موعد حساب‌کشی از خریداران گمنام طلا
روزنامه هفت صبح، گروه بازار| همه فروشندگان طلا و سکه از این به‌بعد موظف هستند اطلاعات معاملات خود را در سامانه جامع تجارت ثبت کنند. معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه با ارسال پیامک به اعضای اتحادیه طلافروش‌ها از آنها خواسته آمار معاملات انواع طلا مثل مصنوعات، آب شده، شمش و انواع سکه را به سامانه جامع تجارت بدهند. طبق متن این پیامک اگر فروشنده معاملاتش را ثبت نکند، نه تنها کالای او را ضبط می‌کنند حتی باید برابر ارزش کالا جریمه بپردازد.
برای اجرایی شدن این دستورالعمل وزارت صمت با همکاری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز برای همه اعضای اتحادیه طلا و جواهر کشور کلاس‌های آموزش برگزار کرده تا دیگر کسی بهانه‌ای برای اجرا نکردن آن نداشته باشد. از طرف دیگر نمایندگان مجلس چند روز پیش قانون اخذ مالیات از عاید سرمایه که شامل طلا و سکه، نقره و پلاتین می‌شود را تصویب کرده.
قانونی که می‌گویند به این دستورالعمل جدید قوه قضائیه ربط دارد. اما این دستورالعمل جدید چه می‌خواهد بگوید و هدف از اجرای آن چیست؟ مالیات عایدی بر سرمایه روی بازار طلا اثر دارد؟ مردم عادی چقدر باید نگران اجرای این طرح باشند و…. محمد کشتی‌آرای رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر و کارشناس رسمی طلا در گفت‌وگو با هفت صبح به این سوال‌ها جواب داده است.
چه می‌خواهد بگوید؟
به گفته کشتی‌آرای هدف از راه‌اندازی سامانه جامع تجارت این است که همه معاملات طلا و سکه یعنی در درجه اول سکه و در مرحله دوم طلای آب شده و مصنوعات طلا ثبت شود. خرید و فروش هم فرقی ندارد. هر تعداد سکه و هر میزان طلایی که توسط طلافروش به خریدار فروخته می‌شود باید کد رهگیری داشته باشد.
درست مثل بقیه کالاها که برای خودشان سامانه دارند و موجودی آنها و میزان خرید و فروشی که انجام می‌شود قابل پیگیری است.
ماجرای ثبت معاملات نیز خیلی ساده است. به این شکل که یک فروشنده سکه، موجودی‌اش را در سامانه ثبت و اعلام می‌کند مثلا 250 عدد سکه دارد که حالا می‌تواند شامل سکه تمام، نیم و ربع و .. باشد.
وقتی فروشنده پنج قطعه سکه می‌فروشد باید در سامانه اطلاعات آن را ثبت کند. در این مرحله مشخصات و کد ملی خریدار نیز ثبت می‌شود، چون فروشنده مجبور است تعداد فروش سکه‌هایش را اعلام کند تا از موجودی‌اش کسر شود. از آن طرف خریدار هم باید فاکتور یا شناسنامه معامله را از فروشنده بگیرد، این همان فاکتور قابل استعلام از سامانه جامع تجارت است.
به گفته رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر این سامانه در یک کلام موجودی طلا و سکه در کشور را رهگیری و ثبت می‌کند.
رابطه دستورالعمل جدید با مالیات از عایدی بر سرمایه
طرح مالیات از عایدی سرمایه دوشنبه گذشته در مجلس تصویب شد که شامل خریداران طلا و سکه هم می‌شود. طبق این طرح کسانی که بیشتر از 150 گرم طلا می‌خرند باید مالیات بپردازند. به گفته کشتی آرای در واقع سامانه جامع تجارت زیرساخت‌ها را برای پرداخت مالیات عایدی بر سرمایه فراهم می‌کند یعنی فرصتی برای گرفتن مالیات از سوداگران طلا و سکه. این کارشناس طلا و جواهر توضیح می‌دهد طبق قانون گمرک هر شخصی که وارد کشور می‌شود فقط می‌تواند 150 گرم طلا با خود داشته باشد، اگر از این مقدار بیشتر باشد باید عوارض ورود یا همان گمرکی را بدهد.
خروج طلا از کشور هم به این شکل است که هر فرد بیشتر از 150 گرم طلا نمی‌تواند همراه داشته باشد و باید برای هر گرم اضافه عوارض خروج بدهد. با این اوصاف طبق قانون جدید برای خرید و فروش طلا هم حد و حدود مشخصی تعیین کرده‌اند.
