌مدت و با نظم و قاعده انجام خواهد شد که در حدود سه تا پنج سال زمان خواهد برد.» بر اساس آمار، مجموع درآمد ام‌تی‌ان در خاورمیانه، ۴ درصد از کل درآمد خالص این گروه است.
*** خروج از اسنپ
جامعه فناوری و آی‌تی هنوز در شوک این خبر بودند که شوک بعدی توسط خبرگزاری بلومبرگ منتشر شد. این بار، خبر فوق مستقیما به استارتاپ‌های ایرانی مربوط و از شرکت «اسنپ» نام برده شد. شرکت MTN اعلام کرد که به دنبال فروش سهام خود در استارتاپ «اسنپ» نیز هست. رالف ماپیتا، مدیر مالی گروه «ام‌تی‌ان» گفت: «اگرچه اسنپ جایگاه برتر را در بازار تاکسی اینترنتی ایران در اختیار دارد اما MTN سرمایه‌گذاری در این اپلیکیشن را یک کسب و کار غیراصلی می‌بیند. از سوی دیگر شرکت MTN ایرانسل همچنان برای این گروه کلیدی است.» گروه MTN در اسنپ که روزانه دو میلیون سفر در ایران دارد، ۴۳ درصد سهم دارد.
*** ایرانسل، همچنان محبوب MTN
با صحبت‌های مدیر مالی گروه «ام‌تی‌ان» مشخص شد که این شرکت هنوز دل در ایرانسل دارد و نمی‌خواهد مانند اسنپ آن را به راحتی از دست دهد. چرا که گفت ایرانسل همچنان برای این گروه کلیدی است اما سرمایه‌گذاری در «اسنپ» را یک کسب و کار غیراصلی می‌بیند. مدیرمالی MTN درباره این موضوع توضیح بیشتری داده و گفته: «درآمد خدمات ایرانسل یک سوم رشد کرده و فروش دیتای این شرکت در سال گذشته در بحبوحه چالش‌های ناشی از کاهش ارزش ارز و تورم بالا، تحریم‌های اقتصادی و شیوع ویروس کرونا، دو برابر شد.
خارج کردن درآمد از ایران که دومین بازار بزرگ MTN از نظر شمار مشترکان است، به دلیل تحریم‌های وضع شده از سوی رئیس‌جمهور آمریکا دشوار بوده است. این شرکت پیش از وضع مجدد تحریم‌های آمریکا در ماه مه سال ۲۰۱۸، موفق شد یک میلیارد دلار از درآمدش را از ایران خارج کند با این وجود، حدود سه میلیارد رند آفریقای جنوبی (معادل ۱۷۰ میلیون دلار) متعلق به این شرکت در قالب وام و سود سهام در ایران باقی مانده است.» شاید در آینده‌ای نه چندان دور، گشایشی در تحریم‌ها ایجاد شود و این شریک وفادار همچنان بتواند در ایران به فعالیت بپردازد. فعلا باید منتظر ماند و دید که دست سرنوشت برای MTN و بازار بزرگ‌اش در ایران چه چیزی رقم خواهد زد.
*** ترکیب سهامداران اسنپ
اسنپ با اینکه در ایران فعالیت دارد دارای ترکیب متنوعی از سهامداران غیرایرانی است. آبان ماه پارسال «ژوبین علاقه‌مند» مدیرعامل وقت شرکت اسنپ در یک برنامه تلویزیونی رسما ترکیب سهامداران این شرکت را اعلام کرد. بر اساس آنچه اعلام شده عمده سهام شرکت اسنپ متعلق به شرکت ایرانسل و ام‌تی‌ان است «که این دو شرکت تصمیم‌گیرنده اصلی سیاست‌های شرکت هستند.» سهام این دو شرکت در اسنپ در مجموع حدود ۶۰درصد است.
اسنپ همچنین یک شرکت سرمایه‌گذار آلمانی هم دارد که به گفته مدیر عامل آن، حدود ۳۰درصد اسنپ را در اختیار دارد؛ حدود ۱۰درصد سهام شرکت اسنپ هم متعلق به فروشگاه زنجیره‌ای «هایپراستار» است. «عیاد الکثر» و «محمود الفوز» دو شهروند سعودی از سهامداران اصلی این شرکت آلمانی هستند که از موسسان اسنپ در ایران اعلام شده‌اند؛ بعضی از رسانه‌های ایرانی نام این شرکت آلمانی را «راکت اینترنت» اعلام کرده‌اند.
