آشتی با مصر؛ در سر اردوغان چه میگذرد؟
روزنامه هفت صبح، مهسا مژدهی | یک: اردوغان و السیسی دست از لج و لج بازی برداشتند و بالاخره گفتوگوهای بین ترکیه و مصر را رقم زدند.هشت سال بعد از قطع رابطه میان آنکارا و قاهره حالا اوضاع در حال بهبود است.به نظر میآید دیگر برای رئیسجمهور ترکیه حمایت از اخوانالمسلمین اولویت خود را از دست داده و مواهب رابطه با مصر به مسائل ایدئولوژیک چربیده است.
* دو: روابط بین دو کشور از سال ۲۰۱۳ تیره و تار شد.یک کودتا علیه محمد مرسی،رئیسجمهور اخوانی مصر به رهبری ژنرال السیسی باعث جدایی دو کشور از یکدیگر شد. آنکارا به کودتا السیسی لقب غیرقانونی داد و سفارتخانهها بسته شدند و اردوغان تا آخرین روز حیات محمد مرسی از او حمایت کرد.السیسی به نظر میآمد که در هشت سال گذشته نتوانست رئیسجمهور ترکیه را بابت این خطایش ببخشد و همچنان که مصریهای طرفدار اخوانالمسلمین را به زندان میانداخت و حکم مرگشان توسط دادگاهها امضا میشد، به دشمنی با ترکیه هم ادامه داد.
* سه: اما اختلاف فقط بر سر اخوانالمسلمین نبود.این دو در لیبی هم رویا روی هم قرار گرفتند. در جنگ داخلی لیبی،ترکیه و مصر نیز با حضور نیروهای نظامی به جانبداری از نیروهای درگیر برآمدهاند.پس از سرنگونی معمر قذافی در لیبی در سال ۲۰۱۱ این کشور عملا به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد.
در بخش غربی به مرکزیت طرابلس،دولت موسوم به «دولت وفاق ملی» به ریاست «فائز السراج» بر سرکار آمد که مورد تایید و حمایت سازمان ملل متحد است.ترکیه، قطر و ایتالیا نیز دولت «فائز السراج» را مورد پشتیبانی خود قرار دادهاند.در بخش شرقی ژنرال بازنشسته «خلیفه حفتر» کنترل را در دست دارد.عربستان سعودی،روسیه،مصر،امارات،فرانسه و یونان از ژنرال حفتر حمایت میکنند.
آنکارا و دولت وفاق ملی بهریاست فائز سراج توافقنامه امنیتی و اقتصادی امضا کردند که یکی از بندهای آن حمایت نظامی ترکیه از طرابلس در مواقع بحرانی بود.البته نیروهای نظامی ترکیه پیش از آن به لیبی اعزام شده بودند.پارلمان مصر نیز در سال گذشته به رئیسجمهوری این کشور مجوز داد تا شماری از نیروهای نظامی را به لیبی اعزام کند.با این حال در ماههای گذشته نشانههایی از تنشزدایی بین مصر و ترکیه آشکار شد و خبرهایی مبنی بر «تبادل اطلاعات بین سازمانهای اطلاعاتی دو کشور» منتشر شدند.
* چهار: در ماههای اخیر نشانههای آشتی پررنگتر شدهاند.با روی کار آمدن بایدن در آمریکا اوضاع منطقه دیگر مانند سابق پیش نخواهد رفت.این را بیش از هرکسی اردوغان به خوبی میداند. او که در سالهای اخیر به دلیل رفتارهایش در قبال قبرس و یونان و… تحت فشار غرب قرار گرفته بود، خود را تنهاتر از هر زمان دیگری احساس میکند و به دنبال ایجاد اتحادهایی تازه است.نگاه به شرق چیزی نیست که رئیسجمهور بلند پرواز ترکیه بتواند از آن صرفنظر کند و مصر یک مهره اساسی در خاورمیانه به حساب میآید.
* پنج: اردوغان روی بهبود روابطش با دیگر رهبران کشورهای عربی حساب کرده است. او در سالهای اخیر از بیشتر کشورهای عرب بریده و تنها رابطهاش را با قطر حفظ کرده بود. اما بعد از آنکه قطر و سعودی هم حسن نیت خود را نسبت به آینده روابط با یکدیگر نشان دادند،زنگ خطری برای آنکارا به صدا در آمد که میگفت هرچه سریع تر باید دست به ترمیم روابط خود بزند وگرنه در خاورمیانه تک و تنها خواهد ماند.
انتظار میرود که او بعد از مصر به سراغ سعودیها و اماراتیها برود.دو کشوری که مدتهاست دشمنی زیادی با ترکیه دارند و نتوانستهاند اردوغان را به خاطر حمایت از قطر ببخشند.با این حال دیگر خاورمیانه با گذشته تفاوت چشمگیری دارد و کشورها به دنبال یافتن متحدان جدید و رفو کردن زخمهای کهنهشان هستند.به همین دلیل است که بعید به نظر میرسد بن سلمان بخواهد دست دوستی اردوغان را رد کند.