حاشیه‌های دیدار تاریخی پاپ با آیت‌الله سیستانی
روزنامه هفت صبح، علی رستگار | پاپ فرانسیس دوم در کوچه‌های باریک و قدیمی نجف با پای پیاده به دیدار یک مرجع شیعه می‌رود.رهبر کاتولیک‌های جهان از کاخ واتیکان آمده به خیابان الرسول(ص) نجف در ضلع جنوبی حرم حضرت علی (ع) به دنبال در ورودی خانه محقر و بی‌آلایش آیت‌الله سیستانی.از این عجیب‌تر نمی‌شد.
دیدار پاپ و آیت‌الله سیستانی به صورت خصوصی و بدون حضور خبرنگاران برگزار شد و به گفته واتیکان ۵۴ دقیقه طول کشید.تصاویری که از لحظه ورود پاپ به خانه این مرجع شیعه و معدود عکس‌هایی که از حضور این دو رهبر مذهبی در کنار هم منتشر شد هم خارج از زمان برگزاری جلسه است.
بیانیه‌هایی از سوی دو طرف بعد از این دیدار منتشر شد با تاکید بر صلح و امنیت برای پیروان ادیان مختلف. اینجا ما به خبرهای رسمی سفر پاپ و این جلسه با آیت‌الله سیستانی کاری نداریم و صرفا به چند نکته حاشیه‌ای و بعضی بحث‌هایی که دیروز در شبکه‌های اجتماعی مطرح شد می‌پردازیم.
*** پاپ در عراق چه می‌کند؟
هدف پاپ از این سفر در خبرهای رسمی دلجویی از مردم رنجدیده عراق به‌خصوص مسیحیان این کشور عنوان شده که چند سال زیر فشار جنایات داعش قرار داشتند به اضافه تعابیری مثل اتحاد ادیان و گفت‌وگو و صلح جهانی. رهبر کاتولیک‌های جهان از روز جمعه سفرش را آغاز کرده و بعد از دیدار با مقامات عراق و بازدید از یک کلیسا در بغداد دیروز به دیدار آیت الله علی سیستانی رهبر مرجع شیعیان عراق در نجف رفت.
مقصد بعدی او در این سفر ناصریه و نیایشگاه اور بود که به روایتی محل زندگی یا تولد حضرت ابراهیم است و پاپ در کنار پیروان ادیان مختلف به دعا پرداخت. حالا جدا از همه این اتفاقات، بعضی‌ها تحلیل‌ها و فرضیه‌های دیگری هم برای دیدار پاپ و آیت‌الله سیستانی مطرح کردند. اینکه اقدام پاپ رسمیت دادن به گفت‌وگو و اتحاد مسیحیان کاتولیک و مسلمانان شیعه است در مقابل اقدامات اخیر وهابیون برای صلح و اتحاد با رژیم صهیونیستی. حتی پاپ در جریان این سفر تسبیحش را به یکی از رهبران حشد الشعبی هدیه کرده که موضوع خبرسازی شد. هرچند مشی پاپ فرانسیس آرژانتینی نشان می‌دهد احتمالا خیلی اهل این خط‌کشی‌های سیاسی نیست و این تحلیل خیلی دور از ذهن به نظر می‌رسد.
*** چرا سفر پاپ تاریخی است؟
یک دلیل اهمیت این سفر پاپ به عراق اتفاقات دوران داعش است به اضافه همین دیدار او با یک مرجع مذهبی شیعه. در وهله بعد این نکته که سال‌هاست چنین سفری انجام نشده و حتی سال ۲۰۰۰ پاپ ژان پل دوم قصد داشت به عراق سفر کند که صدام اجازه نداد. دیکتاتور عراق هم که سه سال بعد سرنگون و شش سال بعد اعدام شد.
نکته مهم اما اینجاست که تعداد مسیحیان عراق بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. یعنی عملا کمتر از ۲درصد جمعیت ۴۰میلیونی عراق مسیحی است. تازه از این جمعیت هم تقریبا ۹۰درصد مسیحیان آشوری و کلدانی هستند که پیرو کلیسای کاتولیک شرقی محسوب می‌شوند. یعنی خیلی آنها را نمی‌توانیم مثل مسیحیان پیرو کاتولیک غربی از گروه اصلی پیروان پاپ فرانسیس بدانیم. همانطور که اکثر مسیحیان ایران هم لزوما پیروان پاپ فرانسیس نیستند.
