استقبال باشکوه از اولین واکسن ایرانی کرونا
روزنامه هفت صبح، نگین باقری| تا صبح روز گذشته ۶۰ هزار نفر تلفن را برداشته‌اند، شماره ۴۰۳۰ را گرفته و اسمشان را به عنوان داوطلب تست واکسن کرونا ثبت کرده‌اند. از این تعداد، بعضی قاضی، استاد دانشگاه، بازیگر، خواننده، بعضی از خانواده‌های شهدای سرشناس، بعضی عضو تیم درمان مبارزه با کرونا و برخی زنان خانه‌دار، کشاورز، دانشجو، کارگر، کارمند، نظامی و برخی هم بیکار بوده‌اند. این داوطلبان که قدم اول را برای تست واکسن کرونا برداشته‌اند، هرکدام داستانی دارند.
اپراتورهای سامانه ۴۰۳۰ روایت‌های مختلفی از این تماس‌ها داشته که می‌گویند بعضی از آنها بسیار به‌یادماندنی هستند. ۳۰ اپراتور داخل سالن حدودا ۴۰ متری، در پارتیشن‌های جدا نشسته‌اند و به آنهایی که شماره‌شان را در ۴۰۳۰ ثبت کرده‌اند زنگ می‌زنند. از ۶ روز پیش قرار شد برای داوطلب شدن در این کارآزمایی افراد این شماره را بگیرند و اگر همه شرایط لازم را برای این کار داشتند، شماره خود را ثبت کنند. حالا این تعداد اپراتور تا صبح روز گذشته اسم ۳۶ هزار نفر را به عنوان داوطلبان واجد شرایط وارد لیست کرده‌اند.
*** داوطلبان خانوادگی
در روزهایی که آنها پشت‌سر گذاشته‌اند، ۲۴ هزار نفر هم به دلایل مختلفی رد شدند؛ یعنی مثلا آنهایی که در یک سال گذشته کرونا گرفته بودند، آنهایی که در ۱۴ روز گذشته با یک مبتلا تماس داشتند یا اینکه بیماری‌های خاصی داشتند که آنها را از این جامعه آماری حذف می‌کرد. در روزهایی که میانگین ۱۰ هزار نفر با ۴۰۳۰ تماس می‌گرفتند، اپراتورها با موارد جالبی روبه‌رو شده‌اند؛ مثلا یکی از آنها تعریف می‌کند که فردی تماس گرفت و می‌خواست خانوادگی با همه اعضای خانواده داوطلب شوند. حتی گاهی سن داوطلبان دو، سه ماه کمتر و بیشتر از ۱۸ تا ۵۰ سال موردنظر بوده و اصرار می‌کرده که از این چند ماه اختلاف، صرف‌نظر کنند.
*** نذر کرونا
حالا انگیزه‌ها چه بوده؟ اپراتورها می‌گویند انگیزه‌های معنوی و اعتماد به واکسن ایرانی بیشتر از همه تکرار شده است. «مثلا افرادی هستند که می‌گویند نذر کرده‌اند در این طرح شرکت کنند، می‌خواهند کار خیر بکنند یا ثواب ببرند.» بعد از آن بسیاری از افراد انگیزه‌های ملی دارند و می‌گویند می‌خواهند زودتر کشورشان از این وضعیت نجات پیدا کند یا به کادر درمان کمک کنند.
او تعریف می‌کند که در یکی از تماس‌ها زن خانه‌داری اینطور می‌گفت: «من وقتی بچه‌ام را قبلا می‌بردم پارک شادتر و سرزنده‌تر بود، اما حالا در پارک‌ها کسی نیست. من می‌خواهم به روزهای شاد قبل برگردم.» برخی از افراد از روی کنجکاوی تماس می‌گیرند. مثلا می‌گویند: «می‌خواهیم ببینیم حالا واقعا این واکسن شما جواب می‌دهد؟ کارایی دارد؟» حالا علاوه‌بر اینها بخشی از مردم هم هستند که با انگیزه‌های مالی تماس می‌گیرند.
