انجمن مفاخر گیلان؛ از ابتهاج تا سمیعی و سیدی
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | سریال قورباغه مورد توجه قرار گرفته و همین باعث شده که بعد از نام نوید محمدزاده، هومن سیدی مورد توجه قرار بگیرد؛فیلمنامه‌نویس و کارگردان و بازیگر این سریال. سیدی البته استعداد خود را در فیلمسازی در این سال‌ها در کارهایی مانند مغزهای کوچک زنگ‌زده نشان داده است و پیش از آن نیز فیلم‌های مقبولی مثل خشم و هیاهو و حتی اعترافات ذهن خطرناک من ساخته است.
اما آنچه باعث می‌شود به سیدی بپردازیم محل تولد اوست: رشت، مرکز استان گیلان. منطقه‌ای در شمال ایران که به شکل جالب توجهی مانند یک گهواره برای فرهنگ و هنر و ادبیات و حتی ورزش ایران عمل کرده و شخصیت‌های جالب توجهی را به ایران هدیه کرده است.
* یک: همین هومن سیدی، متولد سال ۱۳۵۹ است و حالا ۴۰ساله شده است. او پس از پایان دبیرستان و گرفتن دیپلم گرافیک، در کلاس‌های انجمن سینمای جوان رشت و ساخت چند فیلم کوتاه حضور پیدا کرد و البته وقتی مورد توجه قرار می‌گیرد که به تهران می‌آید. با این حال او در همین تهران هم ریشه‌های گیلانی خود را از دست نمی‌دهد و همسر اول او آزاده صمدی نیز از اهالی همین استان (شهر لاهیجان) بوده است.
* دو: هومن سیدی بازیگر هم است و در مقام بازیگری مورد تقدیر نیز قرار گرفته اما شاید باید سوسن تسلیمی را شاخص‌ترین بازیگر گیلانی دانست. تسلیمی متولد بهمن ۱۳۲۸ در رشت است. او ماندگارترین بازی‌هایش را در چهار فیلم بهرام بیضایی یعنی چریکه تارا، مرگ یزدگرد، باشو غریبه کوچک و شاید وقتی دیگر انجام داده است و در فیلم‌هایی نظیر «مادیان» نیز به خوبی از پس نقش بومی خود یعنی زن گیلانی برآمده است.
نکته جالب در مورد تسلیمی اما این است که او از خانواده‌ای هنری در گیلان بیرون آمده بود و پدر و مادرش نیز در این استان تئاتر برگزار می‌کردند. خاطره تسلیمی از مشکلات تئاتر در آن دوران را بخوانید: «مادر من در زمانی که ایشان کار تئاتر را شروع کرد حتی در تئاتر گیلان یک‌سری مردم متعصب آن منطقه می‌گفتند این چه وضعی است این چه تئاتری است، خانم‌ها و آقایان اینجا بدون اینکه هیچ رابطه خانوادگی داشته باشند می‌روند روی صحنه. ازدواج پدر من به همین دلیل بود.» تسلیمی در حال حاضر در سوئد اقامت دارد و در کارگردانی و بازیگری تئاتر و سینما فعالیت می‌کند. او همسر سابق داریوش فرهنگ است.
* سه: از فرهنگ تصویری برویم به فرهنگ ادبی و یادی کنیم از هوشنگ ابتهاج که مشهورترین شاعر فعلی در کشور ماست. اسفند ۱۳۰۶، در آغاز دولت رضا پهلوی، هوشنگ ابتهاج در رشت متولد شد. ابتهاج از یک خانواده مهم گیلانی آمده بود. پدرش آقاخان ابتهاج بود. از مدیران سرشناس وزارت مالیه آن زمان. مدتی رئیس اداره آبیاری در گیلان بود و بعد هم رئیس بیمارستان پورسینا در این شهر. ابتهاج با این خانواده (قاعدتا ثروتمند) و در آن شهر، دقیقا تعریفی از طبقه متوسط شد.
