۱۰ اثر موفق چاوشی در شبکه خانگی، سینما و تلویزیون
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر| جمعه پیش‌رو و همزمان با پخش قسمت نهم سریال خانگی «رهایم کن» از قطعه جدید محسن چاوشي رونمایی خواهد شد. این اتفاق بهانه انتشار پرونده‌ای است با موضوع مرور 10 کار شاخص او برای فیلم، سریال‌ها و برنامه‌ها. تعداد کارهای موفق بیش از این است و نمی‌توان آثار دیگری که برای «شبی که ماه کامل شد»، «مصادره» و… خوانده را نادیده گرفت. این‌ها جدا از تک‌آهنگ‌ها و آلبوم‌هایی است که منتشر کرد و اقبال خاص و عام را به‌خود دید.
صدای او دارای چنان محبوبیتی است که وقتی روی برنامه‌ها، فیلم‌ها و سریال‌ها قرار می‌گیرد توجهات به سمت آن آثار جلب می‌شود. چاوشي نه‌تنها نزدیک به دو دهه است كه در فضای هنری ایران می‌درخشد که شخصیتی ممتاز در عرصه اجتماعی دارد. نمونه‌اش فعالیت مثال‌زدنی‌اش برای آزادی زندانی‌ها. پیش‌تر مصاحبه‌ای با رضا مهدوی نوازنده، استاد دانشگاه و منتقد موسیقی درباره وجوه هنری و اجتماعی چاوشي انجام دادیم که مرور بخش‌هایی از آن به تکمیل پرونده کمک می‌کند. مهدوی به هفت صبح گفته بود: «چاوشي به‌طور علمی وارد موسیقی شد.
نگاه جامعه‌شناختی خوبی دارد. می‌داند مردم چه چیزی دوست دارند و رگ‌خواب آن‌ها دستش است؛ می‌داند با چه اشعار سیاسی- اجتماعی ورود کند، کِی اشعار تغزلی و عاشقانه بخواند تا بتواند خود را در قلب‌ها نگه دارد و بعد از مدتی به فراموشی سپرده نشود. چاوشي روی اشعار کهن مطالعه کرده، آن‌ها را تفسیر می‌کند و می‌پرسد هر شعر چه بار معنایی دارد و باید با چه هجایی خوانده شود. به همین خاطر است که مخاطبان انگشت به دهان می‌مانند که چطور این کار سخت را انجام می‌دهد.»
یک: سریال رهایم کن| 1402
فضای کلی اثر: «رهایم کن» به کارگردانی شهرام شاه‌حسینی از محصولات اختصاصی فیلیمو است که تاکنون هشت قسمت از آن منتشر شده. داستان سریال پیش از انقلاب می‌گذرد و ماجرای اصلی آن روایت زندگی دو برادر به‌نام حاتم و هاتف با بازی محسن تنابنده و هوتن شکیبا‌ست. برادر بزرگتر قصد ازدواج با مارال (هدی زین‌العابدین) دارد؛ برادر کوچک بی‌اطلاع است و عاشق او نیز شده. ادامه «رهایم کن» در کنار روایت ماجراهایی که در قصه کاشته شده بود، به این اتفاق اختصاص خواهد داشت. از این‌رو ترانه جدید محسن چاووشي انطباق کامل با فضای جدید داستان دارد که روز جمعه بیست‌و‌پنجم فروردین‌ماه پيش‌روی مخاطبان قرار می‌گیرد. در این قطعه امید روزبه به‌عنوان ترانه‌سرا و اشکان عرب در مقام تنظیم‌کننده حضور دارند.
بازخوردها: طی قسمت‌های گذشته سریال «رهایم کن» ترانه‌ای از مرحوم تورج شعبانخانی برای موسیقی تیتراژ این مجموعه استفاده شد که مورد توجه قرار گرفت. با این حال پس از انتشار خبر همکاری محسن چاووشي با سریال شهرام شاه‌حسینی خیلی از مخاطبان در قالب کامنت‌ها اشتیاق خود از شنیدن ترانه این خواننده محبوب را بیان کرده‌اند.
پیش‌بینی: با توجه به محبوبیت سریال «رهایم کن» و پیچش داستان آن به‌نظر می‌رسد قطعه جدید چاوشي نیز «هیت» شود و عامل مضاعفی برای دیده شدن سریال لقب گیرد.