مثلا فردی بایکی از اپراتورها تماس گرفته ، او با هیچ فرد کرونایی تماس نداشته، اما شک دارد که کرونا گرفته یا نه. داوطلب در اولین لحظه که می‌تواند حرف‌های اپراتور را قطع کند ، می‌پرسد: «ببخشید شما پول هم می‌دهید؟» و اصرار بیشتری می‌کند که نام او را ثبت کنند. اصراری که البته به دلیل نداشتن شرایط جسمانی راه به جایی نمی‌برد.
بااین‌حال اپراتورها می‌گویند تعداد افرادی که با انگیزه مالی تمایل به ورود به این طرح را دارند خیلی کم است. «شاید هزار نفر با انگیزه معنوی تماس می‌گیرند و سه، چهار نفر با انگیزه مالی. آنهایی که با انگیزه مالی تماس می‌گیرند معمولا همان اول سوال می‌کنند که هدیه ما چقدر است؟ برخی در حد شوخی و مزاح سوال می‌کنند که چقدر هدیه می‌گیرند و ما هم جواب می‌دهیم که اطلاعی از این موضوع نداریم.»
این اپراتور می‌گوید که تا به حال از آذربایجان شرقی و غربی بیشتر تماس گرفته‌اند، اما به طور کلی داوطلبان تهرانی بیشتر هستند. او تعریف می‌کند: « روزی ۲۰۰ تماس از بین آذری ها داشتم ..»
*** تماس داوطلب از شماره‌های متفاوت
دو اپراتور می‌گویند تا به حال مزاحمت نداشته‌اند، البته روی میز یکی دیگر از اپراتورها شماره و نام فردی به اسم مزاحم چسبیده شده که تاکید می‌کند ربطی به این پروژه ندارد. آنچه اپراتورها را به وجد آورده، تعداد بالای تماس و علایق آنها و روحیه بالای داوطلبی بوده است. یکی از اپراتورهای دیگر درباره مسن‌ترین فردی که تماس گرفته، اینطور می‌گوید:
«یک آقای ۷۳ ساله زنگ زد و با وجود اینکه شرایط را توضیح دادم می‌گفت اشکال ندارد اسمم را ثبت کن شاید بعدا به کار بیاید. به گفته آنها تعداد افرادی که بیشتر از ۵۰ سال داشته‌اند بیشتر از زیر ۱۸ ساله‌ها بوده است. افرادی هم بودند که وقتی اسمشان ثبت نمی‌شد، می‌گفتند چطور می‌توانند به صورت مالی یا خدماتی کمک کنند.»
اپراتور دیگری از برخورد با فردی می‌گوید که به دلیل اهدای عضو از لیست کنار گذاشته شده است. «یکی از خاطراتم این است که فردی که یک‌بار کلیه‌اش را اهدا کرده بود و هر ۶ ماه خون اهدا می‌کرد، می‌خواست برای کرونا هم داوطلب شود. البته به‌خاطر اهدای عضو ما نتوانستیم اسم او را بنویسیم.»
*** تعداد زنان خانه‌دار بیشتر از شاغل
یک اپراتور که از روز اول اینجا بوده، می‌گوید: «آقایان بیشتر از خانم‌ها زنگ می‌زنند. ما فکر می‌کردیم از بین زنان، زنان شاغل بیشتر تماس بگیرند، اما اتفاقا زنان خانه‌دار بیشتر مایل بودند. بعضی از آنها دو، سه‌تا بچه دارند، اما می‌خواهند از جان و دل مایه بگذارند که در این طرح شرکت کنند.» این موضوع را اپراتورهای دیگر هم تایید می‌کنند که زنان خانه‌دار بیشتر مایل به حضور در این طرح بودند. «ما تاکید داریم که این کار به وقت و حضور فیزیکی نیاز دارد، باید هفت روز حداقل در هتل بمانید و ۲۸ روز مدام در رفت‌وآمد باشید، ولی آنها مشکلی ندارند.»