او هم در نوجوانی فارغ بال بود و برعکس کودکان آن دوره که معمولا از اجبار به کار برای تامین درآمد خانواده حرف می‌زنند؛ می‌توانست برود در کافه قنادی «گلستان» بنشیند و چای بخورد و به صدای برنامه موسیقی رادیویی گوش کند که روی طاقچه چوبی گذاشته شده بود و آواز آن را حفظ کند و بعد به خانه بیاید و آن آواز را تمرین کند تا همزمان عاشق شعر و موسیقی شود. ابتهاج هم البته در ابتدای جوانی به تهران آمد تا رشد کند.
* چهار: نمی‌شود که نامی از شعر و موسیقی گیلان بیاید و از ناصر مسعودی یادی نکنیم. قدیمی‌ترین خواننده اشعار گیلکی که از او آثار ماندگاری چون گل پامچال را حتما شنیدید یا ترانه‌ای که برای تیتراژ «کوچک جنگلی» خوانده است. گفته شده که از او بیش از ۲۵۰ ترانه محلی گیلکی به جا مانده است. مسعودی متولد سال ۱۳۱۴ در محله صیقلان رشت است. او هم برای مدتی به تهران آمد اما بعد از مدت کوتاهی به گیلان بازگشت و در رادیو گیلان به کار خود ادامه داد.
* پنج: از دنیای خودمان یعنی روزنامه‌نگاری هم یادی کنیم از کیومرث صابریِ فومنی که در میان مردم مشهور بود به گل آقا و موسس نشریه طنزی بود به همین نام. او متولد شهریور طوفانی ۱۳۲۰ بود. وقتی که نیروهای اتحاد جماهیر شوروی در خلال جنگ جهانی دوم به ایران حمله کرده بود. محل دقیق تولد صابری هم صومعه سرا بود که در آن زمان از توابع فومن به حساب می‌آمد. صابری فومنی ظاهرا برای تحصیل در رشته ادبیات به تهران ماند و ماندگار شد.
* شش: کمی از دنیای فرهنگ به سمت فوتبال برویم و نگاهی کنیم به فوتبالی‌ترین شهر استان یعنی انزلی. شهر اسطوره فوتبال انزلی یعنی سیروس قایقران، متولد سال ۱۳۴۰ در محله کلویر بندر انزلی. کسی که در دو دوره مختلف به مدت ۱۲ سال در تیم ملوان انزلی بازی کرد و با این تیم حتی توانست قهرمان جام حذفی کشور شود و به جام باشگاه‌های آسیا هم راه پیدا کند. اتفاقی که شاید این روزها برای ملوانی‌ها یک آرزوی محال به نظر برسد. انزلی البته کم فوتبالیست مشهور ندارد. از محمد مایلی‌کهن تا سعید عزت اللهی و مازیار زارع که البته محبوبیتشان در این شهر، هیچگاه به اندازه قایقران نبوده است. قایقرانی که در سال ۱۳۷۷ در جاده رشت به تهران، تصادف کرد و جان به جان آفرین تسلیم. او یکی از بهترین هافبک‌های تاریخ فوتبال ایران است.
* هفت: و در نهایت چرا نباید یادی کنیم از پروفسور سمیعی. کسی که شاید مشهورترین پزشک حال حاضر ایران باشد. متولد ۱۳۱۶ در تهران اما از خانواده و خاندانی گیلانی به نام سمیعی که بسیاری از افراد آن، در سال‌های مختلف مناصب شاخصی در سیاست ایران داشتند مثل هوشنگ سمیعی که وزیر پست و تلگراف و تلفن در دو کابینه ایران دهه ۴۰ بود یا نیره ابتهاج که نخستین زن گیلانی بود که به مجلس راه پیدا کرد و حتی نایب رئیس پارلمان قبل از انقلاب هم شد.
پروفسور سمیعی اما کمتر اهل سیاست است و بیشتر در حوزه تخصصی خود یعنی جراحی مغز و اعصاب فعالیت می‌کند. البته او چند سال پیش توانست مجوز و زمینی برای تاسیس بیمارستانی تخصصی در تهران به دست بیاورد که برخی آن را حاصل رابطه نیکویش با قالیباف دانستند. رابطه‌ای که احتمالا در مساعدت سمیعی برای اعزام جانبازان ایرانی به آلمان در دهه۶۰ برای درمان عوارض بمب‌های شیمیایی ریشه دارد.
