حقایق یک تصویر بحث‌برانگیز در فرودگاه امام
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی| می‌توان واکنش‌های اولیه به عکس 13 پسر خندان در فرودگاه امام خمینی را به دو دسته کاملا متفاوت تقسیم کرد. گروهی که بلافاصله غم و تاسفشان را از رفتن نخبه‌ها نشان می‌دادند و گروه دیگری که در شوخی و خنده را باز کرده بودند و می‌گفتند چطور عده‌ای برنامه مهاجرت گروهی می‌ریزند در حالی که عده دیگری سال‌هاست مثلا می‌خواهند گروهی بروند استخر اما موفق نمی‌شوند و همیشه یک پای ماجرا می‌لنگد؟
کسی نمی‌داند دقیقا اولین‌بار چه کسی عکس را منتشر کرد اما بعضی‌ها می‌گویند کانال تلگرامی صادق خرازی سیاستمدار قدیمی منبع انتشار عکس 13 پسر جوان بوده و در توضیح عکس نوشته که همه آنها فارغ‌التحصیل دانشگاه شریف هستند و همان شب ایران را به قصد آمریکا ترک کرده‌اند.
فقط سه نفر از ۱۳ نفر
بلافاصله عکس در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد و دوباره تاسف خوردن از موج عجیب و غریب مهاجرت نخبه‌ها بالا گرفت اما دانشگاه شریف در بیانیه‌ای که در رسانه «روزنامه شریف» منتشر کرد این ادعا را رد کرد. در این بیانیه که به نظر می‌آمد با عجله و شتابزده نوشته شده چون بعدتر معلوم شد تاریخ عکس را اشتباه نوشته، آمده بود که از بین آن ۱۳ نفر ۳ نفر مسافر بوده‌اند و بقیه برای بدرقه دوست و هم شاگردی‌شان به فرودگاه رفته بودند.
البته لحن و ادبیات بیانیه به شکلی نبود که موضوع مهاجرت وسیع دانش‌آموختگان و نخبه‌ها را رد کند بلکه انتقادش به حاشیه‌های نادرستی بود که درباره عکس شکل گرفت. در بیانیه شریف آمده بود:«اوضاع بد مهاجرت، نیاز به آمارسازی ندارد. در یکی دو روز گذشته، تصویری از فارغ‌التحصیلان دانشگاه در توئیتر و اینستاگرام دست‌به‌دست می‌شود و اینطور نوشته‌اند که ۱۳ نفر از شریفی‌ها در یک پرواز، به آمریکا مهاجرت کرده‌اند و حواشی و حرف‌وحدیث‌های زیادی را راه انداخته است.
طبق توضیحات یکی از حاضرین در عکس به روزنامه، این تصویر دوشنبه شب هفته پیش، ۲۰ شهریور در فرودگاه امام خمینی و قبل از سفرِ ۳ نفر از ۱۳ نفر حاضر در تصویر به دانشگاه بوستون در ایالت ماساچوست آمریکا، گرفته شده است. ۱۰ نفر دیگر حاضر در تصویر هم برای بدرقه دوستان خود آمده بودند. برای افسوس خوردن و فکر کردن به وضعیت بد مهاجرت، آن‌قدر آمار و ارقام رسمی و غیر رسمی وجود دارد که نیاز به شایعه‌سازی در فضای مجازی نیست و می‌توان از آنها در تحلیل‌ها و تصمیم‌ها استفاده کرد.»
بیشتر بودند
واکنش‌ها به این بیانیه شریف هم متفاوت بود بعضی‌ها از آن به عنوان سند دروغ بودن آه و افسوس‌ها استفاده کردند و بعضی دیگر گفتند ۳ نفر فقط در یک شب و از یک دانشکده اصلا هم کم نیست. ضمن اینکه یکی از حاضران در عکس با خبرآنلاین مصاحبه کرد و گفت که اگرچه از آن عکس سه نفر مسافر بودند اما در آن پرواز تعداد مهاجران تحصیلکرده بیشتر بود.
در گزارش خبرآنلاین اینطور آمده بود: «دوشنبه شب دو هفته پیش، وقتی محمد از دانشجویان دانشکده مکانیک دانشگاه شریف برای بدرقه رفیق و هم‌اتاقی‌اش وارد فرودگاه می‌شود، یک لحظه شوک می‌شود. همان در ورودی دست‌کم ۲۰ چهره آشنا می‌بیند، همان‌ها که قاعدتا همیشه در حیاط دانشگاه شریف ملاقاتشان کرده، کمی که می‌گذرد، متوجه می‌شود که علاوه بر دوست خودش، دو نفر دیگر از فارغ‌التحصیلان یکی از دانشکده‌ها نیز عازم آمریکا هستند، کمی بعدتر متوجه می‌شود علاوه بر این ۳ نفر، چند نفری دیگر، که تعدادشان ۳ یا ۴ نفر هستند نیز همان شب، درحال ترک کشور هستند.
محمد از آن چند نفر اطلاع دقیقی ندارد اما خودش در همان جمع ۱۳ نفره حضور دارد و با اطمینان می‌گوید که ۶ نفر آن شب مسافر بودند، علاوه بر این، دوستش که حالا دیگر در آمریکاست، برایش تعریف کرده آن شب دست‌کم ده نفر(از شریف یا سایر دانشگاه‌های کشور) ویزای F۱ یعنی ویزای تحصیلی داشتند و با همان هواپیما عازم بودند. ضمن اینکه از آن جمع ۱۳ نفره، جز آن سه نفر، چند نفر دیگر، تا چند ماه دیگر راهی هستند و خودش و باقی هم همین برنامه را دارند.
هرچند که به قول محمد بازده زمانی نیمه مرداد تا نیمه شهریور، به‌خاطر شروع سال تحصیلی دانشگاه‌های آمریکایی و اروپایی اوج این نوع سفرها محسوب می‌شود اما موضوع به همین شهریور و مرداد و تابستان ختم نمی‌شود، در سال‌های اخیر حدود ۹۰ تا ۱۰۰ نفر از ۱۲۰ نفر ورودی دانشکده برق یکی از سال‌های دانشگاه شریف، در همان سال‌های اول مهاجرت کرده‌اند.»
آمارها چه می‌گویند؟
اینکه چند نفر از آن ۱۳ نفر یا از میان مسافران آن هواپیمای خاص مهاجران تحصیل کرده ایرانی بوده‌اند شاید اهمیت خبری داشته باشد اما همانطور که در بیانیه دانشگاه شریف می‌خوانیم آمارهای کلی به اندازه کافی گویای اصل ماجرا هستند. اینطور که در آخرین گزارش رصدخانه مهاجرت آمده «تمایل به مهاجرت در دانشگاه صنعتی شریف ۷۰ درصد، علم و صنعت ایران ۶۶ درصد، دانشگاه تهران ۶۳ درصد و دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۶۱ درصد است.»
از طرفی تمایل به بازگشت مهاجران تحصیلی هم چندان تعریفی ندارد. از ۲ هزار و ۷۶۵ المپیادی، هزار و ۲۹ نفر از آنها مقیم خارج هستند؛ یعنی بیش از ۳۷ درصد از آنها. ضمن اینکه تنها ۱۲۲ نفر از المپیادی‌هایی که سابقه خروج از کشور داشتند به ایران برگشته‌اند.