*** چه افرادی تماس گرفتند؟
به گفته آنها، بیشتر مشاغل شامل کارمندان، اعضای کادر درمان، مدرس دانشگاه و روحانیون می‌شود. در این مدت از فرزندان شهدا هم تماس‌های زیادی داشته‌اند. گاهی دانش‌آموزهایی زنگ زده‌اند و اطرافیانشان هم از این موضوع باخبر بوده‌اند. یکی از گروه‌های شغلی که در این مدت تماس زیادی با سامانه گرفته، پزشکان و پرستاران بوده‌اند. البته علاوه‌براین، چند بازیگر، رئیس بانک و معلم و خواننده هم تماس گرفته‌اند.
به گفته آنها بیشتر تماس‌گیرنده‌ها، از بین تحصیلکرده‌ها و متاهل‌ها بوده است. یکی از آنها ادامه می‌دهد: «این ایثاری که من دیدم خیلی به وجدم آورد. من تماسی از یک روستا در شهرهای جنوبی داشتم که می‌گفت اصلا کرونا به روستایشان نیامده، اما خواسته که در این طرح داوطلب شود. عرق ملی و ازخودگذشتگی‌شان واقعا من را به وجد می‌آورد. مثلا افرادی بودند که می‌خواستند غیر از اسم خودشان، اسم همسر یا پدر و مادرشان را هم بنویسند. ما در این صورت می‌گفتیم خود فرد باید زنگ بزند. حتی بعضی از افراد بودند که رد می‌شدند و باز از شماره‌های مختلف زنگ می‌زدند تا دوباره شانسشان را امتحان کنند.»
*** گفتگو با دکتر پورحسینی مدیر سامانه ۴۰۳۰
اولین واکسن ایرانی کرونا قرار است زیر نظر وزارت بهداشت و ستاد اجرایی فرمان امام ساخته شود. دکتر سید محمد پورحسینی مدیر سامانه ۴۰۳۰ زیر مجموعه ستاداجرایی در گفت‌و‌گو با هفت‌صبح آخرین آمار داوطلبان را تا صبح روز گذشته برابر با ۶۰ هزار تماس و ۳۶ هزار داوطلب می‌داند.
پورحسینی اسمی از چهره‌های شاخصی که تا امروز داوطلب شده‌اند نمی‌برد و می‌گوید:«مهدی همت، فرزند شهید همت یکی از افراد تماس گیرنده بود. اسم ایشان را هم می‌دهم چون خودشان مصاحبه کردند اما ما نمی‌خواهیم اسمی از دیگر چهره‌های معروف بدهیم تا سوگیری پیش نیاید.» خلاصه‌ای از نکات قابل توجه مصاحبه با او را در اینجا آورده‌ایم:
* سامانه ۴۰۳۰ از پنجم آذر ۱۳۹۸ توسط ستاد اجرایی فرمان حضرت امام و وزارت بهداشت راه‌اندازی شد و پاسخگوی مردم به ابهام‌های کرونا بود. اخیرا یکی از کمیته‌ها در این ستاد، کمیته ثبت نام داوطلبین تشکیل شده است. این کمیته از همان اول شرایطی را تعیین کرد که داوطلبین فقط در صورت داشتن آن می‌توانند ثبت نام کنند. مثلا اینکه سنشان بین ۱۸ تا ۵۰ سال باشد، مبتلا به کرونا نشده باشد، در ۱۴ روز گذشته فرد کرونایی را ندیده باشد. روزهای اول در هتل بمانند، در دسترسمان باشند و بیماری حاد و مزمن نداشته باشند. ۴۰۳۰ در ۲۴ ساعت شبانه روز فعال است اما اپراتورهای ما از ۸ صبح تا ۸ شب با شماره ۴۰۳۰ به افراد زنگ می‌زنند.