دو: سریال هم‌گناه| 1399
فضای کلی اثر: بخشی از داستان سریال خانگی «هم‌گناه» به کارگردانی مصطفی کیایی به عشق یک جوان (محسن کیایی) به زنی بزرگتر از خود که صاحب فرزند هم هست (هدیه تهرانی) اختصاص دارد. بیماری زن چالش دیگر این رابطه عاشقانه است. تیتراژ سریال را علیرضا قربانی در نهایت زیبایی خواند و سازندگان از محسن چاوشي نیز بهره بردند و صدای او همزمان با پخش قسمت نوزدهم روی یک موزیک‌ویدئوی تبلیغاتی قرار گرفت.
شعر این اثر با نام «الا دختر» از میان اشعار فولکوریک انتخاب شد که با این مصرع شروع می‌شود: «الا دختر تو مادر داری یا نه». چاوشي که پیش‌تر در بازخوانی آثار فولک تجربه داشت این‌بار هم قرائت خود از این ترانه مشهور را ارائه کرد. او ابتدا پایین می‌خواند و در ادامه صدایش اوج می‌گیرد. این تمهید از آن جهت است تا میزان دلدادگی عاشق به معشوق منتقل شود.
بازخوردها: اینکه یک خواننده محبوب سراغ ترانه‌های فولکلوریک می‌رود و آن را با الزامات موسیقی روز ارائه می‌دهد اتفاق مهمی است که نتیجه آن آشنایی دوچندان مخاطب با گنجینه‌ای ارزشمند به‌نام آداب و فرهنگ بومی است. چاووشي در «هم‌گناه» از این فرمول پیروی کرد و توانست تحسین خاص و عام را برانگیزد.
جایگاه: قطعه «هم‌گناه» جزو کارهای شاخص چاوشي است که البته یک حاشیه هم داشت؛ کلمه «بغل‌خواب» سانسور و به‌جای آن صدای بوق شنیده شد!
سه: کجا بودی و باب دلمی: سریال خسوف| 1400
فضای کلی اثر: سریال خانگی «خسوف» ساخته مازیار میری که نماوا آن را منتشر کرد یک خط عاشقانه داشت که حکایت هجران و موانع برای رسیدن دو دلداده با بازی سجاد بابایی و مینو شریفی بود. محسن چاوشی دو قطعه برای تیتراژ ابتدایی و انتهایی این سریال خواند؛ اولی با نام «کجا بودی» با شعر حسین غیاثی و دومی با عنوان «باب دلمی» با شعر پدرام پاریزی. اشکان عرب هر دو قطعه را تنظیم کرده بود. ترانه «کجا بودی» با این بیت شروع می‌شود:
«کجا بودی شبایی که غما می‌کشتنم بی‌تو…» صدای خش‌دار و توام با حسرت خواننده به‌خوبی حس شعر را منتقل می‌کند و بازتاب درونیات شخصیت‌های عاشقی است که از هم دور افتاده‌اند. ترانه «باب دلمی» با مطلع «باب دلمی بس که تو را خوب کشیدند، چشم‌های تو تهرون رو به آشوب کشیدند» نیز شرح دلدادگی دختر و پسر عاشق سریال «خسوف» است. در این قطعه چاوشی چند گام بالاتر نسبت به تیتراژ ابتدایی می‌خواند و اینگونه تمنای دلدادگان برای وصال را در صدای خود بازتاب می‌دهد.
بازخوردها: هر دو قطعه خیلی‌زود مورد توجه قرار گرفتند تا جایی‌که محبوبیت آن‌ها فراتر از سریال بود. میزان کامنت‌های مثبت درباره این دو اثر موید مقبول افتادن آن‌ها‌ست.
جایگاه: «کجا بودی» و «باب دلمی» جزو آثار موفق سال‌های اخیر محسن چاوشی است که خاص و عام آن را ستایش کردند.