خرید و فروش تا 150 گرم طلا که هیچ مشکل خاصی ندارد و مثل همیشه انجام می‌شود. اما مازاد بر 150 گرم، مثلا اگر فردی 150 گرم را 100 میلیون تومان بخرد و موقع فروش آن 100 میلیون تومان، 120 میلیون تومان شود اینجا معامله سوداگرانه و درآمد اتفاقی به وجود آمده است و برای این درآمد اتفاقی مستقیم به جدول مالیاتی می‌رود و طبق تعرفه‌هایی که مشخص شده باید مالیات بپردازد.
آیا راه فرار و دور زدن قانون وجود دارد؟
به گفته کشتی آرای این دستورالعمل به همراه مالیات از عایدی سرمایه قرار نیست مردم عادی را که معامله‌های خرد انجام می‌دهد، نگران کند. در اصل قرار است جلوی سوداگران و کسانی که می‌خواهند با احتکار طلا و سکه بازار را متلاطم کنند، گرفته شود و همچنین آمار هم بگیرند که چقدر سکه و طلا در کشور موجود است.
یعنی این افراد فقط برای سود کردن وارد این بازار می‌شوند و این موضوع با خرید یک زن خانه‌دار که خرجی خانه را پس‌انداز می‌کند و بعد از چند ماه یک النگو می‌خرد یا یک عروس خانم که برایش حلقه یا سرویس طلا می‌خرند متفاوت است. وقتی کسی پول‌هایش را به طلا و ارز تبدیل می‌کند و بعد از چند ماه از فروش آن سود می‌کند این سود، یعنی مابه‌التفاوت خرید و فروش که باید برای آن مالیات پرداخت کند.
درباره دور زدن قانون، همیشه کسانی هستند که نمی‌خواهند مالیات بدهند، اما طبق دستورالعمل جدید قوه قضائیه، اگر معامله‌ای در بازار ثبت نشود، کالای موجود نزد طلافروش و خریدار به عنوان کالای قاچاق تلقی و ضبط می‌شود. طبق این ابلاغیه خریدار هم باید فاکتور داشته باشد که بتواند زمان فروش، طلایی که خریده را بفروشد. اگر خریداری فاکتور نداشته باشد دیگر نمی‌تواند طلایی که دارد را به صورت قانونی بفروشد و باید راهی بازار سیاه شود.کشتی آرای تاکید می‌کند قانون اخذ مالیات از عاید سرمایه و دستورالعمل جدید قوه قضائیه به نوعی مکمل یکدیگر هستند و از قبل این موضوع پیش‌بینی شده که همه معاملات مجاز طلا و سکه باید در سامانه کالا ثبت و دادوستدها نیز ثبت شود تا خریدار و فروشنده مشخص باشد.
مالیات عایدی بر طلا و سکه روی بازار طلا اثر دارد؟
سوال دیگری که مطرح می‌شود این است که طرح دریافت مالیات از کسانی که طلا و سکه دارند تاثیری در روند بازار دارد؟ کشتی آرای به هفت صبح می‌گوید که هدف از اجرای این طرح ارزان یا گران شدن سکه و طلا نیست به همین دلیل هیچ تاثیری روی بازار ندارد. در واقع قانون مالیات بر عایدی سرمایه می‌خواهد از انباشت سرمایه در دست مردم جلوگیری کند و افراد پول‌های خود را به طلا و ارز تبدیل نکنند.
مردم عادی چقدر نگران باشند؟
همیشه هر قانون و طرح جدیدی باعث نگرانی مردم عادی می‌شود. اما همانطور که رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر توضیح داد این دو طرح جدید یعنی هم قانون اخذ مالیات از عایدی سرمایه و هم دستورالعمل جدید قوه قضائیه مردم را درگیر نمی‌کند، چون خریداران عادی طلا و سکه فقط به اندازه جیبشان خرید می‌کنند و این سوداگران بازار هستند که بعد از اجرای این دو طرح باید به فکر سرمایه خود باشند.
