آشتی اجباری تلویزیون با استاد بدون ربنا
روزنامه هفت صبح، مرجان فاطمی | تلویزیون بعد از درگذشت محمدرضا شجریان، از در آشتی درآمد و موضعی متفاوت نسبت به استاد آواز ایران اتخاذ کرد. شبکه خبر، بلافاصله بعد از انتشار خبر درگذشت استاد شجریان، از طریق زیرنویس این خبر را اعلام کرد و تمام بخشهای خبری شبکههای مختلف، این خبر را به همراه پخش ویدئویی درباره زندگی و آثار او پخش کردند.
هیچ صحبتی از خصومت ۱۰ ساله به میان نیامد، بااینحال هیچیک از آثار محمدرضا شجریان، بهخصوص ربنا هم روی آنتن نرفت. هفت صبح عملکرد تلویزیون را در روز جمعه ۱۷ مهر، بعد از انتشار خبر درگذشت شجریان مرور میکند.
*** رفتار حرفهای شبکه خبر
سه، چهار دقیقه بعد از اعلام خبر درگذشت محمدرضا شجریان، شبکه خبر از ساعت ۱۶:۵۰ آن را به صورت زیرنویس به اطلاع مخاطبانش رساند. در این زیرنویس نوشته شده بود: «محمدرضا شجریان، استاد آواز ایران در ۸۰ سالگی در بیمارستان درگذشت. استاد شجریان از مدتها قبل در بیمارستان و منزل تحت معالجات پزشکی بود.
درگذشت این چهره ماندگار موسیقی را بهویژه به خانواده محترم و هنردوستان تسلیت میگوییم.» بعد از ۱۰ دقیقه، در بخش خبری ساعت ۱۷، خبر درگذشت شجریان، به عنوان اولین خبر اعلام شد. ابتدا گوینده خبر، متن زیرنویسشده در این شبکه را خواند و بعد هم ویدئویی دودقیقهای از کودکی و تحصیلات و فعالیتها و علایق استاد روی آنتن برد.
از ساعت ۱۶:۵۰ تا زمان اذان مغرب، خبر درگذشت محمدرضا شجریان به صورت مداوم زیرنویس میشد و در این مدت هیچ خبر دیگری زیرنویس نشد. گهگاه، اطلاعات جدید یا پیامهایی درباره درگذشت استاد شجریان به این زیرنویس اضافه میشد. مثلا بعد از ۴۰ دقیقه، در ادامه زیرنویس قبلی نوشته شد: «بیمارستان جم: پیکر استاد شجریان برای مراسم تغسیل و نماز به بهشت زهرا منتقل شده است»
و ۱۷ دقیقه بعد پیام تسلیت وزیر فرهنگ و ارشاد به آن اضافه شد. در بخش خبری ساعت ۱۹، علاوهبر اعلام خبر و پخش آن ویدئوی ۲ دقیقهای، گوینده خبر، پیام رئیسجمهور و سایرین را هم خواند و سپس مصاحبهای با رئیس بیمارستان جم را روی آنتن فرستاد. در بخش خبری ساعت ۲۲، صحبتهای همایون شجریان درباره چگونگی تشییع جنازه پدرش روی آنتن رفت و مجددا مصاحبه با رئیس بیمارستان پخش شد.
زیرنویسهای مرتبط با درگذشت استاد شجریان تا صبح ادامه داشت. در بخش خبری ساعت ۸ صبح، بخشهایی از مراسم اقامه نماز میت با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد پخش شد و گوینده خبر اعلام کرد که به گفته همایون شجریان، بعد از نماز، پیکر استاد شجریان به مشهد و سپس توس منتقل میشود. شبکه خبر هیچ واکنشی نسبت به ازدحام جمعیت مقابل بیمارستان جم و شامغریبان استاد شجریان نداشت.
*** واکنش سایر شبکهها
شبکه یک در بخش خبری ساعت ۱۹ و ۲۱ نسبت به این مسئله واکنش نشان داد. در هر دو بخش خبری، گوینده خبر بعد از اطلاع دادن درباره درگذشت استاد شجریان، مختصری از فعالیتهای او از زمان کودکی و آلبومهایی که منتشر کرده گفت و سپس پیامهای تسلیت حسن روحانی، اسحاق جهانگیری، محمدجواد ظریف، محمدجواد آذریجهرمی و علی لاریجانی را خواند.
در بخش خبری ساعت ۲۱، بعد از صحبتهای مختصر مجری درباره درگذشت استاد شجریان، ویدئویی چهاردقیقهای پخش شد. این ویدئو در بخشهای خبری شبکه دو، سه و پنج هم روی آنتن رفت. شبکه دو در دو بخش خبری ساعت ۲۰:۳۰ و ۲۲:۳۰ رویکردی مشابه شبکه یک داشت. در شبکه سه، محمدحسین میثاقی، مجری برنامه «فوتبال برتر» در وقت اضافه بین دو نیمه فوتبال اعلام کرد خبری به دستش رسیده است و درگذشت محمدرضا شجریان را تسلیت گفت.
شبکه سه بعد از پخش اولین قسمت سریال «نجلا»، ویدئویی کوتاه و تقریبا تکراری از استاد شجریان پخش کرد و در بخش خبری ساعت ۲۲ هم ویدئویی کاملتر را روی آنتن برد. شبکه چهار و پنج هم در بخشهای خبری ساعت ۲۰ و ۲۴ رویکردی مشابه سایرین اتخاذ کردند. شبکه چهار هم شب گذشته ویژه برنامهای برای بزرگداشت استاد شجریان روی آنتن فرستاد.
*** خبری از موسیقی و ربنا نبود
تلویزیون از سال ۸۸ و بعد از اعتراض محمدرضا شجریان به پخش آثارش از رسانه ملی، هیچیک از آثار او را روی آنتن نبرد و حتی پخش ربنا را در ماه رمضان متوقف کرد. در درگذشت استاد شجریان با وجود آشتی تلویزیون، کماکان آثار او برای نمونه هم که شده روی آنتن نرفتند و فقط بریدهای کوتاه از خواندن قرآن توسط این استاد پخش شد.
در تمام ویدئوهایی که روز جمعه از شبکههای مختلف پخش شد، زندگی شجریان با جزئیات فقط تا اواخر دهه ۷۰ مرور شد و صحبتی از ماجرای دهه ۸۰ و دلایل عدم پخش ربنا به میان نیامد. هیچیک از شبکهها حتی برای یادبود استاد هم ربنا یا مثنوی افشاری را پخش نکردند.