چهار: برنامه مثل ماه| 1399
فضای کلی اثر: محسن چاوشی سال 1399 برای ویژه‌برنامه افطار شبکه سه دو قطعه خواند: «ضمیر خودسر» و «طاق ثریا». صدای محسن چاوشي در ترانه تيتراژ برنامه «مثل ماه» حالت رمنس دارد؛ او قطعه «ضمیر خودسر» را به شكل شعرواره خوانده و ريتم خاصي را آهنگساز بر كلام مترتب نمي‌كند. ابتداي اين قطعه، عود نوازي به سبك عربي مي‌شنويم و بعد از آن، عود و پيانو مي‌آيد و وقتي دو نوازي شكل مي‌گيرد، صداي خواننده است که غالب مي‌شود و به‌تدريج تبديل به موسيقي راك مي‌شود. دیگر قطعه چاووشی یعنی «طاق ثریا» با مطلع «من جلد تو هستم بر بام تو هستم» شروع می‌شود. در این قطعه آنچه بارز است، سوز و گداز عارفانه‌ای است که در صدا شنیده می‌شود. چاوشی صدای خود را با حالت راز و نیاز و مناجات با خدا هماهنگ کرده است.
بازخوردها: «ضمیر خودسر» و «طاق ثریا» مورد توجه انبوه مخاطبان واقع شد و پس از آن شبکه‌های مختلف تلویزیونی از این دو قطعه به تناوب استفاده کردند. چاووشی وقتی هم قرار است کاری مذهبی بخواند می‌داند چطور عمل کند که متفاوت باشد.
جایگاه: دو قطعه مذکور مورد پسند طرفداران محسن چاوشی قرار گرفته و هر دو دارای ارزش موسیقایی هستند اما با گذشت زمان جایگاه دیگر آثار او را به‌دست نیاوردند.
پنج: جورچین / سریال دل‌دار| 1398
فضای کلی اثر: سریال تلویزیونی «دل‌دار» ماجرای عشق چند دختر و پسر است و به مسائلی چون مشکلات اجتماعی مثل بیماری، موانع ازدواج و… می‌پردازد. محسن چاوشی که پیش‌تر قطعه «مریض حالی» را برای سریال «سایه‌بان» برادران محمودی خوانده بود، در دومین همکاری خود با آن‌ها قطعه «جورچین» را خواند که نتیجه‌ای موفق‌تر داشت. او قطعه پاپ-راک «جورچین» را با شعری از حسین صفا خواند که عنصر اصلی آن سوز و گداز صدای چاووشی است.
بیت تکرار‌شونده شعر این است: «مهربونی ای عشق نازنینی ای عشق آخرین تیکه این جورچینی ای عشق». چاوشی قطعه «جورچین» را بیشتر در اوج می‌خواند و از جمله مواردی است که حجم صدایش را به رخ می‌کشد.
بازخوردها: قطعه «جورچین» به گواه سایت‌های مرجع، جزو کارهایی است که زیاد دانلود شده. این نشان می‌دهد ترانه با استقبال گسترده مواجه شده است.
جایگاه: در تنظیم قطعه «جورچین» یک هوشمندی دیده می‌شود. محسن چاوشی در مقام آهنگساز از گیتار و سه‌تار بهره برده. همنشینی یک ساز غربی و شرقی رنگ‌آمیزی جذابی به قطعه داده است و به همین خاطر گوش مخاطب از شنیدن آن خسته نمی‌شود و مایل است آن را بارها گوش کند. موفقیت اثر بیش از خود سریال بود و همچنان جزو کارهای محبوب چاوشی به‌حساب می‌آید.
شش: چه شد / سریال بانوی عمارت| 1397
فضای کلی اثر: بخشی از داستان سریال تاریخی «بانوی عمارت» به روابط عاشقانه میان شخصیت‌ها برمی‌گردد و به همین خاطر ترانه محسن چاوشی منطبق با درون‌مایه سریال است. او این‌بار شعری از شهریار را برگزید که گفته می‌شود آن را برای معشوقش سروده بوده: «چه شد که بار دگر، یاد آشنا کردی؟» هنر چاوشی جایی است که توانسته لحنی مناسب برای انتقال روح حاکم بر شعر برگزیند.
به همین خاطر، حتی اگر ندانیم شهریار در چه شرایطی شعر را سروده، پی می‌بریم که یک عاشق از معشوق دلخور است؛ اما گلایه‌اش را توام با تحکم به زبان نمی‌آورد و نوعی تمنا در کلامش مستتر است. چاوشی حالا آن‌قدر پخته و صاحب تجربه شده است که می‌داند چگونه صدایش را برای رساندن منظور شعر تنظیم کند و گویا کلام را از زبان خود شاعر می‌شنویم.
