برنده‌های اصلی هجوم مردم به بورس
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی| احتمالا در جریان هجوم مردم برای دریافت کد بورسی و ورود تعداد زیادی سرمایه‌گذار جدید به بازار بورس هستید. آخرین اطلاعات نشان می‌دهد در ۲۵روز نخست امسال ۶۵۲هزار نفر در سامانه سجام ثبت‌نام کردند و جمع ثبتنامکنندهها در این سامانه به چهارمیلیون و ۳۰۰هزار نفر رسیده است. تعداد کسانی که از اول سال تا حالا وارد بورس شده‌اند تا حدودی با کل سال ۹۸ برابری می‌کند.
در این هجوم بی‌سابقه خیلی‌ها برنده‌اند. با ورود سرمایه جدید بازار بورس رشد کرده و همه سهامداران از این رشد سود می‌‌برند اما سودهای بزرگ‌تر نصیب یک گروه خاص می‌شود. یک جمع ۱۰۸تایی که از سال ۸۸ تا حالا به تعداد آنها اضافه نشده است. منظورمان کارگزاری‌های بورس است که این روزها با رشد ارزش معاملات بورس، روزانه رقمی حدود ۷۶میلیارد تومان درآمد دارند. نصف این رقم صرفا بین پنج کارگزاری یعنی مفید، آگاه، صبا تامین، فارابی و مبین سرمایه تقسیم می‌شود.
پیروزی کارگزاری‌ها صرفا به همین‌جا ختم نمی‌شود. سایت آنها به حدی پربازدید شده که در جدول رتبه‌بندی پربازدیدترین سایت‌ها برای کاربران ایرانی، نام سایت شرکت فناوری بورس، کارگزاری آگاه و کارگزاری مفید به چشم می‌خورد. تا جایی که سایت بورس به نشانی tsetmc.com حالا برای کاربران ایرانی از اینستاگرام هم پربازدیدتر است!
خرید و فروش هر سهم در بازار سرمایه، برای سهامداران هزینه دارد. از کارگزاری و شرکت بورس تا ناظر بازار و خزانه دولت، هرکدام سهمی از معالات بورس بر می‌دارند. اتفاقی که باعث می‌شود کارمزد معاملات در بورس به ۱٫۴۴درصد برسد. بخشی از این کارمزد به‌عهده خریدار سهام و بخش دیگر برعهده فروشنده است.خریداران، کمتر از فروشندگان کارمزد پرداخت می‌کنند. چراکه خریداران نیازی به پرداخت مالیات ندارند. براساس اصول مالیاتی، پرداخت مالیات برعهده کسی است که پول می‌گیرد و کالا یا خدمات می‌فروشد.
در اینجا هم مالیات معاملات بورسی معادل نیم‌درصد از کل ارزش معامله محاسبه شده و بر گردن فروشنده سهام است. علاوه بر مالیات، بخشی از ارزش معامله به کارمزد کارگزاری اختصاص پیدا می‌کنند. ثبت سفارش و انجام معامله خرید و فروش سهام توسط کارگزار و از طریق کانال‌هایی که بین کارگزاری و شرکت بورس تعریف شده، انجام می‌شود و انتقال پول در این کانال‌ها هزینه دارد و در غالب کارمزد محاسبه می‌شود. در هر کدام از معاملات خرید و فروش سهام در بورس، ۳۸صدم درصد ارزش معامله به عنوان کارمزد کارگزار خریدار و ۳۸صدم درصد ارزش معامله به عنوان کارمزد کارگزار فروشنده کم می‌شود و هرکدام از کارگزاری‌ها سهم خودشان را از این نقل و انتقال پول برمی‌دارند.
کارمزد معاملات بورس به کارگزاری و مالیات ختم نمی‌شود. خود شرکت بورس هم بخشی از مبلغ مورد معامله در بورس را برای خودش برمی‌دارد. کارمزد شرکت سپرده‌گذاری از هر معامله حدود سه‌صدم درصد است که دوصدم درصد آن برعهده فروشنده و یک‌صدم درصد آن برعهده خریدار است. مدیریت فناوری هم از هر معامله ۲۵هزارم درصد کارمزد می‌گیرد که ۱۵هزارم درصد آن برعهده فروشنده و یک‌صدم درصد آن برعهده خریدار است.
