تیک‌تاک؛ چینیِ محبوبِ تین‌ایجرها
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | تیک‌تاک، شبکه اجتماعی پرطرفدار، این‌روزها در سطح جهان با مشکلات زیادی روبه‌رو است. درحالی‌که هندی‌ها، بزرگ‌ترین کاربران این اپلیکیشن بعد از اهالی خود چین بودند، حالا و در میانه نزاع مرزی بین دوکشور، اپلیکیشن در هند فیلتر شده است. از آن‌سو و با بالاگرفتن نزاع چین و آمریکا، وزیر خارجه آمریکا نیز گفته، که این کشور بنا دارد فعالیت شبکه‌های اجتماعی چینی مثل تیک‌تاک را ممنوع کند. حالا و با شکست دست‌کم موقت تیک‌تاک در دو بازار بزرگ بین‌المللی، چه آینده‌ای در انتظار این شبکه اجتماعی است؟
ممکن است بزرگ‌ترها ندانند که تیک‌تاک چیست. پس اجازه بدهید که اول برای آن‌ها این شبکه اجتماعی را توصیف کنیم. تیک‌تاک، یک شبکه اجتماعی مثل اینستاگرام است. البته تفاوت‌هایی با اینستاگرام دارد، مثل اینکه فقط مخصوص ویدئو است و در آن ویدئوهایی لیپ‌سینک(دابسمش‌طور، یعنی به‌صورتی که روی آهنگ فرد دیگری لب زده شود) یا توام با حرکات موزون بارگذاری می‌شود. برخی از افکت‌های خاص و ابزارهایی برای تولید این ویدئوها هم روی خود نرم‌افزار وجود دارد. طول ویدئو برای لیپ‌سینک، ۳ تا ۱۵ثانیه و بقیه ویدئوها، تا ۶۰ثانیه است که در این مورد شبیه اینستاگرام است.
ریشه تیک‌تاک به یک اپلیکیشن چینی برمی‌گردد به نام A.me که در سپتامبر سال ۲۰۱۶ یعنی حدود چهارسال پیش، رونمایی شد. بعد از آن این اپلیکیشن به Douyin تغییر نام داد. این اپلیکیشن متعلق به شرکتی بود به نام ByteDance که مدیرعامل آن مردی چینی به نام Zhang Yiming بود. یک سال بعد از رونمایی از اپ چینی، شرکت به سمت رونمایی از اپ بین‌المللی خود رفت. ممکن است این سوال برایتان پیش آمده باشد که چرا دو اپلیکیشن؟ دلیل این مسئله مربوط به ماجرای فیلترینگ در چین است.
سازندگان تیک‌تاک درواقع دو پلتفرم ایجاد کردند تا در یکی از آن‌ها کاربران چینی حضور داشته باشند و در دیگری کاربران غیرچینی که دولت چین بتواند محدودیت‌های خود را روی اپ چینی اعمال کند و اپ بین‌المللی هم از محدودیت‌های چینی دور بماند. خلاصه؛ آقا و خانمی که شما باشید، این اپلیکیشن از آن روز تابه‌حال توانسته نزدیک به ۸۰۰میلیون کاربر داشته باشد. رقمی شگفت‌انگیز در طول یک فعالیت حدودا سه‌ساله. این اپ البته، یک اپلیکیشن دیگر به نام Musica.ly را هم با قیمت یک‌میلیارد دلار در خود ادغام کرده است و اپلیکیشنی با بیشترین میزان دانلود در اپ‌استور طی سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ بوده و در طول دهه ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ نیز هفتمین میزان دانلود را در کل اپلیکیشن‌ها داشته است.
تیک‌تاک در ایران، حدودا یک‌سال بعد از رونمایی از اپلیکیشن یعنی تابستان ۱۳۹۷ مورد توجه قرار گرفت و آن‌طور که مشخص است، بیش از هرچیز مورد استفاده طیف نوجوان قرار گرفته است. البته این اپلیکیشن مثل اینستاگرام گفته، باید حداقل ۱۳سال داشته باشید تا بتوانید از آن استفاده کنید ولی این موارد بدون ضمانت اجرا است و چه بسیار کاربرانی که حتی این سن را هم ندارند و کاربر تیک‌تاک هستند.
محور اصلی تیک‌تاک در ایران، بر چالش‌های آن می‌چرخد. چالش درواقع نوعی نمایش است که یک کاربر مشهور صورت می‌دهد و باقی کاربران نیز آن را ادامه می‌دهند. چالش‌ها معمولا برای اقدامات خیریه صورت می‌گیرد ولی در ایران بیشتر نوعی تفریح است. در عین حال، چالش‌های قدیمی یک کار سخت بود، مثل ایستادن زیر سطل آب یخی که قرار است روی سر ریخته شود ولی چالش‌های دیگر بیشتر نام چالش دارند و درواقع نوعی نمایش موزیکال با محتوای روابط دختر و پسری تین‌ایجری هستند.
در خارج از کشور هم وضعیت تقریبا همین است و تینیجرها، اساس تیک‌تاک را می‌چرخانند. مثلا بیشترین دنبال‌کننده را در تیک‌تاک، دخترخانمی دارد به نام چارلی داملیو که یک آمریکایی است و حالا در این شبکه اجتماعی نزدیک به ۶۹میلیون دنبال‌کننده دارد و ویدئوهایش، تا به حال چهارمیلیارد و ۹۰۰میلیون بار دیده شده است. این خانم متولد سال ۲۰۰۴ است و حالا ۱۶سال دارد. با این حجم از بازدید روزانه است که بایت‌دنس، شرکت مالک تیک‌تاک توانسته در سال ۲۰۱۹، درآمدی ۲۰میلیارد دلاری را برای خود ثبت کند که معادل کل تولید ناخالص داخلی کشوری مثل افغانستان است.
با این‌حال این درآمد حالا به‌شدت درخطر قرار گرفته است. ابتدا، دسترسی حدود ۳۰۰میلیون کاربر هندی به تیک‌تاک قطع شده و حالا در آمریکا حرف و حدیث‌هایی از احتمال ممنوعیت تیک‌تاک وجود دارد و این درحالی است که حدود ۲۷درصد از کل ترافیک تیک‌تاک مربوط به آمریکا است. شاید از ترس همین مسائل بوده که مسئولان این شبکه اعلام کردند، بعد از تصویب قانون امنیتی چین، قصد دارند که دفتر خود را در هنک‌کنگ تعطیل کنند. با این‌حال، آن‌ها به‌خوبی می‌دانند که با چینی‌ها هم خیلی نمی‌توانند شوخی کنند و به این ترتیب در یک موقعیت عجیب گرفتار شده‌اند. مثل کاربران هندی که بین چین و کشور خودشان گرفتار شده‌اند.
سرنوشت تیک‌تاک در ایران اما نامعلوم است. سایت این اپلیکیشن در ایران فیلتر است و در کافه‌بازار، وقتی روی اسم این اپلیکیشن، کلیک می‌کنی با این پیغام روبه‌رو می‌شوی که «این برنامه به دستور کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، از حالت انتشار خارج شده است.» با این‌حال شاید در روزها و ماه‌های آینده مسیر تحولات به‌نوعی پیش برود که سیاست‌گذاران در ایران، به یک اپلیکیشن چینی راضی‌تر باشند تا اینستاگرام آمریکایی. کسی چه می‌داند؟