نحوه محاسبه مالیات هم به این شکل است که اگر تملک بیش از 150 گرم طلا در زمان کمتر از سه سال اتفاق افتاده باشد، قیمت درج شده در آخرین صورتحساب الکترونیکی خرید برای اعمال مالیات در نظر گرفته می‌شود. در صورتی که دوره تملک دارایی بیش از سه سال باشد، قیمت روز دارایی‌های مذکور در سه سال قبل یا مبلغ مندرج در صورتحساب الکترونیکی خرید، هر کدام که بیشتر باشد، مبنای محاسبه عایدی سرمایه قرار می‌گیرد. اما به یک موضوع دیگر هم باید توجه کنید و آن عدد 150 گرم طلاست. یعنی چقدر طلا باید بخرید تا به میزان مشخص شده برای مالیات نزدیک شود.
میانگین وزن حلقه ازدواج زنانه بین چهار تا شش گرم است. حلقه ازدواج مردانه هم بین شش تا هشت گرم. یعنی وزن حلقه عروس و داماد روی هم حتی بالای میانگین هم خرید کنند به 20گرم هم نمی‌رسد.
میانگین وزن سرویس طلا حدود 30گرم است. یک سرویس طلای کامل شامل گردنبند، دستبند و گوشواره است، یعنی اگر یک سرویس طلا بخرید دیگر نیاز نیست بقیه مصنوعات طلا را به صورت جداگانه خریداری کنید و با یک نشان چند هدف می‌زنید. حتی می‌توانید روی سرویس طلا انگشتر هم بخرید که دیگر جنستان جور باشد.
پس اگر بخواهید یک سرویس طلای بدون نگین و جواهر و مروارید بخرید می‌توانید روی 30 تا 35 گرم وزن حساب کنید. اما سرویسی که نگین و سنگ دارد قطعا سنگین‌تر می‌شود و میانگین وزن آن به 35 تا 45 گرم می‌رسد. البته این موضوع را در نظر بگیرید که سرویس طلای 30 گرمی ظریف است و اگر می‌خواهید گردنبندهای سینه ریزی و دستنبدهای پهن و بزرگ در سرویستان داشته باشید وزن آن کمی بالا می‌رود و به 60 تا 70 گرم می‌رسد.
اما وقتی به این اعداد نگاه کنید هنوز با 150 گرمی خیلی فاصله دارد، اما با این مقدار وزن، دستبند، گردنبند، گوشواره را خریده‌اید. حتما درباره نیم‌ست‌ها هم شنیده‌اید، سرویس نیم ست طلا شامل دو تکه است یا گوشواره و گردنبند یا دستنبد به همراه گردنبند. میانگین وزن یک سرویس نیم‌ست نیز بین 15 تا 20 گرم است. حتی اگر انگشتر هم به آن اضافه کنید ممکن است تا 25 گرم برسد که بازهم از عدد 150 گرم خیلی دور است.
میانگین وزن یک دستبند معمولی بین 10 تا 12 گرم است. یعنی یک دستبند معمولی بدون نگین و ساخت کار زیاد. اما اگر بخواهید دستبند کارشده و نگین‌دار بخرید میانگین وزن تا 30گرم هم بالا می‌رود. اگر طرفدار النگو هستید یک النگوی ساده بدون نگین بین سه تا پنج گرم وزن دارد. اما بعضی از النگوهای پهن تا 15 گرم و حتی بیشتر هم وزن دارند.
گردنبند شامل زنجیر و گردنبند مشخص و کار شده همراه با نگین می‌شود. وزن استاندارد زنجیر برای آویز یا پلاک یک و نیم تا دو گرم است. اما بعضی از زنجیرهای سنگین تا 20 گرم هم وزن دارند، حتی میانگین وزن زنجیرهای کارتیه به 30 گرم هم می‌رسد.اما اگر زنجیر ریسمانی که طول آن تا پایین شکم می‌رسد، می‌خواهید وزن آن از 50 گرم شروع می‌شود و ممکن است تا 150 گرم هم برسد، پس موقع خرید این مدل زنجیرها حواستان به آن قانون مالیات عایدی بر سرمایه باشد. اما میانگین وزن گردنبند با نگین بین 10 تا 15 گرم است که بیشتر گردنبندهای موجود در سرویس طلا این قدر وزن دارند.
انگشتر نباید خیلی سنگین باشد، اما گاهی سنگ یا مروارید یا مدل خاصی که دارد باعث بالا رفتن وزن آن می‌شود. میانگین وزن انگشتر معمولی بین پنج تا هشت گرم است، میانگین وزن انگشتر با نگین و سنگ و مروارید حدود هشت تا 10 گرم است.
