بالاخره هوای تهران گوگردی است یا نه؟
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده | شهرداری می‌گوید میزان گوگرد هوای‌تهران سه‌برابر حد مجاز است، وزارت نفت رد می‌کند، یکی از مدیران نظارت و پایش محیط زیست برکنار شد و … «در تهران غلظت گوگرد در بنزین سه برابر حد مجاز است»؛ این خبری است که این روزها ذهن‌ها را به خود مشغول کرده و صحبت‌های ضد و نقیض نیز علامت سوال‌ها را بیشتر کرده است.
از یک سو تابستانی را گذراندیم که از نظر میزان آلودگی هوا رکورد زد و در برخی روزها تنفس را برای ما سخت کرد. از سوی دیگر بنزین مانند همیشه متهم اصلی این آلودگی است اما تا همین چند روز گذشته هیچ کس درباره آن به طور رسمی اظهارنظر نکرده بود تا اینکه سازمان کنترل کیفیت هوای تهران (متعلق به شهرداری) آماری شوکه‌‌کننده را منتشر کرد؛
آماری که نشان می‌داد در بهار و تابستان امسال میزان گوگرد هوای تهران به بیش از سه برابر حد مجاز رسیده و علت آن را بنزین بی‌کیفیت تولید شده در کشور دانسته بود. این آمار و اطلاعات با واکنش تند وزارت نفت روبهرو شد که به طور کل ماجرا را تکذیب کرد و گفت ما اصلا شهرداری را در این زمینه قبول نداریم.
وزارت نفت گفت فقط آمار سازمان استاندارد را قبول داریم که طبق آخرین گزارش‌اش، میزان گوگرد بنزینمان حتی از حد مجاز هم کمتر است! اگر تا این جای ماجرا را می‌دانستید پس ادامه گزارش را بخوانید تا شما را با اطلاعات دست اول روبهرو کنیم. پس از جوابیه وزارت نفت، برخی ناظران پرسیدند آن اطلاعات سازمان استاندارد کجا منتشر شده که کسی تا حالا آن را ندیده؟
از سوی دیگر روز گذشته وزیر نفت ناگهان مسیر جوابیه قبلی را تغییر داد و گفت آمار سازمان محیط‌زیست را قبول دارند (در حالی که در جوابیه قبل‌تر گفته شده بود که آمار سازمان استاندارد مورد قبول است). در همین روز و به صورت اتفاقی یکی از مدیران اصلی معاونت نظارت و پایش سازمان محیط‌زیست برکنار شد (همان معاونتی که وزیر نفت گفته بررسی‌های آن‌ها را قبول دارد). سازمان ملی استاندارد نیز تا حالا سکوت کرده و قرار است امروز درباره این موضوع ملتهب نشست خبری برگزار کند. این گزارش را بخوانید تا بدانید دقیقا چه خبر است و پشت پرده این اتفاق چیست.
*** شهرداری چه گفت؟
ابتدا بگذارید ببینیم شرکت کنترل کیفیت هوای تهران (متعلق به شهرداری) در گزارش خود چه گفته بود. بر اساس اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نتایج آنالیز محتوای گوگرد موجود در نمونه‌برداری‌های صورت گرفته از سوخت بنزین در تهران نشان می‌دهد که غلظت گوگرد در کلیه نمونه‌ها - شامل بنزین معمولی و سوپر - فراتر از حد مجاز قرار دارد و میانگین آن در سوخت بنزین طی بهار و تابستان به ترتیب ۱۹۰ و ۱۶۶ بخش بر میلیون بود که از حد مجاز یورو ۴ فراتر بوده .
البته در فصل تابستان اندکی کاهش در نتایج مشاهده می‌شود (به طور معمول و استاندارد گوگرد باید ۵۰ ppm باشد). طبق این گزارش، درباره محتوای گوگرد جایگاه‌های عرضه سوخت گازوئیل نتایج وضعیت بهتری را نسبت به سوخت بنزین نشان می‌دهد. میانگین گوگرد سوخت گازوئیل در فصل بهار و تابستان به ترتیب ۶۱ و ۹۵ بخش بر میلیون بوده که البته هنوز با غلظت مناسب آن فاصله دارد.
*** پاسخ اول نفتی: استاندارد می‌گوید خوب است
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی روز شنبه جوابیه تندی داد و گفت:«مطابق با قانون، تنها مرجع صاحب صلاحیت در ارزیابی انطباق فرآورده توزیعی با استاندارد موردنظر سازمان ملی استاندارد یا نهادهای مورد تأیید آن است؛ چگونگی انجام نمونه‌گیری، روش آزمون و مابقی جزئیات مربوط به آزمایش نمونه‌های بنزین امری تخصصی است بنابراین اظهارنظر سایر نهادها فاقد صلاحیت است.