سازمان بورس برای نظارت بر معاملات متحمل هزینه می‌شود و این هزینه را با دریافت کارمزد از معاملات جبران می‌کند. حق نظارت سازمان بر معاملات بازار بورس معادل شش‌صدم درصد است که نیمی از آن برعهده خریدار و نصف دیگر برعهده فروشنده است. البته این کارمزد در معاملات فرابورس کمتر است. تنها تفاوت کارمزد معاملات بورسی و فرابورسی همین‌جاست که حق نظارت سازمان در بازار فرابورس یک‌صدم درصد کمتر است. فرابورس برای نظارت بر معاملات دوصدم درصد از خریدار و سه‌صدم درصد از فروشنده کارمزد می‌گیرد که جمعا می‌شود پنج‌صدم درصد.
اگر همه کارمزد و مالیات را با هم جمع کنیم می‌بینیم در یک معامله خرید و فروش سهام حدود ۱٫۴۳درصد کارمزد دریافت می‌شود که ۹۷۵هزارم درصد آن برعهده فروشنده و ۰٫۴۶۴هزارم درصد آن برعهده خریدار است. شاید به نظرتان این درصدها ارقام خیلی کمی هستند، اما وقتی پای معاملات میلیونی به میان بیاید متوجه تاثیر زیاد این اعداد و ارقام خواهید شد. با توجه به اینکه هر معامله جمعا یک‌ونیم‌درصد کارمزد دارد، با خرید هر سهم باید از سود حداقلی ۱٫۵درصدی مطمئن باشید. چراکه اگر یک سهم را هزارتومان بخرید و هزار و ۱۵تومان بفروشید، عملا هیچ تغییری در سرمایه شما ایجاد نشده و کل سودتان صرف پرداخت مالیات و کارمزد شده است.
*** درآمد روزانه کارگزاری‌ها؛ بیش از ۷۶میلیارد تومان
بررسی ارزش معاملات بازار سرمایه کمکمان می‌کند تا ببینیم درآمد روزانه کارگزاری‌ها چقدر است. ارزش معاملات بورس به رقمی حدود هفت‌هزار میلیارد تومان در روز رسیده است. بعضی روزها که شرکت جدیدی در بورس عرضه اولیه می‌شود، این حجم به ۱۰هزار میلیارد تومان می‌رسد. بررسی‌ها نشان می‌دهد، از هفته پایانی فروردین به عنوان پیک هجوم مردم به کارگزاری‌ها، تا دیروز میانگین ارزش معاملات روزانه بورس هفت‌هزار میلیارد تومان است. ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود.
برای محاسبه درآمد کارگزاری‌ها باید معاملات فرابورس را هم در نظر بگیریم. بازاری که در آن روزانه حدود سه تا چهارهزار میلیارد تومان سهام دست به دست می‌شود. با این حساب کل ارزش معاملات بورس و فرابورس روی هم به ۱۰هزار میلیارد تومان می‌رسد. باید توجه داشته باشید که سال گذشته این موقع، ارزش معاملات بازار بورس در حدود هزارمیلیارد تومان در روز بود که نشان می‌دهد، در یک‌سال اخیر میزان جابه‌جایی پول در بازار سرمایه ۱۰برابر شده است.
حالا سهامداران هر روز ۱۰هزار میلیارد تومان سهام خرید و فروش می‌کنند و ۱٫۴۴درصد آن را یعنی حدود ۱۴۴میلیارد تومان کارمزد و مالیات می‌پردازند. یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد، شرکت‌های کارگزاری روزانه حدود ۷۶میلیارد تومان از خرید و فروش سهام در بورس درآمد دارند. البته این رقم مربوط به درآمد کل ۱۰۸کارگزاری فعال در بورس است. اغلب معاملات بازار در چند کارگزاری معروف انجام می‌شود. طوری که براساس آخرین اطلاعات، پنج‌کارگزاری مفید، آگاه، صبا تامین، فارابی و مبین سرمایه، بیشترین تعداد معاملات فروردین‌ماه را انجام داده بودند.
سهم این پنج کارگزاری از کل معاملات بازار بورس به ۴۲درصد می‌رسد. اگر کارگزاری‌های حافظ، بانک پاسارگاد، نهایت‌نگر، بانک تجارت و سهم‌آشنا را هم به جمع آنها اضافه کنیم، می‌توانیم نتیجه بگیریم که ۵۳درصد معاملات بورس در ۱۰کارگزاری اول انجام می‌شود و این یعنی از درآمد روزانه ۷۶میلیارد تومانی، حدود ۳۲میلیارد تومان به پنج‌کارگزاری اول و ۴۰میلیارد تومان به ۱۰کارگزاری اول می‌رسد.
