بحران ازدیاد زاد و ولد گاوها و گوسفندها
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده | این بار افزایش تعداد دام، دامداران را نگران کرده که مبادا رونق بازار گوشت از بین برود. ما که بالاخره نفهمیدیم موضع اتحادیه دامداران و صنف‌های مرتبط با گوشت قرمز درباره تعداد گاو و گوسفندها چیست. یادمان هست آن زمان که قیمت گوشت قرمز ناگهانی زیاد شد، مسئولان این اتحادیه‌ها در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفتند که علت اصلی گرانی گوشت کمبود دام است که به دلیل قاچاق دام به خارج کشور رخ داده است.
به همین دلیل در چند عملیات محیرالعقول دام زنده از کشورهای خارجی مانند رومانی وارد کشور شد تا گوشت آن‌ها استفاده شود. حالا اما مسئولان محترم گفته‌اند که خرید و مصرف گوشت قرمز به دلیل کرونا کاهش پیدا کرده و همین موضوع باعث شده تا تعداد دام‌ها افزایش پیدا کند که خیلی نگران‌کننده است! آن‌ها حتی آب و هوای بهاری و بارانی خوب امسال را یکی دیگر از متهمان افزایش دام اعلام کرده‌اند که موجب افزایش علمیات زاد و ولد دام‌ها شده!
این دست از موضع‌گیری‌ها درباره وزارت نیرو و صنف‌های مختلف در زمینه گردشگری نیز به مقدار زیادی صادق است. هر زمانی که بارندگی‌های زیادی داریم، وزارت نیرو سریعا اطلاعیه‌ای صادر می‌کند که فکر نکنید این بارندگی‌ها اوضاع را خوب کرده و سدهایمان خالی است و امسال، سخت‌ترین سال آبی است! درست چند روز بعد اما خبر می‌رسد فلان سد در فلان منطقه به دلیل بارندگی زیاد سرریز کرده! در زمینه گردشگری هم همیشه یکی از اتحادیه‌ها و صنف‌های مختلف در این زمینه می‌گویند که اصلا اوضاعمان خوب نیست و در حال ضرر دادن هستیم.
اما دقیقا در همان روزهایی که این افراد مسئول چنین جملاتی را می‌گویند، می‌بینیم که همه هتل‌ها و پروازها یا پُر است یا قیمت‌ها نجومی. خلاصه که به نظر می‌رسد این دست از گلایه‌ها و انتقادها به شکل فزاینده‌ای در حال مُد شدن است… بگذریم. صحبت‌های رئیس شورای تامین دام کشور درباره اوضاع گوشتی کشور را مرور می‌کنیم و بعد نگاهی می‌کنیم به صحبت‌هایی که قبلا درباره گوشت و دام‌ها شده بود.
*** چی شد که دام زیاد شد؟
منصور پوریان، رئیس شورای تامین دام کشور از روند رو به رشد جمعیت دام سبک و سنگین خبر داده و آمارهای زیر را ارائه داده است:
* یک: با توجه به بارندگی‌ها و شرایط آب و هوایی و زایش‌های بهاره روند جمعیت تولیدی دام سبک و سنگین رو به افزایش است که همین امر نگرانی‌هایی را برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است.
* دو: طبق گزارش مرکز آمار ایران جمعیت دام سبک در زمستان ۶۵میلیون راس بود که اکنون این رقم به نزدیک ۷۵میلیون راس رسیده است.
* سه: این درحالی است که سال گذشته دامداران با مشکل انباشتگی دام سنگین روبه‌رو بودند اکنون با افزایش تولید گاو میش نیز روبه‌رو هستند که همه اینها بر کاهش قیمت دام موثر است.
* چهار: اکنون قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز کیفی کمتر از ۱۰۰هزار تومان است و بیش از این قیمت اجحاف به مصرف‌کنندگان است. رئیس شورای تامین دام کشور علت بالا بودن قیمت گوشت در بازار را خرید دام سبک پای پروار و دام سنگین دارای وزن کمتر از ۳۰۰کیلوگرم توسط قصابی‌ها و مراکز بسته بندی دانست.
* پنج: با وجود شیوع کرونا و افزایش جمعیت دامی دولت در اسفند ماه ۹۸ و فروردین ماه ۹۹ اقدام به عرضه گوشت قرمز تنظیم بازاری با قیمت ۴۰هزار تومان کرد که همین امر می‌تواند در ضرر تولیدکنندگان موثر باشد.
* شش: با توجه به شرایط افزایشی تولید و کاهش تقاضا و مصرف لازم است دولت تدبیری بیندیشد و برای حمایت از صنعت دامپروری از عرضه گوشت قرمز تنظیم بازاری با نرخ ۴۰هزار تومان جلوگیری شود.
* هفت: بیشترین مصرف گوشت قرمز به ویژه در شب عید و ایام نوروز مربوط به رستوران‌ها، تالارها، هتل‌ها، طباخی‌ها، کبابی‌ها است که حالا خرید گوشت قرمز ندارند.
* هشت: ادامه این روند می‌تواند صنعت دامپروری را با مشکل جدی روبه‌رو کند.
*** بازار دام رونق دارد و مشکلی نیست
با وجود این صحبت‌ها اما به نظر می‌رسد مقام‌های رسمی کشور با این اظهارنظرها که افزایش دام‌ها موجب کساد شدن کسب و کار دامداری‌ها شده، چندان موافق نیستند. مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام با تاکید بر این که «گوشت مرغ و گوشت قرمز به میزان کافی و با قیمت مناسب در بازار موجود است و در هر ساعتی از شبانه‌روز در فروشگاه‌ها مرغ و گوشت تازه و منجمد با قیمت مصوب وجود دارد و در دسترس همگان است.
