تغییر دامنه نوسان چه مزایا و معایبی دارد؟
روزنامه هفت صبح | شاخص بورس دیروز دوشنبه نزولی بود اما با وجود عقب‌نشینی حدود هفت هزار واحدی، سهامداران کمتر از روزهای معمول متحمل ضرر و زیان شدند چون بنابر تصمیم شورایعالی بورس دقیقا از شنبه همین هفته دامنه نوسان از منفی و مثبت پنج درصد به منفی دو و مثبت شش درصد تغییر کرده است.
میزان دامنه تصمیم بهصورت کوتاه‌مدت و موقت تغییر کرده است و شورایعالی بورس تلاش می‌کند با کمک آن واکنش‌های هیجانی سرمایه‌گذاران را کنترل کند. آیا به‌عنوان یک سرمایه‌گذار باهوش می‌توان از این تصمیم به نفع خودتان استفاده کنید؟
*** تغییر دامنه نوسان چه مزایا و معایبی دارد؟
موافقان و مخالفان دامنه نوسان تلاش می‌کنند مزایا و معایب این روش را پررنگ کنند. موافقان دامنه نوسان معتقدند قرار گرفتن قیمت سهام در یک بازه مشخص، از حرکات بیش از اندازه قیمت جلوگیری می‌کند و مانع صعود یا ریزش شدید قیمت‌ها در یک روز می‌شود و می‌تواند به ثبات بازار کمک کند.
مخالفان دامنه نوسان اعتقاد دارند تعیین دامنه نوسان، نوعی مداخله در سازوکار بازار است که باعث می‌شود کشف قیمت با تأخیر انجام شود، قیمت‌ها به حد پایین یا بالا تمایل پیدا کنند و صف‌های خریدوفروش تشکیل شود، نقدشوندگی بازار کاهش پیدا کند و در نهایت، کارایی بازار تضعیف شود.
با وجود این مزایا و معایب، نمی‌توان به راحتی درباره کاهش، افزایش یا حذف دامنه نوسان در بورس اوراق بهادار تهران تصمیم‌گیری کرد و پیش از آن لازم است سیاست‌گذار، هدف خود را تعیین کند و بر اساس آن، درباره تغییر یا حذف دامنه نوسان اقدام کند.
*** مطالعات علمی درباره دامنه نوسان چه می‌گویند؟
مطالعات دانشگاهی مختلفی در زمینه علوم اقتصادی و مالی، موضوع دامنه نوسان در بورس اوراق بهادار تهران را بررسی و ارزیابی کرده‌اند. نتیجه یکی از این مطالعات نشان می‌دهد کاهش دامنه نوسان می‌تواند بر بیش‌واکنشی فعالان بازار موثر باشد.
رفتار فعالان بازار سهام نشان می‌دهد آن‌ها تمایل به واکنش بیش از اندازه نسبت به اخبار و اطلاعات یا «بیش‌واکنشی» دارند. با بروز چنین رفتاری، قیمت‌ها بالاتر یا پایین‌تر از سطح تعادلی قرار می‌گیرند. در این مقاله علمی، بیش‌واکنشی سهامداران برای دو دوره یعنی زمانی که دامنه نوسان مثبت و منفی دو درصد و زمانی که دامنه نوسان، مثبت و منفی پنج درصد تعیین شده بود، مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد با کاهش دامنه نوسان، شدت واکنش بیش از اندازه فعالان بورس نیز کاهش پیدا می‌کند.
این در حالی است که مطالعه دیگری که درباره پیامدهای دامنه نوسان در بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است، توصیه می‌کند دامنه نوسان افزایش پیدا کند. بر اساس نتایج یک مطالعه دانشگاهی دامنه نوسان موجب تاخیر در کشف قیمت در بورس تهران و کاهش کارایی بازار شده است.
بنابراین توصیه می‌شود دامنه نوسان افزایش پیدا کند تا اطلاعات بتوانند بهصورت کاراتری در قیمت‌ها انعکاس پیدا کنند و قیمت‌های تعادلی در بازار سهام، به ارزش ذاتی خود نزدیک شوند. اما آیا می‌توان دامنه نوسان را برای سهام همه شرکت‌ها به یک اندازه افزایش داد؟ مطالعه دانشگاهی دیگری درباره بورس اوراق بهادار تهران نشان می‌دهد سهام شرکت‌های پرریسک، نوسان قیمت بیشتری دارد .
بنابراین به احتمال زیاد، به دفعات بیشتری به حد نوسان روزانه خود می‌رسد. بر اساس نتایج یک مقاله علمی به قانون‌گذار توصیه می‌شود برای کنترل نوسان بازار، دامنه نوسان متفاوتی را بر اساس ریسک و ساختار شرکت، برای سهم‌های مختلف در نظر گیرد تا سازوکار دامنه نوسان کارایی بیشتری پیدا کند.
*** آیا می‌توان دامنه نوسان را حذف کرد؟
اگر ساختار اقتصادی کشور به‌گونه‌ای باشد که شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس پرریسک نباشند، اظهارنظر درباره حذف دامنه نوسان، آسان‌تر می‌شود. در واقع در این شرایط، ساختار اقتصادی بازار سهام را به‌گونه‌ای تنظیم می‌کند که نوسان قیمت روزانه در آن شدید نیست.
در شرایطی که نوسان قیمت شدید نباشد، نیازی به روش‌های کنترلی مانند دامنه نوسان وجود نخواهد داشت یا دامنه نوسان بیش از آن است که سهام شرکت‌ها هر روز به حد بالا یا حد پایین تعیین‌شده برسند. مطالعات دانشگاهی نیز اثر ساختار اقتصادی بر نوسان قیمت سهام شرکت‌ها و دامنه نوسان را تایید می‌کنند.
بر اساس یک مقاله علمی، در کشورهایی که عملکرد شاخص افشای تجاری، سطح فساد، شاخص آمادگی فناوری و استفاده از قوانین بهتر است، استفاده از قوانین نظارتی مانند دامنه نوسان، کمتر است. بنابراین می‌توان گفت بهبود عملکرد در این شاخص‌های اقتصادی می‌تواند به افزایش دامنه نوسان و حذف آن منجر شود.
