۱۰نکته از نشست خبری رئیس مرکز سیمافیلم
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر| روز گذشته نخستین نشست خبری مهدی نقویان، رئیس مرکز سیما فیلم در حالی برگزار شد که غالب گفته‌های او محل توجه است. در پرونده امروز 10 نکته از این نشست تحلیل و بررسی شده. پیش از آن بخش‌های دیگری از صحبت‌های نقویان را مرور کنیم. او گفته: «سریال‌ها همیشه ناظر کیفی دارند اما در سال‌های گذشته این بخش تبدیل به یک کار اداری با پر کردن فرم و امضا شده است. ولی ما داریم دوباره ماموریت و مسئولیت‌های آن را برمی‌گردانیم و استفاده از آدم‌های با انگیزه‌ای که پشت درها مانده‌اند به کیفی‌سازی آثار کمک می‌کند.» تحقق این امر مثبت است و می‌تواند خیلی از مشکلات را حل کند.
در میان صحبت‌های نقویان به وضوح ماجرای بروکراسی اداری تصویب فیلمنامه که سریال‌سازان همواره از آن به‌عنوان یک معضل یاد کرده‌اند، هم دیده می‌شود: «در دوران تحول اتفاقاتی افتاده تا در مرحله طراحی، تولید و پخش به تفکیک کارها جلو بروند. در این زمینه دفتر فیلمنامه، سیما فیلم و شبکه‌ها این خطوط سه‌گانه را جلو می‌برند. در همین دفتر فیلمنامه بالای ۶۰۰ اثر بررسی شده و ۶۰، ۷۰ اثر به تصویب رسیده‌اند. همه این مسائل زحمت دارد و فیلمنامه‌ای که تایید نمی‌شود هم باید خوانده شود و نویسندگان آن طی جلسات مختلف توجیه شوند.» ظاهرا این مشکل قرار نیست از بین برود!
01
سرنوشت 87 متر
آنچه گفت: درباره سریال «۸۷ متر» قبل از مدیریت من تصمیم‌گیری شده است. با آقای کیانوش عیاری جلسه گذاشتیم و مشکلات این سریال دارد حل می‌شود و امتیاز آن به خارج از تلویزیون واگذار شده است. باید بررسی کنیم و ببینیم کجا می‌توانیم این اثر را به فروش برسانیم.
تحلیل هفت‌صبح: پیش‌تر به تفصیل درباره آنچه بر سریال «87 متر» گذشت نوشتیم؛ سریالی که کیانوش عیاری آن را سال 96 کلید زد و بعد از چند بار توقف به دلیل بودجه و نیز کرونا سال 99 آماده شد. قرار بود این سریال سال 1400روی آنتن برود اما به‌رغم پخش تیزرها این اتفاق رخ نداد.
مدتی گذشت و عیاری خبر از ممیزی سریال به دلیل حضور گربه خبر داد. این ایراد به قدری عجیب بود که واکنش کاربران و رسانه‌ها را به همراه داشت و روابط عمومی شبکه یک مجبور به صدور جوابیه شد: « نمایش تصاویر مکرر، غیرضروری و نابجا در صحنه‌هایی از سریال برای نشان دادن رفت و آمد حیوانات در محیط خانه از سوی بازبین تذکر داده شده و برخی تصاویر مانند غذا دادن به گربه در سریال از سوی بازبین ایراد گرفته نشده و صرفاً تصاویر مکرر، محل اشکال بوده است.» حالا معلوم می‌شود که دل تلویزیون با «87 متر» نبوده و با دست خود یکی از برگ برنده‌های مهمش را از بین می‌برد. مدیران جدید، نمی‌توانستند مانع از این اتفاق شوند؟
02
رفع مشکل سرزمین کهن
آنچه گفت: سریال «سرزمین مادری» هم همان «سرزمین کهن» کمال تبریزی است که ایرادهایش رفع شده و به‌زودی پخش می‌شود.
تحلیل هفت‌صبح: سریال «سرزمین کهن» از تولیدات الف ویژه تلویزیون است که سال 1387 به کارگردانی کمال تبریزی جلوی دوربین رفت و از پنجم دی ماه سال 1392 به آنتن شبکه سه رسید. بعد از پخش چند قسمت اما به دلیل اعتراض بختیاری‌ها پخش آن ادامه نیافت. پس از چهار سال و با انجام اصلاحات مورد نظر اعلام شد این سریال با نام جدید «سرزمین مادری» از مهر ماه سال 96 روی آنتن خواهد رفت.
