بازتاب گفت‌وگوی ظریف با زینب بداوی
روزنامه هفت صبح | گفت‌وگوی محمدجواد ظریف با زینب بداوی در برنامه هاردتاک بی‌بی‌سی بیش از آنچه تصورش می‌شد بازتاب داشت. این مصاحبه هر چند با واکنش محدود و نقد برخی از رسانه‌های اصولگرا مواجه شد اما جدا از نگاه‌های تند و تیز داخلی و خارجی، تحسین بسیاری را برانگیخت. در اینجا روایتی داریم از آنچه در بی‌بی‌سی ورلد به روی آنتن رفت.
* یک: زینب بداوی، روزنامه‌نگار سودانی- بریتانیایی است. او «فلسفه، سیاست و اقتصاد» را در آکسفورد خواند و پس از آن ارشد «سیاست و مردم‌شناسی خاورمیانه» را در دانشگاه لندن به پایان رساند. بداوی ۳۰ سال است که در رادیو و تلویزیون کار ژورنالیستی می‌کند و صدها اجرا برای بی‌بی‌سی داشته است. از او به عنوان یک ژورنالیست تلویزیونی صاحب سبک در جهان یاد می‌شود. در مقابل او محمدجواد ظریف، دیپلمات کارکشته ایرانی قرار گرفته بود که برخلاف بسیاری از سیاستمداران ایرانی، بی‌نیاز از مترجم در مصاحبه‌های سخت شبکه‌های بین‌المللی حاضر می‌شود.
* دو: با توجه به محدودیت تردد ظریف در نیویورک این مصاحبه در اقامتگاه سفیر (ایران) در سازمان ملل برگزار شد که یکی از سه ساختمانی است که وزیر امورخارجه امکان تردد دارد. بداوی با پیراهن زرد و شلوار مشکی و کفش پاشنه‌دار و با ظاهری ساده در مقابل محمدجواد ظریف با کتی سورمه‌ای حاضر شده بود.
* سه: جو حاکم بر کل مصاحبه آرام بود ولی بارها بداوی سعی کرد که تک‌مضراب‌ها و یادآوری‌هایی در این میان داشته باشد، با این حال این محمدجواد ظریف بود که سعی می‌کرد با یک تبسم یا خنده‌ای کوتاه در انتهای پاسخ‌هایش، تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد.
* چهار: استفاده از دست‌ها و زبان بدن در تمام مدت مصاحبه مشهود بود. به ویژه زمانی که ظریف در پاسخ به مجری بی‌بی‌سی سعی کرد واضح بگوید ایران اولتیماتومی نداده (ماجرای فرصت ۶۰ روزه به اروپا) و بداوی هم در مقابل به عبور ایران از حد مجاز غنی‌سازی بیش از آنچه در برجام آمده، اشاره کرد. از ابتدا تا انتهای مصاحبه بداوی یک پای خود را روی پای دیگر خود انداخته بود و آنطور که دوربین نمای باز نشان می‌دهد از دقیقه ۸ تا پایان مصاحبه، ظریف هم پای چپ خود را روی پای راست قرار می‌دهد.
* پنج: ظریف همان ابتدای مصاحبه، کلید واژه‌های مجری هاردتاک بی‌بی‌سی، اعم از «فاصله ۱۰ دقیقه‌ای آمریکا با جنگ با ایران (به گفته ترامپ)» و اظهارات جرمی هانت را در دست می‌گیرد و به آنها ارجاع می‌دهد و می‌گوید استیتمنت یا همان بیانیه اروپایی‌ها کافی نیست. او همچنین اشاره می‌کند که ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد.انقلاب که در آمریکا رخ نداد بلکه فقط انتقال قدرت دموکراتیک رخ داد. این بدان معنا نیست که ما باید همه چیز را دوباره از اول انجام بدهیم.اگر قرارباشد هر چهارسال یا هشت سال دوباره همه توافق‌ها با دولت‌های آمریکا تکرار شود که نمی‌شود.
* شش: ظریف برای اینکه تاثیر نامطلوب سیاست‌های و تحریم‌های یکطرفه ترامپ را نشان دهد سه حرکت انجام می‌دهد؛ نخست پای انگلیس و دیگر کشورهای اروپایی را وسط می‌کشد که باید عملا استقلال خود را در برابر سیاست‌های یکسویه ترامپ نشان دهند، بعد به سراغ تاثیر این سیاست‌ها بر شرکت‌هایی مثل شل و توتال می‌رود. وزیر امورخارجه کشورمان سپس از مرگ شهروندان عادی از سرطان و ام‌اس می‌گوید که به ظاهر داروهایشان نباید تحریم باشد ولی به علت تحریم مالی در عمل امکان انتقال پول آنها فراهم نیست.