توزیع ۱۰ هزار تن گوشت مرغوب وارداتی به صورت منجمد تا بیستم ماه مبارک رمضان ادامه خواهد داشت تا مردم با خیال آسوده بتوانند گوشت مورد نیاز خود را تهیه و مصرف نمایند.» در مورد خرید دام زنده از دامداران در جهت کمک به آن‌ها گفته: «شرکت پشتیبانی امور دام آماده خرید دام زنده سنگین از دامداران با قیمت هر کیلو ۲۷ هزار تومان است اما وضعیت بازار در حال حاضر به گونه‌ای است که فروشنده تمایل دارد دام خود را به بازار آزاد با قیمت ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان بفروشد و بازار نیز رونق دارد.»
در واقع با وجود صحبت‌های دامداران، مقام‌های دولتی همچنان در حال توزیع گوشت وارداتی و تنظیم بازاری هستند تا قیمت گوشت قرمز افزایش پیدا نکند. پس احتمالا افزایش دام‌های زنده به دامداران خسارتی وارد نکرده که این اقدامات همچنان در حال انجام است و قیمت گوشت قرمز نیز کاهش نداشته است. از سوی دیگر، کافی است این موارد را بگذاریم در کنار گزارشی که مرکز آمار ایران از نتایج طرح آمارگیری اندازه‌گیری فصلی تعداد و تولیدات دام سبک در فصل زمستان سال گذشته منتشر کرده است.
در این گزارش تایید شده که تعداد دام‌های زنده کشور افزایش یافته اما صحبت‌های مقام‌های مسئول دولتی نشان می‌دهد که این افزایش دام زنده کاملا تعمدی و با برنامه بوده تا قیمت گوشت دیگر مانند دو سال قبل به طور ناگهانی افزایش پیدا نکند. مخصوصا آنکه به ماه رمضان نزدیک می‌شویم و مردادماه نیز عید قربان است که هر ساله با افزایش درخواست دام زنده و گوشت قرمز رو به رو هستیم.
*** وقتی گاو و گوسفندها کم بودند!
حالا که صحبت‌های بالا را خواندید، بد نیست اتفاقات گوشتی بهمن و اسفند و سال ۱۳۹۷ را مرور کنیم. در اسفند سال ۱۳۹۷، هفت‌صبح یک گزارش مفصل چاپ کرد که بخش‌هایی از آن را عینا مرور می‌کنیم.
* یک: حسن رکنی، معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور دام: «نیاز سالانه مردم ایران به گوشت قرمز سبک در حدود ۹۳۰هزار تُن در سال است که ۸۳۰هزار تُن آن در داخل کشور تامین میشود. بنابراین ۹۰درصد نیاز مردم از داخل کشور تامین میشود و نوساناتی که گاهی در قیمت گوشت به وجود می‌آید مربوط به آن ۱۰درصد وارداتی است. در سال‌های گذشته این ۱۰۰هزار تن به صورت گوشت سرد و منجمد وارد کشور می‌شد اما حالا مردم تمایل بیشتری به گوشت غیرمنجمد پیدا کرده‌اند. مشکل آنجاست که مردم تمایلی برای خرید گوشت منجمد ندارند و بنابراین ما هم در تلاش هستیم تا توزیع گوشت قرمز غیرمنجمد را افزایش دهیم.
در واقع تغییر الگوی مصرف یکی از دلایل گرانی گوشت قرمز است. مشکل دیگر آن است که گوشت‌های غیرمنجمد و گرم در ایران حداکثر تا ۷۲ ساعت می‌تواند در فروشگاه‌ها بماند و پس از آن فاسد میشود. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته با فناوری‌های روز توانسته‌اند این ماندگاری را تا ۲۰ روز افزایش دهند. ما هم در تلاش هستیم تا در ایران به چنین فناوری برسیم که در آن صورت بسیاری از مشکلات برطرف خواهد شد.»
* دو: عملیات تخلیه ۴۰ هزار راس دام زنده صورت گرفته و قرار است این مقدار به ۶۰۰ هزار تن برسد. چند وقت پیش نیز واردات دام زنده از رومانی سر و صدا کرده بود. اول از همه باید بدانیم این ماجرا بار اول نیست که رخ می‌دهد و در زمان‌هایی که قیمت گوشت افزایش ناگهانی داشته، تصمیم به واردات دام زنده گرفته شده است. مثلا در سال ۱۳۹۶، ۱۸۰۰ راس گوسفند زنده با هواپیما از کشور قزاقستان وارد شهر گرگان شد و بعد از قرنطینه و طی مراحل مختلف، ذبح شدند. مسئولان این چند دلیل را برای واردات گوسفند زنده عنوان می‌کنند.
* سه: موضوع دیگر آن است که گفته میشود با واردات دام زنده، صنعت دامداری کشور کمتر به خطر می‌افتاد. یعنی واردات مستقیم گوشت سبب میشود تا دست دامداری‌ها از چرخه تولید و توزیع گوشت خارج شود اما اگر واردکننده دام باشیم، حداقل دامداری‌ها به کار خود ادامه می‌دهند.
*** نتیجه گیری: ما که نفهمیدیم چی به چی شد. گزارش را به سبک اصغر فرهادی باز نگه می‌داریم تا خودتان قضاوت کنید.