بازخوردها: «چه شد» بعد از پخش سریال محبوبیتی همپای ترانه‌هایی که چاوشی برای «شهرزاد» خوانده بود، به‌دست آورد. این قطعه نقدهای مثبت کارشناسان موسیقی را نیز به خود دید.
جایگاه: قطعه «چه شد» از‌جمله آثار تحسین‌شده‌ای است که محسن چاوشی به‌خاطر آن برنده بهترین ترانه تیتراژ در جشن حافظ شد. او یک بار دیگر نشان داد می‌تواند غزلیات شاعران صاحب‌سبک را به خدمت سبک جدید موسیقایی درآورد و شنونده را شگفت‌زده کند.
هفت: زندان / برنامه خندوانه| 1395
فضای کلی اثر: محسن چاوشی اهل مصاحبه تصویری نیست و گفت‌و‌گوهای مکتوب او انگشت‌شمار است. به همین خاطر پاسخ دعوت چندباره رامبد جوان برای حضور در «خندوانه» را با ساخت یک موزیک‌ویدئو به‌نام «زندان» داد. او «زندان» را به‌طور اختصاصی برای «خندوانه» ساخت که یک نسخه تصویری با بازی حسام منظور هم دارد. منظور آن زمان بازیگری مطرح نبود اما در این اثر توانایی جسمی و نیز تبحر در بهره‌گیری از میميک چهره را به رخ کشد.
اولین برگ برنده «زندان» شعر ناب مولاناست: «بمیرید بمیرید در این عشق بمیرید/ در این عشق چو مردید همه روح پذیرید». یکی از اقدامات تحسین‌برانگیز محسن چاوشی در سال‌های اخیر، انتخاب اشعار کهن است که باعث آشنایی مخاطب عام با آن‌ها شده. او در قطعه «زندان» لحن خود را منطبق با شعر مولانا تنظیم کرده است و صدایش تفاوتی آشکار با ترانه‌های پاپ دارد. چاوشی روح عرفانی حاکم بر شعر را در صدایش جاری کرده.
بازخوردها: به محض پخش «زندان» در «خندوانه»، این قطعه در مقیاس بالا دانلود شد. در رسانه‌ها هم نقدهای تحسین‌برانگیزی درباره‌اش منتشر شد.
جایگاه: «زندان» یکی از بهترین قطعاتی است که محسن چاوشی خوانده. این قطعه به دلیل شعر آن که متعلق به مولاناست رنگ کهنگی نخواهد گرفت و طراواتش مدام است. همچنان می‌توان آن را شنید و لذت برد.
هشت: کجایی، افسار و … / سریال شهرزاد| 1394
فضای کلی اثر: سریال «شهرزاد» از همان قسمت اول مورد توجه طیف زیادی از مخاطبان شبکه خانگی واقع شد. در قسمت پنجم یک تغییر مهم ایجاد شد: ترانه «رفقیم کجایی» به‌جای «مرغ آمین» علیرضا قربانی قرار گرفت. این قطعه با قصه شهرزاد و فرهاد همخوانی کامل داشت و انعکاس حس و حال این دو شخصیت بود. از آن سو صدای خش‌دار چاوشی به کلمات ترانه هویت بخشید و سوز عاشقانه سریال را به دل نشاند. «افسار» پنجمین قطعه محسن چاوشی بعد از ترانه‌های «هم خواب»، «کجایی»، «شهرزاد» و «به رسم یادگار» است که برای سریال «شهرزاد» خواند.
این قطعه با این ترانه شروع می‌شود: «گفته بـــودم بی‌تو می‌میــرم ولی ایــن بار، نه ». «افسار» هم برآمده از فضای عاشقانه و داستان پرسوز و گداز «شهرزاد» است و به همین دلیل ترانه به دل نشست. چاوشی در جان دادن به ترانه‌های عاشقانه صاحب تبحر است و می‌داند چگونه «شِکوه عشاق» و «سوز دل» را در صدایش جاری کند.