آخرین گزارش سازمان ملی استاندارد، میانگین گوگرد بنزین توزیعی در سطح کلانشهر تهران را زیر ۵۰ پی‌پی‌ام نشان می‌دهد لذا ادعاهای مطرح‌شده در برخی رسانه‌های کشور نسبت به میزان گوگرد بالا در هوای تهران به‌طور کامل رد می‌شود. تمام بنزین توزیعی در کلانشهر تهران دارای استاندارد یورو ۴ بوده و گوگرد آن زیر ۵۰ ppm است.»
*** پاسخ دوم نفتی: من چیزی نشنیده‌ام
افکار عمومی اما از این جوابیه قانع نشدند و خبرنگاران روز گذشته از شخص وزیر نفت درباره این موضوع پرسیدند. بیژن زنگنه تلاش کرد پاسخ سیاستمدارانه‌ای بدهد و این مقام مسئول درباره صحبت‌های اخیری که در مورد افزایش گوگرد بنزین مطرح شده، گفت: من تاکنون این صحبت‌ها را از سازمان محیط‌زیست که مسئول این موضوع است نشنیده‌ام و بخش‌های دیگری این صحبت‌ها را مطرح می‌کنند.» اشاره واضح بیژن زنگنه از «بخش‌های دیگر»؛ شهرداری تهران است که آمار اولیه را منتشر کرده است. نکته مهم اما این است که او به جای سازمان استاندارد، سازمان محیط‌زیست را مسئول این کار دانسته است.
*** سکوت محیط‌زیستی
پس تا اینجای کار متوجه شدیم که گویا وزارت نفت، آمار سازمان محیط‌زیست را قبول دارد. ماجرا اما اینجاست که روز گذشته یکی از مسئولان بلند پایه معاونت نظارت پایش و سازمان محیط‌زیست برکنار شده و فعلا کسی در این معاونت پاسخگوی ابهامات مطرح شده نیست.
*** ماجرای گزارش استاندارد
حالا می‌رسیم به بحث گزارش سازمان استاندارد که به گفته شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در گزارش خود اعلام کرده میزان گوگرد هوا کمتر از ۵۰ است. گزارشی که هیچ کجا اثری از آن نیست. چرا؟ به این دلیل که سازمان استاندارد گزارش خود را از آلودگی هوای تهران و میزان آلاینده‌ها به طور مستقیم به وزارت نفت و نهادهای مربوطه می‌فرستد و معمولا آن‌ها را به طور عمومی منتشر می‌کند. پس اگر کسی آن گزارش را ندیده طبیعی است.
نکته اما اینجاست که سازمان استاندارد معمولا فقط دو بار در سال این گزارش را منتشر می‌کند؛ یک بار در آخر فصل تابستان و یک بار در آخر فصل زمستان. پس قاعدتا هنوز گزارش آخر فصل تابستان سازمان استاندارد هنوز منتشر نشده و طبق روال معمول این سازمان، آخرین گزارش کار شده توسط سازمان استاندارد برای پایان فصل زمستان است! اگر این فرضیه درست باشد یعنی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در پاسخ خود بیراه نگفته و در آن زمان بنزین توزیعی مناسب بوده است. آمار شهرداری تهران مربوط به بهار و تابستان امسال است که سازمان استاندارد هنوز درباره آن اظهارنظر رسمی نکرده و قرار است در نشست خبری امروز به این موضوع بپردازند.
*** واقعیت یا تخریب؟
در میان سکوت سازمان استاندارد و محیط‌زیست، شایعات زیاد شده و نظرات مختلفی درباره این خبر منتشر شده است. برخی کارشناسان می‌گویند به دلیل سختگیری‌های ناعادلانه و غیرمنطقی جهانی چند ماه اخیر صنعت نفت و پتروشیمی در خرید و فروش نفت با ایران، امکان خرید بنزین و مشتقات جانبی با کیفیت سخت شده و بنابراین این امکان وجود دارد که بنزین توزیع شده در کشور از نظر کیفیت افت کرده باشد.
مخصوصا آنکه در چند هفته گذشته نیز دوباره بنزین سوپر در جایگاه‌ها با کمبود روبهرو شده است. از سوی دیگر برخی کارشناسان می‌گویند این دست خبرها از اساس کذب است و در حال حاضر منتقدان وزارت نفت و بیژن زنگنه از هر ترفندی استفاده می‌کنند تا او را تخریب کنند… قطعا تا چند روز آینده پاسخ این سوال‌ها را متوجه می‌شویم.