ارامنه ایران پیروان مذهب ارتدوکس هستند و نه کاتولیک و مسیحیان آشوری هم مثل هم‌کیشان عراقی‌شان پیرو کلیسای کاتولیک شرقی هستند. بنابراین به نظر می‌رسد برای پاپ فرانسیس و رهبران کاتولیک‌ها خود سرزمین عراق اهمیت دارد. پیش از این گزارش‌هایی منتشر شده بود که مسیحیان مهاجر عراقی از طرف واتیکان برای بازگشت به کشورشان بعد از جنگ با داعش مرتب تشویق می‌شوند. واتیکان احتمالا دوست دارد جامعه مسیحیان در سرزمینی که حضور آنها در آن به دوران حضرت مسیح برمی‌گردد حفظ شود.
*** آیت‌الله سیستانی چطور با پاپ ملاقات کرد؟
آیت‌الله سیستانی کمتر پیش می‌آید قبول کند با رهبران سیاسی یا مذهبی جهان دیدار کند. حتی هرکدام از نخست وزیرهای عراق هم که خواستند با او دیدار کنند موفق نشدند. اینکه دو سال پیش او با حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران و جواد ظریف دیدار کرد خیلی اتفاق مهمی بود. حتی دیدار با رهبر کاتولیک‌های جهان هم در همان خانه ساده و در فضای کاملا بی‌تکلف و بدون تشریفات برگزار شد.
آیت‌الله سیستانی در مورد مسائل سیاسی خیلی محتاطانه و با وسواس اظهارنظر می‌کند با اینکه خیلی از مقلدان و طیف‌های سیاسی در این کشور پیگیر موضع‌گیری‌های بیشتری از او هستند. آیت‌الله سیستانی اما به سبک مراجع سنتی سعی می‌کند جایگاه مذهبی خود را حفظ کند و به جز موارد ضرورت در مورد مسائل سیاسی موضع نمی‌گیرد. مهم‌ترین اقدامات او در این زمینه و در این سال‌ها شاید همان فتوای مبارزه با داعش یا حمایت او از اصلاحات و اعتراضات پارسال مردم عراق بود.
*** از بوئنوس آیرس تا واتیکان و از مشهد تا نجف
آیت‌الله سیستانی متولد مشهد است و الان ۹۰ سال سن دارد. او از شاگردان برجسته آیت‌الله خویی بوده و در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ شمسی بین قم و نجف و مشهد در رفت و آمد بوده تا سال ۱۹۷۰ که در همین خانه فعلی در نجف مستقر می‌شود. در دوران صدام او برای یک مقطع طولانی در حبس خانگی به سر می‌برد تا سال ۲۰۰۳ که بعد از سرنگونی صدام برای یک سفر درمانی به لندن سفر کرد. از آن زمان به بعد هم گفته می‌شود که به جز دو مورد خاص به دلیل مسائل امنیتی از خانه خود در نجف خارج نشده است.
پاپ فرانسیس با نام اصلی خورخه ماریو برگولیو هم متولد بوئنوس آیرس آرژانتین و الان ۸۴ ساله است. او از سال ۲۰۱۳ و به دنبال استعفای پاپ بندیکت شانزدهم به عنوان پاپ انتخاب شد. رفتار و عقاید او نسبت به اسلاف خود تا حدود زیادی متفاوت است. اینکه کمتر اهل تشریفات است، بیشتر بین مردم می‌آید و از این دیدارهای تاریخی مثلا با رهبر کلیسای ارتدوکس روسیه هم داشته که از قرن یازدهم میلادی برای اولین‌بار همین پنج سال پیش انجام شد.
او معتقد است نظرات علمی مثل بیگ‌بنگ یا تکامل داروین با تعالیم دینی منافاتی ندارد. در سال ۲۰۱۹ یک فیلم سینمایی به نام دو پاپ نمایش داده شد که اطلاعات بیشتری درباره عقاید و ماجرای پاپ شدن او را نشان می‌داد. قصه حول محور رابطه پاپ فرانسیس و پاپ بندیکت شانزدهم می‌چرخد که عقاید به مراتب محافظه‌کارانه‌تری نسبت به پاپ فعلی داشت.
گزارش صفحه ۱۶ در مورد ابعاد رسمی این دیدار را هم بخوانید.
