بالاخره ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شد؟ نشد؟
روزنامه هفت صبح | کلیات اصلاحیه لایحه بودجه در مجلس تصویب شد اما یک نکته اساسی هنوز مبهم مانده. بالاخره ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شد یا نشد؟ دیروز محمدباقر قالیباف رئیس مجلس توئیت کرده بود که: «دولت ۷ اصلاح مورد تأکید مجلس را دراصلاحیه بودجه مدنظر قرار داد. رانت ارز۴۲۰۰ تومانی حذف شد؛ کسری بودجه کاهش پیدا کرد و دست‌درازی به منابع صندوق توسعه محدود شد. امیدوارم کمیسیون تلفیق درتعامل با دولت اصلاحات بیشتر را دنبال کند. هدف مجلس، هدایت دولت به سمت مطلوب برای تامین منافع مردم است.»
این در حالی است که پیش از این رئیس بانک مرکزی صریحا گفته بود که دولت برنامه‌ای برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در اصلاحیه لایحه بودجه ندارد. اگر جزئیات ماجرا را نمی‌دانید باید بگوییم قبلا کمیسیون تلفیق کلی تغییرات وارد لایحه پیشنهادی قبلی بودجه کرده بود از جمله اینکه ارز ۴۲۰۰ تومانی کالاهای اساسی حذف شود و نرخ ارز محاسباتی در بودجه را هم تا ۱۷۵۰۰ تومانی بالا برود.
بعد هم که کلیات لایحه در صحن علنی رد شد و قرار شد دولت با تغییرات جدیدی آن را به مجلس بدهد. بودجه‌ای که در کلیات آن تصویب شد همین بودجه اصلاح شده در دولت است. حالا تکلیف این ارز ۴۲۰۰ تومانی چیست؟
محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه گفته: «برای اینکه تکانه‌ای به بازار کالا و قیمت‌ها وارد نکنیم توافق شد که در ۶ ماه اول سال آینده ارز ترجیحی (۴۲۰۰ تومانی) را حفظ کنیم و بعد ۶ ماه به گونه‌ای بسترها را آماده کنیم که اگر اقدامی به حذف آن شد تکانه جدیدی به قیمت‌ها وارد نشود. از بازگشت بودجه به دولت کراهت داشتیم اما اصلاحیه آثار مثبتی دارد.»
حالا مشخص نیست که چرا روایت رئیس مجلس از بودجه با آنچه رئیس سازمان برنامه و بودجه می‌گوید متفاوت است. گفتنی است پیش از این استدلال بعضی نمایندگان مجلس این بود که بیاییم ارز ۴۲۰۰ تومانی کالاهای اساسی را حذف کنیم، با این کار ۱۰۰ هزار میلیارد تومان آزاد می‌شود و آن را به صورت یارانه نقدی پرداخت کنیم.
چون روال فعلی پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی به وارد کنندگان به معنی توزیع رانت و فساد است. از سوی مقابل اما دولتی‌ها ضمن مخالفت با این ایده می‌گفتند اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود بلافاصله قیمت کالاهای اساسی مثل مرغ و روغن و به خصوص دارو چند برابر می‌شود و تورم آن به سایر کالاها سرایت می‌کند که به معنی وارد شدن بار مضاعفی به دوش اقشار ضعیف است.
بین اصولگرایان هم البته عده‌ای مخالف حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی هستند و دنباله رو مجلس در این زمینه نبودند. به طور مثال خبرگزاری تسنیم در گزارشی نوشته بود که مرکز پژوهش‌‌های مجلس درباره حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به نمایندگان آدرس غلط داده و ارائه این ارز به وارد کنندگان هیچ ارتباطی به رشد تورم ندارد. این مخالفت یک خبرگزاری اصولگرا با پیشنهادات بازوی مشورتی مجلس که از سوی علیرضا زاکانی اداره می‌شود خودش به تنهایی نکته جالبی است.
اصل ماجرا اما این بود که مرکز پژوهش‌ها مدعی شده دولت در ۷ ماه نخست امسال فقط ۲ میلیارد دلار درآمدهای نفتی داشته در حالی که حدود ۷ میلیارد دلار ارز برای تهیه کالاهای اساسی اختصاص داده است. مابه‌التفاوت این دو رقم حالا از کجا تامین شده؟ از ذخایر بانک مرکزی و منابع صندوق توسعه ملی. این اقدام هم باعث افزایش پایه پولی و در نتیجه تورم در کشور شده است.
تسنیم اما می‌گوید این پیش فرض غلط است چون درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز و برق و فرآورده‌های نفتی بیش از نیاز کشور برای واردات کالاهای اساسی بوده. ضمن اینکه اگر این ادعا درست باشد باید پایه پولی کشور در این مدت ۸۰ هزار میلیارد تومان رشد کرده باشد که آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد این اتفاق رخ نداده.
پایه پولی در این هفت ماه ۲۰٫۷ هزار میلیارد تومان رشد داشته که آن هم مربوط به تخصیص یک میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی برای مقابله با کرونا است و نه استقراض بانک مرکزی برای تامین ارز کالاهای اساسی. پیش از این عبدالناصر همتی هم در واکنش به این ادعا در یک گفت و گوی تلویزیونی صریحا گفته بود «دروغ» است.