* هفت: ظریف صراحتا می‌گوید اگر می‌خواستیم بمب بسازیم خیلی وقت پیش ساخته بودیم. او در هنگام بیان این صحبت‌ها لبخندی بر لب دارد. بحث وقتی به احتمال مذاکره مجدد برمی‌گردد، ظریف از کلیدواژه «قلدر» (Bully) استفاده می‌کند و می‌گوید:«اگر به یک قلدر اجازه بدهی و به زور چیزی را بپذیری، تو تشویقش می‌کنی که به زور چیزهای دیگر را هم از او بپذیری.»
* هشت: زمانی که بحث به انهدام پهپاد کشیده می‌شود، ظریف می‌گوید اگر این پهپاد روی آب‌های بین‌المللی سرنگون شده چطور ما تکه‌های آن را جمع کردیم، بداوی که به اظهارات ترامپ و مکرون اشاره می‌کند با واکنش تمسخرآمیز ظریف مواجه می‌شود که «رئیس جمهوری مکرون، آن دور و بر بوده؟ باید به او بگویید شما کجا بودید؟ ما آنجا بودیم.»
* نه: ظریف بارها اظهارات مجری را در لفظ «خلیج» تصحیح می‌کند، چنانکه یک بار با اشاره به مرزهای وسیع ایران به خلیج فارس می‌گوید: «خلیج فارس به یک دلیل به این اسم نامگذاری شده است چون در سواحل کشور ما قرار دارد. ما تقریباً یک هزار و پانصد مایل ساحل با خلیج فارس داریم؛ این خلیج مکزیک نیست.»
* ده : ظریف زمانی که بحث رویارویی نظامی پیش کشیده می‌شود به این پرسش که چه پاسخ نظامی را برای دفاع از خود انتخاب می‌کنید، می‌گوید: من نظامی نیستم و آن را به نظامیان واگذار می‌کنم.
* یازده: اوج جدال در این مصاحبه، بحث نفتکشی است که در جبل‌الطارق توقیف شده. بداوی می‌گوید این نفتکش تحریم‌ها را نقض کرده، اما بلافاصله ظریف تصحیح می‌کند که فروش نفت سوریه تحریم است نه خرید نفت از طرف آنها. بداوی مجدد تاکید می‌کند که اتحادیه اروپا این تحریم را وضع کرده و ظریف هم می‌گوید برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا! با این حال ظریف تاکید دارد که مقصد نفتکش سوریه نبود. پافشاری مجری بی‌بی‌سی از سوی ظریف برای اعلام مقصد با این جواب همراه می‌شود که ضرورتی برای پاسخ به آن نیست چون این کشتی در آب‌های آزاد بین‌المللی بوده. او این توقیف را عملا خدمت انگلیس به آمریکا و نه عمل به قوانین اتحادیه اروپا می‌خواند و از تشکر جان بولتن، نشانه می‌آورد.
* دوازده: ظریف با یادآوری حمایت از صدام (در حمله به ایران)، مبارزه ایران با داعش، بمباران یمن (به دست عربستان) و ماجرای بازداشت نخست وزیر لبنان، آمریکا را خطاب قرار می‌دهد که رفتار بدخواهانه را در میان متحدانش ببیند. او در ادامه به جنگ اقتصادی که شهروندان را هدف قرار می‌گیرد اشاره می‌کند و با جمع زدن آن با اظهارات پمپئو که از مردم ایران می‌خواهد حکومتشان را تغییر بدهند، نتیجه می‌گیرد، ترور مردم ایران برای دستیابی به اهداف سیاسی هدف دولتمردان حال حاضر آمریکاست. گرچه بداوی سریع دخالت می‌کند و از روی کاغذ می‌خواند که مایک پمپئو گفته تغییر رفتار حکومت را می‌خواهند نه تغییر رژیم. ظریف هم به رفتار نرمال ایران و خارج از عرف آمریکا اشاره می‌کند و اینکه دولت آمریکا به زمامداری ترامپ بوده که از آی‌ان‌اف، نفتا، معاهده پاریس، یونسکو و شورای حقوق بشر خارج شده است.
* سیزده: ظریف درباره اظهارات مایک پمپئو و ارسال پول ایران برای حزب‌الله ، به متحدان آمریکا اشاره می‌کند؛ به عربستان که ۶۷ میلیارد تجهیزات نظامی خریداری کرده در حالی که کل بودجه نظامی ایرانی در سال ۱۶ میلیارد دلار بیشتر نیست.
* چهارده: شاه بیت این گفت‌وگو اما اینجاست که ظریف در برابر این پرسش که اگر اعطای معافیت خرید نفت به چین و هند ایران را به پای میز مذاکره می‌نشاند، گفت: ما فروش نفتمان را ادامه خواهیم داد ولی شرافت‌مان را نخواهیم فروخت.