حتی تیزرهای سریال هم پخش شد که در نهایت این اتفاق رخ نداد. محمود کرم‌پور پژوهشگر تاریخ بختیاری سال 98 در برنامه «سلام صبح بخیر» اعلام کرد با رفع سوء‌تفاهم‌ها سریال قابل پخش است. زمان گذشت تا اینکه پیمان جبلی سال پیش خبر داد پخش «سرزمین کهن» به‌زودی شروع می‌شود و حالا رئیس سیما فیلم هم خبر را تکرار کرده. در هفت‌صبح نوشتیم این سریال قابلیت فراوان برای جذب مخاطب دارد و پیشنهاد پخش آن در نوروز 1402 را دادیم. به‌نظر می‌رسد حالا تصمیم تلویزیون این است تا «سرزمین کهن» را از شبکه سه پخش کند. با این حال بهتر است سریال پس از پایان پخش «گیلدخت» و به شکل هفتگی روی آنتن شبکه یک برود. به این دلیل که باکس هفتگی شبکه یک حالا دارای هویت و مخاطب شده است.
03
فرجام مقدم و پایتخت
آنچه گفت: سیروس مقدم پشت در نمانده و جزو کارگردان‌های درجه یک تلویزیون است که تجربیاتش به‌درد رسانه می‌خورد و کارهای پرمخاطبی می‌سازد. برای ادامه سریال «پایتخت» هم هیچ رویکرد منفی نداریم و نگاهمان به ادامه سریالهای این جنسی است که قومیت‌های مختلف را در برمی‌گیرد. اما از طرف آقای مقدم طرح فیلمنامه‌ای ارائه نشده که بررسی شود.
تحلیل هفت‌صبح: بارها به این مسئله اشاره کردیم که ساخت ادامه «پایتخت» نزدیک به صفر است. این حرفی است که چندی پیش مهدی فرجی که سریال در دوران مدیریت او در شبکه یک، پایه‌ریزی شد هم زد. واکنش‌های بعدی برخی عوامل مثل محسن تنابنده هم صرفا گله‌هایی است که برای حواشی فصل ششم از مسئولان وقت تلویزیون در دل دارند.
فرجی به شکل تلویحی خبر هفت صبح مبنی بر اختلاف درون گروهی پایتختی‌ها را تايید کرد و رئیس سازمان صدا و سیما هم بر آن صحه گذاشت: «عوامل سریال پایتخت بین خودشان اختلاف نظر دارند. قبلا هم عرض کرده‌ام صداوسیما تصمیمی مبنی بر جمع کردن این مجموعه نداشته و ندارد.» رئیس مرکز سیمافیلم اما در مصاحبه چندی پیش با ایسنا و نیز نشست خبری روز گذشته خود، اصرار دارد که می‌توان مشکل «پایتخت» را حل کرد. درباره مقدم هم سال پیش خبر آمد قرار است سریال «ترور» را کارگردانی کند اما نقویان حالا به این سریال اشاره می‌کند اما نمی‌گوید کارگردانش چه کسی است.
04
پخش هفتگی سریال‌ها
آنچه گفت: در حوزه پخش، سبک پخش به شکل کلاسیک مانده است و مخاطب را به ۴ سریال هر شبی عادت داده‌ایم. این موضوع باید بررسی شود که آیا مخاطب وقت دارد؟ ما در حال بررسی هستیم و تجربه رسانه‌های دنیا جدا از پلتفرم‌ها و فضای مجازی را تحلیل می‌کنیم که به چه شکلی سریال ارائه می‌دهند. همچنین دست یاری خود را به سوی شما اهالی رسانه دراز می‌کنیم تا اگر پژوهشی داشته باشید با ما در میان بگذارید؛ اینکه سریال‌ها بهتر است شبانه باشد یا هفتگی و… در حال تصمیم‌گیری هستیم. موضوع پخش هم مهم است.
تحلیل هفت صبح: درباره سایه روشن پخش سریال به شکل شبانه بارها در هفت صبح نوشتیم. دست‌کم چهار رئیس در صداوسیما تغییر کرد اما پیشنهاد ما مورد توجه قرار نگرفت! حرف این است: در دوره‌ای دست تلویزیون از سریالهای مختلف و متنوع پر بود و می‌توانست با پخش شبانه آنها با شبکه‌های فارسی زبان و سریال‌هایش مقابله کند.
این تصمیم در دوره‌ای خاص منطقی به‌نظر می‌رسید و تلویزیون هم جواب گرفت. حالا اما شرایط فرق کرده؛ نه دیگر شبکه‌های فارسی زبان جایگاه سابق را دارند و نه تلویزیون صاحب سریالهای متنوع است. موفقیت «گیلدخت» (فارغ از کیفیت آن) تجربه‌ای خوب برای مدیران سیماست تا بار دیگر به فکر پخش هفتگی سریال مبتنی بر ساز و کارهای اصولی بیفتند.
