ایران؛ سرزمین حاصلخیز استارتاپ‌ها
روزنامه هفت صبح، شهروز چرکچی | هفته قبل به بهانه برگزاری نمایشگاه ایفا۲۰۱۹، وقفه‌ای یک هفته‌ای در مقالات مقایسه ایران و کشور‌های توسعه‌یافته از نظر تکنولوژی افتاد. از این هفته دوباره به ادامه این سری مقالات می‌پردازم. قبل‌تر گفتم که قوانین اصولی آلمان، تا حدود زیادی دست کسب و کارهای نوپا را بسته و خلاقیت را در بین مردم این کشور محدود کرده.
حتی آلمان را، قتلگاه استارتاپ‌ها نامیدم که البته برای این لقب سخت‌گیرانه، دلایلی هم دارم که تعدادی‌شان را برشمردم. مسلما مردم آلمان هم می‌توانند در انجام امور خلاقیت به خرج دهند و راه‌های جدیدی کشف کنند، مانند ما ایرانی‌ها که برای ساده‌تر کردن امور، دست به هر کاری می‌زنیم که بعضا به پیدا کردن یک راه دررو در قانون منجر می‌شود، و تا دولت بخواهد واکنشی به این نقض قانون نشان دهد و آن‌را اصلاح کند، افراد زیادی از آن استفاده می‌کنند و بهره‌مند می‌شوند.
اما آلمانی‌ها عاری از این خصیصه هستند. آن‌ها دنبال پیدا کردن راه‌های جدید که حتی راحت‌تر باشد نمی‌روند، بلکه روند‌های قدیمی که جواب پس داده‌اند و موفقیت‌شان قطعیست، انتخاب اول و آخر جرمن‌هاست. آلمانی‌ها وقتی یک راه درست که منجر به نتیجه مطلوب شود را بیابند، فقط خود را ملزم به انجام آن کار از همان روش بهتر می‌کنند.
اما تلاش چندانی برای تغییر آن راه به روش‌های مدرن‌تر، ساده‌تر یا کوتاه‌تر نمی‌کنند و در این زمینه، ریسک‌پذیری خیلی کمی دارند. برای همین در آلمان کمپانی‌های زیادی را می‌بینید که از ۱۰۰ سال قبل تاکنون، توسط یک خانواده و ۳ نسل مختلف اداره می‌شوند و به تولید یک محصول خاص، مثل بلبرینگ چرخ می‌پردازند، و آنقدر در تولید همین یک محصول تجربه دارند که رقیبی برایشان وجود ندارد.
این خصوصیت، باعث شده که صنعت این کشور چنین پیشرفتی را تجربه کند، اما وقتی همین میزان پافشاری بر روند‌های قدیمی موفق را در کارهای اداری می‌بینید، به جنون می‌رسید! جایی که می‌بینید کارمند یک اداره دولتی، هنوز برای انجام امور اداری از همان روش‌های ۳۰ سال قبل، فقط به‌وسیله کامپیوتر استفاده می‌کند!
یعنی روش کوچک‌ترین تغییری نداشته، فقط با کمک کامپیوتر اندکی سرعت پیدا کرده، که البته در دنیای امروزی بسیار کند به حساب می‌آید. شاید همین نظم فکری که در این مردم نهادینه شده، باعث شده در زمینه هنر که ارتباطی مستقیم با خلاقیت دارد، این کشور حرف چندانی برای گفتن نداشته باشد. سینما، موسیقی، تئاتر، نقاشی، صنایع دستی و غیره همگی نیاز به ذهنی باز و خلاق دارند، که نبود آن‌ها باعث شده از آلمانی‌ها در این عرصه‌ها چیز زیادی به گوشمان نرسد.
اما برعکس در کشور خودمان، مردم برای پیدا کردن راه برای راحت‌تر کردن زندگی‌شان، روزانه چندین بار نیاز به خلاقیت دارند. این اتفاق از کودکی در ما نهادینه می‌شود، جایی‌که در بازی‌های کودکی مجبور بودیم به‌خاطر کمبود امکانات، برای بیرون آوردن توپ از زیر ماشین، از دمپایی کمک بگیریم.
در مدرسه برای راضی کردن معلم‌ها، امضای پدرمان را یاد بگیریم و هر شب زیر مشق‌ها بزنیم، تا به زمان دانشگاه و محل کار و زندگی اجتماعی و صدها راه میانبری که برای کسب نتیجه سریع‌تر پیدا کردیم. در این‌که این دور زدن قانون اتفاق خوبی نیست هیچ شکی وجود ندارد، اما اگر این خلاقیت در مسیر درست هدایت شود، منجر به نتایجی شگفت‌انگیز برای افراد مثل اساتید موسیقی اصیل ایرانی، کارگردانان مطرح سینمای ایران، تنوع صنایع دستی و … می‌شود.
شاید باورش برایتان سخت باشد، اما تنوع استارتاپ‌ها در ایران که به محصول رسیده‌اند و در حال استفاده توسط مردم هستند، بسیار بیشتر از آلمان است! و این عقب افتادن آلمان در زمینه تکنولوژی از بسیاری کشور‌ها، از نظر من رابطه مستقیمی با همین محدود شدن خلاقیت آن‌ها توسط قوانین وسیع و سخت‌گیرانه دارد.
پس بابت بعضی از بی‌قانونی‌های کشورمان، خیلی هم نباید ناراحت باشیم، چراکه اگر بتوانیم از عدم وجود قانون یا نقصی در قانون استفاده کنیم و کسب و کاری را راه‌اندازی کنیم که به سوددهی برسد، بعدا با اصلاح قانون هم کسب و کار ما دچار چالش مهمی نخواهد شد و به مسیر خود ادامه می‌دهد.
نمونه مهم آن، شروع به کار چند اپلیکیشن تاکسی آنلاین در ایران طی چند سال بود، که از عدم وجود قانون برای حمایت از سازمان تاکسیرانی نهایت سود را بردند و کارشان را شروع کردند، که وجود همین قانون در آلمان باعث شد بزرگ‌ترین کمپانی تاکسی اینترنتی دنیا یعنی Uber، تازه از یک ماه قبل بتواند فعالیتش در آلمان را شروع کند.
قصد سرپوش گذاشتن روی معایب یا کمبودهای قانونی ایران را ندارم، فقط می‌خواهم بگویم از همین وضعیت هم می‌توان برای موفقیت استفاده کرد، و اتفاقا ایران در زمینه قوانین کسب و کارهای نوپا، هنوز در ابتدای راه است و کار شما برای موفقیت در یک کسب و کار اینترنتی، بسیار ساده‌تر از همپای آلمانی‌تان خواهد بود.
