جلوی ساخت مجسمه سردار سلیمانی را بگیرید
روزنامه هفت صبح | تا به حال در میادین شهرهای مختلف از ۱۳تندیس سردار سلیمانی رونمایی شده است که یکی از دیگری بیشباهتتر به شهید سلیمانی و دور از شأن او بوده است. روز گذشته معاون امور هنری وزارت ارشاد در همین رابطه نوشت: «در شهرهای مختلف یکی پس از دیگری از تندیسهایی رونمایی میشود که بیش از احساس قدردانی، حس شرمساری را در مخاطب برمیانگیزد. تندیسهایی که گاه بهانه تاختن دشمن و عیبجویی منکران میشود.»
برای مثال خرداد ماه امسال قرار شد تندیسی که از سردار در یک میدان شهر جیرفت گذاشته شده بود، اصلاح شود. مجسمهای هفت متری را که اسفند سال گذشته در انزلی ساخته بودند در هیچ جای این شهر نصب نکردند و همین هفته هم تندیس دیگری را که در باغ ملک نصب شده بود دو روز نشده، پایین کشیدند تا حداقل سه مجسمه بیشباهت هم که شده از سطح شهر جمعآوری شود.
*** یک دستگاه نمیتواند بر همه تندیسها نظارت کند
در حال حاضر مشخص نیست که مسئول ناظر روی این مجسمههای منتسب به سردار سلیمانی کیست اما مرجع قانونی در خصوص کتابهایی که درباره سردار منتشر میشود مربوط به سازمان ادبیات بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس است. با اینکه این بنیاد تاکنون اظهارنظری درباره استانداردها و نظارت روی این مجسمهها نکرده اما احتمالا هیچ سازمان دیگری نباید به اندازه بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس درباره حفظ نام سردار سلیمانی و مجسمههای نازیبایی که از او ساخته میشود پاسخگو باشد.
محمدخانی، معاون موزهداری موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس که در ساختار مدیریتی زیرمجموعه شهرداری و بنیاد حفظ آثار تعریف شده است، درباره این تندیسها میگوید: «بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس قاعدتا باید مسئول نظارت روی این تندیسها باشد اما دستگاهها و مردم به دلیل علاقهای که به شهدا و ایثارگران دارند خودجوش گاهی آثاری را درست میکنند. تعدد این آثار آنقدر زیاد است که یک دستگاه نمیتواند روی همه آنها نظارت کند. عملا باید سازمان بنیاد شهید یا بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس با هم همکاری کنند تا جریان ساخت این تندیسها نتیجهگیری معکوس نداشته باشد.»
محمدخانی درباره نهادهای مسئول در تندیسهای ساختهشده در شهرها توضیح میدهد: «معمولا سازمانهای فرهنگی شهرداری بر ساخت تندیسهای میادین نظارت میکنند یا گاهی برای این کار با بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس همکاری دارند اما گاهی یک دستگاه هم خودجوش مسئولیت طراحی نصب تندیس را برعهده میگیرد. اما تفاوت موضوع تندیسهای شهید سلیمانی این است که این موضوع فراگیر و خودجوش شده است.
برای مثال مردم علاقهمند شده بودند که کاری درباره شهید حججی انجام دهند. برای همین اسم یک تالار را عوض میکردند یا نقاشیهایی در شهر میکشیدند. نه فقط شهدا بلکه استفاده از نام بزرگان برای مکانهایی که سنخیتی با آن مکان ندارد هم جزو همان بد سلیقگیهاست که نیاز به دقت بیشتری دارد. برای مثال گاهی دیده میشود که نام ابوعلی سینا را روی یک مغازه میگذارند.»
*** موج تندیسسازی باید کنترل شود
او میگوید: « مردم احساس دین میکنند. این موج اگرچه خوب است اما باید کنترل شده اتفاق بیفتد. چه به لحاظ فکری و زیباییشناسی باید به زوایای مختلف تندیس دقت شود. یک اجرای بد ممکن است انگیزه بد را خطرناک کند.» او معتقد است: «هنرمندان به دلیل انگیزههای شخصی اقدامی را انجام میدهند. از این نظر که فرد احساس دین کرده قابل ارزش است اما باید با نهادهای متولی این موضوع هماهنگ باشند تا این زحمات هدر نرود یا در مسیر درستی قرار بگیرد. برای همین این افراد باید با نهادهای متولی هماهنگ باشند اما فقط در بعضی اوقات است که برای نصب و نمایش این آثار با بنیاد حفظ آثار هماهنگ میشوند.»
*** جمعآوری تندیس از شهر ضرر دارد
اگرچه تندیس دفرمه و ناقص ساخته شده از سردار در هیچ میدانی از شهر انزلی نصب نشد و مجسمه ایشان در باغملک برچیده شد اما نصب یک مجسمه زشت از یک طرف و برداشتن آن از طرف دیگر آثار منفی بر فضای اجتماعی جامعه دارد. این را محمدخانی میگوید. او انتقادها درباره تندیسهای سردار سلیمانی در برخی از شهرها را قبول دارد و میگوید: «ساختن یک تندیس پیچیدگیهای خاص خود را دارد.
اما اگر این تندیس مشکلاتی داشته باشد، جمعآوری آن تندیس از شهر ضررهای بیشتری دارد. به لحاظ هنری در حوزه هنرهای تجسمی باید به سمتی پیش برویم که ویژگیهای روحانی شهید را نشان دهد تا ویژگیهای جسمانی. برای همین باید هنرمندان وارد شوند تا ابعاد شخصیتی ایشان را نمایش دهند اما اگر هنرمندان وارد نشوند و فقط ویژگیهای جسمانی نگاه شود این مسیر قطعا نتیجه معکوسی خواهد داد.»
بررسی اخبار نشان میدهد که تا به حال برای ساخته شدن تندیس از سردار شهید سلیمانی از سوی شهرداری یک فراخوان داده شده است. تندیسی دیگر در معاونت هنری وزارت ارشاد و موزه دفاع مقدس هم گذاشته شده که از نظر هنری قابل قبول و زیباست اما اغلب تندیسهای نصب شده در شهرهای کوچک آنطور که مجتبی حسینی، معاون امور هنری وزارت ارشاد نوشته است «مشابهت که سهل است، حداقل تناسبهای لازم انسانی را ندارد.»
او که این یادداشت را به بهانه تندیس سردار در باغ ملک نوشته است بر آموزش هنر تاکید کرده و نوشته است: «وقت آن نیست به جای افزودن شمار دانشگاهها به کیفیت آموزش هنر مشغول شویم. وقت آن نیست که بپذیریم هر دستگاه تخصصی دارد و شناخت و هدفی و اگر قرار باشد در هنر تصمیم و تدبیری اتخاذ شود باید به نمایندگان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روی آورد؟»