05
سریالهای استراتژیک
آنچه گفت: بار بزرگی بر دوش رسانه ملی در حوزه فرهنگ و تاریخ وجود دارد. خارج از تلویزیون تولیدات نمایشی به این موضوعات توجهی نمی‌کنند چون هزینه‌های هنگفتی دارد. بنابراین تلویزیون باید این هزینه‌ها را انجام بدهد. دغدغه ما اين است که از هویت ملی خود فاصله نگیریم و برای همین الف ویژه قله تولیدات رسانه ملی با این نگاه هویت‌سازی شده‌اند و به مفاخر ایران و اسلام می‌پردازد.
تحلیل هفت صبح: با بخشی از صحبت‌های مهدی نقویان موافق هستیم اما نمی‌توان همه دیدگاه‌های او را پذیرفت. اول اینکه پلتفرم‌ها در ابتدای مسیر هستند و چه بسا در آینده محصولاتی مشابه آنچه تلویزیون دغدغه‌شان را دارد، ساخته شود. چه‌بسا بهتر و موفق‌تر. دوم اینکه تولیدات پلتفرم‌ها یکسره خالی از موضوعات هویتی نیست. نمونه‌اش سریال «سقوط» که پخش آن سال پیش در فیلیمو به پایان رسید.
این سریال حتما خالی از ایراد نیست اما در قیاس با سریال تلویزیونی «حبیب» روایتی بهتر از ظهور و سقوط داعش داشت. سال 99 سریال «آقازاده» منتشر شد که نقدی دراماتیزه شده بر فسادهای اقتصادی و سیاسی داشت. چنین سریالی را باید تلویزیون می‌ساخت؛ اگرچه تلاش‌هایی کرده اما هیچ‌کدام به اندازه «آقازاده» موفق و تاثیرگذار نبودند. کاش رئیس محترم سیما فیلم منظور خود را بهتر منتقل می‌کرد.
06
سریالهای الف ویژه
آنچه گفت: صداوسیما کارهای منحصربه‌فردی در دوره‌های مختلف انجام می‌دهد و سریالهای الف ویژه و فاخر را در جایی به جز تلویزیون نمی‌توان انجام داد. مثلا «سلمان فارسی» جزو دو، سه تا پروژه سنگین دنیاست و حتی تجربه تماشای پشت صحنه تولید آن هم منحصر به‌فرد است. کار در حوزه الف ویژه عزمی می‌خواهد که خارج از اراده حتی صداوسیماست و عزم ملی می‌خواهد. مثلا نمایندگان محترم مجلس و کمیسیون فرهنگی از همین سریال «سلمان فارسی» حمایت ویژه کرده و هرچه حمایتها بیشتر شود، دست صداوسیما پرتر است.
حدودا ۲۰ فیلمنامه الف ویژه موجود و آماده تولید است که از جمله آنها می‌توان به «پوریای ولی»، «حضرت معصومه»، «خواجه نصیرالدین طوسی» و «سعدی» اشاره کرد که تولید آنها اراده ملی می‌خواهد. اگر بخواهیم تولیدات این‌چنینی را افزایش دهیم، امیدوارم حمایتها هم بیشتر شود. ما همچنین پیشنهاد عملی از طرف صداوسیما به دولت داریم و پیشنهادمان این است که هر وزارتخانه بودجه تولید یک فیلم و یک سریال را کنار بگذارد.
تحلیل هفت‌صبح: مشابه چنین وعده‌هایی را در دوره‌های مختلف از زبان مدیران وقت سیما شنیده‌ایم. رئیس سیما فیلم حالا دست یاری به سوی دیگران دراز کرده که عیبی هم ندارد! منتها به‌جای صرف بودجه‌های بیهوده برای برنامه‌ها و سریالهای بی‌خاصیت نمی‌توان از محل بودجه خود تلویزیون سریال فاخر ساخت؟
07
سریالهای آماده و در دست تولید
آنچه گفت: ۹ سریال مراحل تولید را می‌گذرانند و منتظر آنتن هستند. طلاق، عاشورا، سرزمین مادری، مستوران۲، نائله، نیکان، سوران، ضد و سنجرخان از جمله این سریال‌ها هستند که پس از پایان سریالهای شبکه یک و سه در نوبت پخش قرار می‌گیرند.دوربینِ ۸ سریال روشن است و در مرحله تصویربرداری هستند که محرمانه، مهیار عیار، بچه محل، هادی ، رخنه و رحیل در این فهرست قرار می‌گیرند. موسی، ترور، غریبه، تانک‌خورها، ۲۰کووید، پردیسان، دروازه بهشت، رویان، عفیف، طوبی، گاندو ۳، رستگاری، مسیر اصلی و آقای گرفتار ۳ در مرحله پیش تولید هستند.
