بلندپروازی روسی برای کاربران ایرانی
روزنامه هفت صبح | دیروز بعد از مدت‌ها خبر رفع فیلتر یک موتور جست‌و‌جو‌گر روسی منتشر شد. این موتور به اسم یاندکس سال ۱۳۹۴ فیلتر شد اما همیشه اسم آن از سوی دولت‌های مختلف به‌عنوان آلترناتیوی مقابل گوگل غربی مطرح می‌شد. بیایید نگاهی به یاندکس بیاندازیم و بگوییم چرا رفع فیلتر شدن آن در حال حاضر باید برای ما مهم باشد؟
یاندکس نمونه گوگل شرقی است. روسیه هم مانند چین یک موتور جست‌و‌جو‌گر قوی برای خود دارد که به زبان روسی بوده و از خیلی جهات خدمات آن برای مردم این کشور بومی شده. اینترنت در روسیه به‌اندازه چین محدود نیست اما عملا بخش زیادی از خدمات گوگل در روسیه هم فیلتر است و همین باعث شده که روس‌ها برای برخی از خدمات مورد‌نظر سراغ یاندکس بروند.
برای مثال از قبل سرچ گوگل و سرویس جی‌میل برای روس‌ها فیلتر شده بود و اواخر اسفند سال پیش اینستاگرام و اوایل امسال هم گوگل‌نیوز برای آنها فیلتر شد. همه این‌ها باعث شد که روسیه سال پیش اعلام کند یاندکس بزرگ‌ترین موتور جستوجوی این کشور بوده و جایگاه بالاتری از نظر تعداد کاربر نسبت به گوگل داشته است. در واقع یاندکس برای بلوک شرق معنای سیاسی بیشتر از یک موتور جستوجوی ساده می‌داد.
اسم یاندکس همین چند روز پیش هم آمد. هفته پیش خبرگزاری فارس، در پستی به بررسی تفاوت جستوجوی کلمه «Iran» در دو «مرورگر» روسی و آمریکایی پرداخت. در گوگل جستوجوی کلمه ایران با تصاویر آتش گرفتن پرچم آمریکا، فعالیت‌های نظامی و همچنین دست دادن سه‌جانبه روسای جمهور ایران، ترکیه و روسیه همراه می‌شد ولی جستوجوی کلمه ایران در یاندکس تصاویری توریستی و زیبا از کشور ما، شهرهای مختلف و آداب و رسوم‌مان ارائه می‌داد
. وزیر سابق ارتباطات که این مطلب را دیده بود چند نکته درباره این مطلب خبرگزاری فارس در تلگرام خود نوشت. به گفته او آنچه به‌عنوان تفاوت ذکر شده، الزاما ارتباطی با روس یا آمریکایی بودن موتور جست‌وجو ندارد و اگر یاندکس نیز به‌طور گسترده مورد استفاده علاقه‌مندان به «Iran» قرار گیرد، احتمالا نتایج مشابهی خواهد داشت. او همچنین اولین نفری بود که بعد از سال‌ها فراموشی، اشاره کرده بود که اصلا یاندکس در ایران فیلتر شده است.
چه اتفاقی افتاد که دسترسی به این سرویس روسی آزاد شد؟ احتمالا همزمان با سفر وزیر ارتباطات به روسیه و انتشار خبرهایی مبنی‌بر همکاری ایران و روسیه در زمینه امنیت اینترنتی، یاندکس از فیلترینگ خارج شده است. خبر فیلتر شدن این سرویس سال ۱۳۹۴ اولین‌بار از سوی یکی از رسانه‌های این کشور اطلاع‌رسانی شده بود.
در دولت یازدهم و هنگامی که «محمود واعظی» زمامدار وزارت ارتباطات بود، خبرهایی مبنی بر افتتاحیه یک دفتر رسمی از سوی یاندکس در ایران منتشر شد اما این اتفاق در نهایت نیفتاد. در این فاصله موتورهای جستوجوی بومی مانند پارسی‌جو و یوز هم با هزینه و بودجه زیاد به راه افتادند که باز به مقصد نرسیده از ادامه مسیر منصرف شدند و نتوانستند تعداد کاربران خود را افزایش دهند.
حالا ممکن است که دولت جدید به‌جای سرمایه‌گذاری روی موتورهای جدید فارسی، روی موتور جستوجوی روسی سرمایه‌گذاری کرده باشد. روی چه حسابی این احتمال را مطرح می‌کنیم؟ رفع فیلتر شدن یاندکس از یک سمت و قرار گرفتن گوگل در حالت امن کودکان که اواخر تیر ماه اتفاق افتاد از طرف دیگر می‌تواند به معنای جایگزین شدن این موتور روسی با گوگل باشد.