* تا‌کنون (صبح روز گذشته) ۶۰ هزار نفر تماس گرفتند و ۳۶ هزار نفر بعد از شنیدن شرایط و پرسیدن سوال‌ها مصر بودند که اسمشان ثبت شود. بقیه هم شرایط لازم را نداشتند. از این ۳۶ هزار نفر سوال‌های تخصصی پرسیده شده است. ما توضیح می‌دهیم منظورمان از بیماری حاد چیست؟ آیا آلرژی خاصی دارند؟ آخرین باری که آزمایش داده‌اند کی بوده؟ مشکلی داشته‌اند؟
آیا خانواده و اطرافیانتان باخبر هستند و موافقت دارند؟ و انگیزه آنها از این کار چیست؟ سپس آنها را در اختیار تیم محققان قرار می‌دهیم که فرد را به آزمایش‌های بالینی، خون و مشاوره‌های روان‌شناسی دعوت کنند. آن وقت محققان با وسواس زیادی از بین آنها افرادی را انتخاب می‌کنند و بعد واکسن تزریق می‌شود.
* روزی ۱۰ هزار نفر تماس می‌گیرند، شماره‌شان را ثبت می‌کنند و ما روزانه به ۳ تا ۴ هزار نفر از آنها زنگ می‌زنیم. این استقبال باشکوه در حالی است که تبلیغات گسترده‌ای روی این سامانه نشده است… اگرچه همین الان هم ۵۶ نفر مورد نیاز برای کارآزمایی را از همین افراد می‌شود انتخاب کرد اما قصد داریم که برای فاز دوم و سوم واکسن هم از بین همین افراد داوطلبان را انتخاب کنیم. به خاطر همین مصاحبه گرفتن‌ها را تا زمانی که کمیته تحقیق دستور توقف دهد، ادامه می‌دهیم.بیش از ۶۰ درصد تماس‌گیرنده‌ها از قشر دانشگاهی هستند؛ یعنی تحصیلات دانشگاهی و حوزوی دارند اما از اقشار مختلف هم حضور دارند.
* ۷۰ درصد تماس‌گیرنده‌ها آقایان بوده‌اند. چراکه همه زنان امکان این را ندارند که ۷ روز در هتل بمانند و ۲۸ روز دائم در دسترس باشند. البته بخشی از آن دلایل فرهنگی و خانوادگی داشته که مانع ثبت نام برخی از زنان شده است. همچنین همانطور که قابل حدس زدن بود، تهرانی‌ها بیشترین تعداد داوطلبان این سامانه را تشکیل می‌دهند و تعدادشان حدودا ۳۰ درصد کل تماس‌گیرنده‌ها است.
* تقریبا می‌توانم بگویم حدودا ۵ درصد از افراد با انگیزه مالی داوطلب شده‌اند. ما احترام می‌گذاریم و در فرم نام آنها را هم می‌نویسیم. حق آنها است که با انگیزه مالی تماس بگیرند. اما حیف و جفا است که تفسیر کنیم این داوطلبان که بعضا التماس می‌کنند در این تست پذیرفته شوند. به دلیل نیاز مالی این کار را کرده‌اند. ما در این واکسن دنبال عوارض جزئی آن هستیم چراکه پیش از این آن را در حیوان‌ها تست کرده‌ایم اما به هر صورت مردم ما می‌خواهند در این کار ملی هم شریک باشند..
* از مدیران ارشد، تیم تحقیق واکسن کرونا تا رئیس ستاد اجرایی برای تست واکسن داوطلب شده بودند اما یا قبلا کرونا گرفته بودند یا به دلایل علمی شرایط لازم را ندارند. چراکه ما نمی‌خواهیم این شبهه پیش بیاید که تیم محقق با آزمایش یکی شود.