با توجه به اینکه بازار بورس در هفته پنج‌روز معاملاتی دارد، می‌توان گفت پنج‌کارگزاری برتر بورس در ماه رقمی حدود ۶۴۰میلیارد تومان درآمد کسب می‌کنند. تازه کارمزد معاملات صرفا بخشی از درآمد کارگزاری‌ها را تشکیل می‌دهد. آنها با خرید و فروش سهام و سرمایه‌گذاری پول‌هایی که سهامداران در حساب کارگزاری ذخیره کرده‌اند، سودهای کلانی کسب می‌کنند.
*** پیروزی بورس بر اینستاگرام!
جذاب شدن ناگهانی بورس برای مردم، علاوه بر رونق بازار، سایت‌های مربوط به بورس را هم رونق داده است. در ۹۰روز گذشته سایت‌های مرتبط با بورس رشد چشمگیری داشته‌اند. الکسا به عنوان مرجع رتبه‌بندی سایت‌ها، روزانه فهرست سایت‌های برتر را براساس تعداد بازدیدشان به‌روزرسانی می‌کند. تا یک‌ماه پیش هیچ خبری از سایت‌های بورس در جدول بهترین سایت‌های ایرانی نبود اما حالا می‌بینیم سایت Tsetmc.com متعلق به شرکت فناوری بورس در رتبه سیزدهم بهترین سایت‌ها در ایران قرار گرفته که میزان بازدید آن در بین کاربران ایرانی حتی بهتر از یاهو و اینستاگرام است!
چراکه یاهو در رتبه چهاردهم و اینستاگرام در رتبه پانزدهم سایت‌ها از نظر تعداد بازدیدکننده‌های ایرانی قرار دارد. رتبه پانزدهم به کارگزاری آگاه اختصاص دارد. Agah.com پربازدیدترین سایت در بین کارگزاری‌های بورس به حساب می‌آید. Emofid.com متعلق به کارگزاری مفید و mofidonline.com به عنوان سامانه معاملات آنلاین این کارگزاری به ترتیب در رتبه‌های ۱۸ و ۲۱ سایت‌های برتر از نظر تعداد بازدیدکننده‌های ایرانی قرار گرفته‌اند.
بررسی روند رشد سه‌ماهه چهارسایت برتر بورسی نشان می‌دهد، سایت شرکت فناوری بورس به نشانی tsetme.com از رتبه هزار و ۱۶۱ در بین کل سایت‌های اینترنتی، به ۵۹۷ رسیده است. سایت آگاه که در حال حاضر رتبه ۱۸ در بین کاربران ایرانی و رتبه ۷۲۷ جهانی را دارد، سه‌ماه پیش در رتبه هزار و ۶۵۱ قرار داشت. سایت کارگزاری مفید به نشانی Emofid.com در سه‌ماه گذشته از رتبه دوهزار و ۴۲۷ به ۸۷۲ در بین سایت‌های اینترنتی رسیده و mofidonline.com به عنوان سامانه معاملات آنلاین این کارگزاری از رتبه دوهزار به رتبه ۹۵۵ بهبود پیدا کرده است.
*** تاسیس کارگزاری چقدر سرمایه لازم دارد؟
اگر با دیدن درآمد روزانه ۷۶میلیارد تومانی کارگزاری‌ها به فکر تاسیس یک کارگزاری جدید افتاده‌اید، خبرهای خوبی برایتان نداریم. چراکه از سال ۸۸ تا حالا یعنی در ۱۱سال گذشته، حتی یک کارگزاری جدید هم مجوز فعالیت نگرفته است. قوانین تاسیس کارگزاری چندان پیچیده نیست. باید امتیاز جمع کنید و یک سرمایه اولیه داشته باشید. درخواست مجوز برای تاسیس کارگزاری، سه‌میلیارد تومان سرمایه لازم دارد. این رقم در مقایسه با سرمایه لازم برای تاسیس بانک و صرافی چندان عدد بالایی نیست.
چراکه تاسیس یک صرافی در شهرهای بزرگ چهارمیلیارد تومان و تاسیس بانک غیردولتی ۴۰۰میلیارد تومان سرمایه لازم دارد. با وجود دستورالعمل‌های ساده تاسیس کارگزاری، دریافت مجوز تاسیس در حال حاضر عملا امکان‌پذیر نیست، چراکه ارائه چنین مجوزی صرفا در اختیار سازمان بورس است و این سازمان سال‌ها است درخواست مجوز هیچ‌کس را تایید نکرده است. به همین خاطر تعداد کارگزاری‌های فعال در بورس برای چندسال روی عدد ۱۰۸کارگزاری متوقف شده و همه درآمدهای میلیاردی در انحصار این تعداد کارگزاری است.