تحلیل هفت‌صبح: نقویان به فیلمنامه‌هایی که آماده ساخت هستند، اشاره کرده و از تنوع موضوعی سریالهای مختلف گفته است. این خبر در ظاهر خوشحال‌کننده است اما طبق اطلاعات جسته گریخته، معدودی از سریال‌ها دارای قابلیت برای جذب مخاطب هستند. موردی مثل موسی که قرار است ابراهیم حاتمی‌کیا آن را بسازد اما به این زودی به آنتن نخواهد رسید . برخی سریال‌ها نیز محصول تلویزیون نیستند و برخی هم در دوره مدیریت قبل پایه‌ریزی شدند. تجربه یک سال اخیر نگران‌مان می‌کند که آیا سلیقه مدیران فعلی تلویزیون بالا رفته یا نه! مواردی مثل «دردسرهای شیرین» و «خداداد» که محصول مدیریت حال حاضر تلویزیون هستند، نشانی از آثار موفق نداشتند.
08
برنامه‌ای برای نقد سریال‌ها
آنچه گفت: ما پیشنهاد تولید یک برنامه تلویزیونی با موضوع نقد سریالهای تلویزیون، پلتفرم‌ها و سریالهای خارجی همچون برنامه هفت را داده‌ایم که نمی‌خواهیم در آن از خودمان تعریف کنیم و می‌خواهیم نقد کنیم. به‌هر‌حال تلویزیون سالی ۳۰، ۴۰ سریال می‌سازد و جایی به حجم تولیدات تلویزیون نمی‌رسد و اینکه فکر کنیم عقب هستیم درست نیست.
تحلیل هفت‌صبح: تلویزیون در دوره‌های مختلف برنامه‌هایی برای نقد محصولات خود ساخته است که آخرین آن «سریالیست» بود. این برنامه تلاش می‌کرد جانبدارانه نباشد و تاحدودی هم موفق بود اما پخش آن ادامه نیافت. برنامه‌ای با اجرای داریوش کاردان و یا تک‌قسمت‌هایی با اجرای محمود گبرلو هم چنین سرنوشتی پیدا کردند. اسفند سال پیش خبر آمد که برنامه «نقد جام جم» با اجرای المیرا شریفی‌مقدم از آنتن شبکه یک سیما روی آنتن می‌رود.
تیزر برنامه هم منتشر شد و حتی گفته شد حسین انتظامی مدیر اسبق سازمان سینمایی و محسن شاکری‌نژاد رئیس مرکز تحقیقات صدا و سیما دو مهمان اولین قسمت از برنامه هستند که قرار است درباره وضعیت مخاطبان رسانه ملی گفت‌وگو کنند. با گذشت نزدیک به سه ماه اما خبری از «نقد جام جم» نیست. در چنین شرایطی رئیس سیما فیلم می‌گوید تلویزیون از نقد استقبال می‌کند و حتی از برنامه‌ای می‌گوید که می‌خواهد محصولات پلتفرم‌ها را نقد کند. به‌نظر می‌رسد در نهایت فلش نقدها به سمت محصولات خارج از تلویزیون گرفته شود!
09
دورخیز برای پلتفرم‌ها
آنچه گفت: ما از همه ظرفیت‌ها استفاده می‌کنیم و حتی دکتر جبلی ریاست محترم سازمان و آقای برمهانی معاونت محترم سیما فرمودند از ظرفیت پلتفرم‌ها هم استفاده کنیم و کارهای مشترک تولید کنیم. ما از این همکاری در حوزه منافع ملی استقبال می‌کنیم. نه آثاری که هویت و منافع ملی را زیر سوال می‌برند. ما تاریخ باشکوهی داریم که تمام نمی‌شود و با پلتفرم‌ها جلساتی خواهیم گذاشت تا به تولیدات مشترک برسیم.
تحلیل هفت‌صبح: مجادله ساترا (به‌عنوان زیر‌مجموعه صداوسیما) با پلتفرم‌ها حکایتی است مفصل و تمام‌نشدنی. از نامه رئیس سازمان صداوسیما به رئیس‌جمهور برای جلوگیری از پخش «سقوط» تا گیرهایی که ساترا به «رهایم کن» داده و البته باعث توقف «شبکه مخفی زنان» شده و… . حالا عزم تلویزیون برای در دست گرفتن نبض تولیدات پلتفرم‌ها هم جدی به‌نظر می‌رسد. طبق اظهار‌نظر صریح رئیس سیما فیلم کار از نظارت بر پلتفرم‌ها گذشته و تلویزیون می‌خواهد به تولید سریال ورود کند. مگر خود نقویان در همین نشست نگفت که تلویزیون برای ساخت سریال فاخر نیاز به بودجه وزارتخانه‌ها دارد؟ پس چرا می‌خواهد دایره فعالیتش را گسترش دهد و وارد حوزه سریال‌سازی پلتفرم‌ها شود؟ راستش این دورخیز نگران‌کننده است و احتمالا به‌زودی شاهد اظهارنظرهایی تند از سوی فعالان پلتفرم‌ها باشیم.
