آیا پای رضا ضراب در میان است؟
روزنامه هفت صبح | ترکیه و ایالات متحده روزهای سختی را میگذرانند.این دو متحد دیرین هر روی اختلافات بیشتری را تجربه میکنند اما رد پای این اختلافات را باید در کجا جستوجو کرد؟ المیادین در مطلبی به قلم حسنی محلی به این ماجرا پرداخته است.
یک: پس از شکست مذاکرات ترکیه-روسیه در سوچی در مورد آینده شرایط در ادلب و حضور نظامی ترکیه در شمال سوریه، رجب طیب اردوغان با مضمون نامهای که بایدن برای نانسی پلوسی ارسال کرده و از تمدید حالت فوق العاده در سوریه خبر داده بود، غافلگیر شد.
بایدن با اشاره به فعالیتهای نظامی ترکیه در شمال شرق سوریه گفت این امر تلاشهای ما برای مبارزه با داعش را بینتیجه میکند و برای شهروندان سوری خطرناک است، همانطور که فعالیتهای ترکیه صلح و امنیت در منطقه را هدف گرفته و خطر بزرگی برای امنیت ملی ما و سیاست خارجیمان است.
دو: صحبتهای بایدن ظاهرا در پاسخ به اظهارات اردوغان در مورد متهم کردن آمریکا به حمایت از تروریسم و یگانهای کردی است. این کش و قوس در روابط اردوغان با بایدن، پیشینهای دور دارد، چرا که بایدن زمانی که معاون اوباما بود، در سال ۲۰۱۴، ترکیه، عربستان و امارات را متهم به ارائه انواع حمایتها از تروریستهایی نظیر القاعده، النصره و امثال آنها کرد. همین اتهامات در جریان یک تماس تلفنی با اردوغان، توسط اوباما تکرار شد و رئیسجمهور سابق آمریکا در دسامبر ۲۰۱۵ از اردوغان خواست مانع از نفوذ تروریستها از مرزهای ترکیه به سوریه شود.
سه: سستی و تنش در روابط بین اردوغان- بایدن با رسیدن اطلاعاتی در مورد مخالفت آمریکا با خرید ۴۰ جنگنده اف ۱۶ و به روز کردن حدود ۲۰۰ جنگنده دیگر، افزایش یافت. با اینکه برخی تصمیم اردوغان در مورد خرید موشکهای اس ۴۰۰ روسیه را دلیل اصلی تنش بین آمریکا و ترکیه میدانند، همه از این مسئله آگاهند که بایدن اردوغان را یک شخصیت مستبد میداند که اظهاراتش در مورد احیای امپراطوری عثمانی تحریک کننده و بر هم زننده امنیت است.
چهار: با نزدیکی زمان دیدار بین بایدن و اردوغان در نشست گروه بیست، در اواخر ماه جاری در ایتالیا، رابطه ترکیه و آمریکا در معرض غافلگیریهایی قرار دارد، بهویژه آنکه اردوغان قانع شده است که واشنگتن در دشمنی خود با ترکیه جدی است، دشمنی که تاثیر آن به بازارهای ترکیه هم رسیده و در نتیجه آن، ارزش لیره ترکیه به شدت کاهش یافته، تا این کشور یک بحران اقتصادی جدید را به خود ببیند، که میتواند از تهدید ترامپ به نابودی اقتصادی ترکیه هم خطرناکتر باشد. ترامپ در دوره ریاست خود اردوغان را خطاب قرار داده و با لحنی توهین آمیز به او گفت: عاقل باش، نه احمق و با سران نیروهای کُرد قسد صحبت کن.
موضع بایدن در مورد محاسبات اردوغان قاطعانه است و در این میان پوتین تمایل زیادی به حفظ روابط با ترکیه دارد. حال موضع نانسی پلوسی که بایدن او را مخاطب قرار داده و به صورت غیر مستقیم از وی خواسته موضعی علیه اردوغان اتخاذ کند، مهم است، این در حالی است که کنگره آمریکا پیش از این تهدید کرده بود که اسرار ثروت شخصی اردوغان را افشا میکند. همه میدانند که واشنگتن آگاهی کاملی نسبت به اسرار شخصی اردوغان دارد و رضا ضراب، تاجر ایرانی-ترکیهای کسی است که رازهای دولت ترکیه را به آمریکا منتقل کرده و در ادامه به آنجا فرار کرد. در مقابل، رسانههای طرفدار اردوغان، گولن و اطرافیان وی را به جاسوسی برای آمریکا، اسرائیل و آلمان متهم کردند.
پنج: آنکارا از این پس در شرایط دشواری قرار میگیرد، چرا که بایدن در نامهای که به پلوسی داد کاملا جدی بود و بر اساس آن، پلوسی باید به دمشق سفر کرده، با اسد دیدار کند و مروری بر دیدار گذشته شان در سال ۲۰۰۷ داشته باشد، تا شاید این سفر مقدمهای برای بازگشت آمریکا به سوریه باشد، بویژه آنکه آمریکا اعلام کرده از بازگشت سوریه به جمع کشورهای عربی و حتی همکاری اروپا با دمشق حمایت میکند. این امر در صورت محقق شدن، شروعی برای پایان اردوغان و حضورش در سوریه خواهد بود و چه بسا به دیگر سیاستهای عقیدتی وی نیز پایان دهد.
شش: در همین شرایط این احتمال وجود دارد که سوریه تبدیل به میدانی برای مقابله داغ بین ترکیه و آمریکا، قبل از خروج نیروهای آن از شرق فرات شود، تا بار دیگر مسئله کردها به نقطه صفر باز گردد و پس از استفاده بینالمللی که در طول سالهای اخیر از آن شده، این بار در معرض وزش بادهای منطقهای قرار گیرد.