بازخوردها: به محض انتشار، طیف زیادی از مردم در وصف هر دو قطعه آن كامنت‌های تمجیدی به اشتراك گذاشتند. تا جایی که ترانه «کجایی» در یک هفته، نزدیک به دو میلیون بار فقط از یک سایت دانلود شد.
جایگاه: همه ترانه‌های «شهرزاد» مورد توجه بوده‌اند اما «کجایی» و «افسار» بیش از بقیه گل کردند.
9 : مادر / برنامه مهربانو | 1394
فضای کلی اثر: برنامه «مهربانو» نوروز 94 روی آنتن شبکه سه رفت و محور آن تکریم مادران بود. شعر را حسین صفا گفته، خود چاوشی آهنگ را ساخته و بهروز صفاریان تنظیم‌کننده است. چاوشی ترانه را از عمق جان خوانده و شنونده بلافاصله تصویر مادر را تجسم می‌کند. صدای او در ابتدای قطعه که مستقیم مادر را خطاب می‌کند؛ آرام است:«صداي پا نبود صداي تق‌تق شکستن تو بود.» آنجا که قرار است پیامی به مادر برسد، صدایش به اوج می‌رسد: «به مادرم بگين …» در این لحظه است که شنونده پی می‌برد مادر در دنیا نیست و تنش می‌لرزد. سوز صدای خواننده در این بخش بر جان زخمه می‌زند.
بازخوردها: کافی است سری به کامنت سایت‌ها از جمله موسیقی ما بزنید تا پی ببرید، علاقه‌مندان چه لذتی از قطعه «مادر» برده‌اند.
جایگاه: این قطعه جزو بهترین آثار موسیقایی است که در وصف مادر خوانده شده. چاوشی پیش از آنکه قطعه «مادر» را بخواند، یک قطعه برای برنامه «زندگی» و یک قطعه برای فیلم «لامپ 100» خواند. او سال 90 «لباس عروسی» را برای ویژه‌برنامه نوروزی شبکه دو خواند و اینگونه همکاری‌اش با تلویزیون آغاز شد. یک سال بعد «واسه آبروی مردمت بجنگ » را برای برنامه «پشت صحنه» که احسان علیخانی مجری‌اش بود، خواند. ترانه انطباق کاملی با روح برنامه داشت که یکی از اهداف آن ترویج فرهنگ پهلوانی است.
10: خیانت، سنگ صبور و … / فیلم سنتوری| 1385
فضای کلی اثر: چاوشی وقتی قطعاتی را برای «سنتوری» خواند که هنوز جزو صداهای ممنوعه بود! با این حال بین مردم نام‌آشنا و محبوب بود و آنچه برای فیلم داریوش مهرجویی خواند با اقبال بالا مواجه شد. نمونه‌اش قطعه «خیانت» که قرار است منعکس‌کننده درونیات شخصیت اصلی فیلم (علی با بازی بهرام رادان) باشد. شعر و سوز صدا به‌خوبی این فضا را منتقل می‌کند. اردوان کامکار از چهره‌های ممتاز سنتورنوازی است و بخشی از موفقیت «خیانت» و دیگر قطعات «سنتوری» مرهون اعجاز نوازندگی و نیز تنظیم اوست.
«رفیق من سنگ صبور غم‌هام به دیدنم بیا که خیلی تنهام». ظاهر این بیت و ابیات دیگر ترانه «سنگ صبور» ساده است اما به دل می‌نشیند. ترانه با حال و روز علی سنتوری همخوانی دارد و به تنهایی قادر است بخش زیادی از درام و سرنوشت شخصیت را منتقل کند. دلیل دیگر اینکه چاوشی صدایش را منطبق با سوز دل شخصیت کوک می‌کند.
بازخوردها: همان اکران اول جشنواره فجر کار خودش را کرد و مخاطبان از یک صدای خاص تمجید کردند. «سنتوری» که توقیف شد، ترانه‌های فیلم با صدای چاوشی در اتومبیل‌ها با صدای بلند به گوش می‌رسید.
جایگاه: محسن چاوشی با قطعاتی که برای «سنتوری» خواند، به محبوبیت دوچندان رسید. او برای این فیلم از جشن حافظ و کرافیلم در کراچی جایزه دریافت کرده است.
