جنگ بزرگ هایپر مارکت‌ها
روزنامه هفت صبح ، محمدجواد ترابی | جنگ بزرگی که به خیابان‌ها کشیده شده است: جانبو کوروش ، باران ،یاران و … البته دریانی ها !
همه چیز از یک مشاهده ساده شروع شد. کافی است به گیشا یا هر محله دیگر تهران قدم بگذارید. جنگ بزرگی به راه افتاده است به نام هایپرمارکت‌ها. اگر دو دهه پیش در هر کوچه‌ای مدرسه‌ای غیرانتفاعی پیدا می‌شد، یا ۱۰ سال پیش جنگ بر سر افتتاح شعبه صندوق قرض‌الحسنه و بانک بود، یا همین چند سال اخیر که در هر کوی و برزنی می‌شد چند داروخانه یافت، حالا رقابت به عرصه جدیدی رسیده است، عرصه هایپرمارکت‌ها. اما ماجرا چیست؟
«بر اساس آمارهای منتشره از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران بیش از ۲۷درصد از درآمد خانوار ایرانی برای تهیه مایحتاج عمومی و ارزاق صرف میشود (در بازار بین‌المللی با عنوان Fast Moving Consumers Goods یا اختصاراً FMCG خوانده می‌شوند) که فراهم آوردن امکان دسترسی مصرف‌کننده نهایی به سبد مصرفی خانوار با حداقل هزینه ممکن و حداکثر سطح دسترسی هدفی سترگ برای شرکت‌هایی از این دست محسوب میشود»؛ این جمله بخشی از شرح کار فروشگاه زنجیرهای اوشانک است که در آن سعی کرده است این بازار بزرگ را به تصویر بکشد.
بازاری که فقط سرک کشیدن‌مان، دنیایی سرسام‌آور را پیش روی چشمانمان به نمایش گذاشت. این بازار وسیع فروشگاه‌های زنجیرهای که به نام فروشگاه‌های تخفیفی محلی شناخته می‌شوند، ابتدا با برندهای ترکیه‌ای در ایران دیده شدند. فُرُنا کارش را با تعداد محدودی فروشگاه آغاز کرد اما خیلی زود جای خودش را به جانبو داد؛ جانبویی که در حال حاضر بیش از۸۵۰ فروشگاه در سطح ایران دارد و خبر داده به زودی از مرز ۹۰۰ فروشگاه فعال می‌گذرد. یا به طور مثال همین فروشگاه زنجیرهای اوشانک که با نام فروشگاه هفت کار می‌کند (که شباهت عنوان و رنگ سازمانی و لوگویی عجیبی با لوگوی روزنامه هفت صبح دارد)، حدود شش سالی است که با سرمایه‌گذاری گروه تجاری گلستان (بله، همان نشان معروف چای و برنج) فعالیت می‌کند.
این فروشگاه در شرح این نیازسنجی در سایت خود نوشته است: « به دنبال ترازیابی (Benchmarking) مطالعاتی صورت‌گرفته از پیشگامان این عرصه در بازارهای جهانی و منطقه‌ای و متعاقباً تهیه طرح جامع تجاری و تصویب آن، شرکت بر آن شد تا نخستین گروه از فروشگاه‌های زنجیرهای خود را یعنی فروشگاه‌های تخفیفی محلی (Discount Stores) که عرضه‌کننده مایحتاج ضروری و اولیه خانوار هستند، زیر عنوان فروشگاه‌های تخفیفی هفت راه‌اندازی کند.» حال در سال ۹۸، فقط این فروشگاه زنجیرهای تخفیفی، بیش از ۲۵۰شعبه در سراسر ایران دارد و مدعی است که در این فروشگاه‌ها حدود ۱۳۰۰ قلم کالا در قالب پنج گروه محصول اصلی به مشتریان عرضه میشود.
این روزها اما در پایتخت فروشگاه‌های «یاران دریان» پیاپی در حال افتتاح‌اند. دریانی‌ها که روزگاری نبض سوپرمارکت‌های پایتخت در دستشان بود حالا یک گام فراتر گذاشتند و به سراغ تاسیس فروشگاه‌های زنجیرهای رفته‌اند و مدعی‌اند که بیش از ۱۰ هزار محصول قابل ارائه در ۱۴۹ شعبه فعال در کشور دارند. با این حال اهالی دریان برندهای دیگری هم در پایتخت دارند مانند فروشگاه «باران دریانی» که دو شعبه در خیابان‌های خرمشهر و بلوار آفریقا (نلسون ماندلا) دارد. با این حال گویا رقابت جانبو و افق کوروش از لحاظ تعداد شعبه در ایران بیش از بقیه است. جانبو می‌خواهد خودش را به مرز ۹۰۰ شعبه برساند اما افق کوروش با ۱۳۵۷ فروشگاه در ۲۹۲ شهر مدعی است رتبه نخستِ توسعه شعب را در اختیار دارد.
سایت این فروشگاه تخفیفی رسما اعلام کرده است که تعداد شعب فروشگاه‌های زنجیرهای افق کوروش در سال ۹۷ نسبت به سال قبل ۵۰درصد افزایش داشته است.در این میان رویکردهای متفاوتی هم به وجود آمده به طور مثال فروشگاه تخفیفی سورنا که ۳۳۲ شعبه آن افتتاح شده و فعال است، تمرکز خود را روی فروشگاه‌های محلی و البته رابطه آن‌ها با تامین‌کننده‌ها گذاشته چنانکه مدعی است کارکنانش به بیش از ۸۵۰ نفر رسیده است. سورنا ۷۷۰ محصول را از دست کم ۱۷ تامین‌کننده عرضه می‌کند. فروشگاه‌های بزرگی هم تحت نام هلدینگ‌های شناخته شده داریم که البته توسعه محدود داشتند.
به طور مثال یاس که این فروشگاه زنجیرهای به دو فروشگاه بزرگ در میدان هفت تیر و تهرانپارس در پایتخت فعالیتش محدود میشود. «هایپرمی» هم که فروشگاهش در اکباتان تهران شناخته شده است، ۱۷ فروشگاه در اصفهان، تبریز، تهران، استان مازندران، مشهد و کرج دارد. رویکرد این فروشگاه‌های زنجیرهای البته بیشتر به شهروند و اتکا نزدیک است تا فروشگاه‌های تخفیفی محلی. خواستیم در این گزارش نام همه را بیاوریم ولی به فهرست بلندبالایی رسیدیم که پایانی نداشت.
به طور نمونه مجموعه فروشگاه‌های زنجیرهای خانه و کاشانه، قریب به ۳۰ شعبه فعال در سطح کشور دارد. چندده فروشگاه زنجیرهای دیگر را میشود یافت که به تعداد انگشتان دو دست (کمتر و بیشتر) شعبه دارند. ختم کلام اینکه فعلا نان در همین فروشگاه‌ها و سهامداری آن‌هاست.
