پایان رقابت ۱۰۸هزار میلیاردی در بورس
روزنامه هفت صبح| پیش از ظهر دیروز یک رقابت نفس‌گیر در بورس به پایان رسید و بزرگترین معامله خصوصی‌سازی و تاریخ بورس تهران از نظر بزرگی رقم جا‌به‌جا شده، انجام شد. معامله‌ای که قرار بود در آن ۱۲درصد سهام پتروشیمی خلیج‌فارس که به دولت تعلق داشت، به‌صورت بلوکی یعنی به‌صورت یک‌جا و نه سهم سهم، فروخته شود آن‌هم نه از طریق صف خرید بلکه به روش مزایده.
برای اینکه دقیقا متوجه شوید که دولت از طریق سازمان خصوصی‌سازی چه حجمی از دارایی‌اش در صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس را به مزایده گذاشته بوده، باید بدانید که این ۱۲درصد ۵۸۷ میلیارد و ۴۰۰ میلیون سهم می‌شده که از روز شنبه ۷ آبان برای فروش گذاشته شد اما نه به این صورت که هر کسی بتواند آن را خریداری کند بلکه به این صورت که از پیش شرکت‌های زیادی برای خرید آن داوطلب شده بودند اما سازمان خصوصی‌سازی بعد از انجام بررسی‌هایی اعلام کرد که اهلیت دو شرکت برای تصاحب این سهم ثابت شده و رقابت از شنبه بین آنها شروع شد.
دولت برنده رقابت
این رقابت نفس‌گیر دیروز بعد از سه روز با پیروزی شرکت اهداف وابسته به صندوق بازنشستگی نفت تمام شد. جهش قیمت بلوک ۱۲درصدی پتروشیمی خلیج‌فارس هم یکی از نکته‌های جالب این معامله بود که نشان می‌داد این سهم چقدر ارزنده است. قیمت پایه‌ای که ابتدا از سوی سازمان خصوصی‌سازی برای هر سهم اعلام شده بود ۱۳۹۷ تومان بود و دو شرکت رقیب یعنی اهدف و پالایشگاه نفت تهران طی سه روز ۲۰ بار قیمت را بالا بردند تا در نهایت هر سهم به قیمت ۱۸۵۱ تومان نصیب شرکت اهداف شود.
این یعنی در‌حالی‌که ارزش کل پایه این معامله 82هزار میلیارد تومان بود در آخر فروش با ارزش کل ۱۰۸هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان به پایان برسد. این عدد آنقدر بزرگ است که خیلی از ما دقیقا نمی‌توانیم اندازه آن را بفهمیم. برای اینکار بد نیست بدانید که ۱۰۹ هزار میلیارد تومان یعنی حدود 10درصد ردیف هزینه‌های دولت در بودجه سال ۱۴۰۱ و نزدیک به یک‌پنجم کل کسری بودجه‌ای که امسال برای دولت پیش‌بینی می‌شود.
اگر بخواهیم ریزتر بشویم می‌توان گفت که این رقم نزدیک به یک‌سوم مبلغی است که دولت برای پرداخت حقوق کل کارکنانش در سال ۱۴۰۱ نیاز دارد آن‌هم بعد از تصمیم جدید مجلس برای افزایش حقوق قابل‌توجه حقوق‌بگیران دولت. بنابراین اگرچه دولت نمی‌تواند این مبلغ درآمدی را بدون ضابطه هزینه کند اما می‌توان گفت که برنده نهایی این فروش دولت بوده است.
البته در این بین نباید سهم قابل توجه کارگزاری که واسطه این فروش بود را هم فراموش کنیم یعنی کارگزاری خبرگان سهام که ۱۴صدم درصد از کل این معامله را به‌عنوان حق کارگزاری از آن خود کرد، رقمی نزدیک ۱۵۰هزار میلیارد تومان. ﻣﺎﻟﮏ ﺻﺪ درﺻﺪی این ﮐﺎرﮔﺰاري، ﺻﻨﺪوقﻫﺎي ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ، ﭘﺲاﻧﺪاز و رﻓﺎه ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ است بارها در پروژه‌های بسیار بزرگ به‌عنوان واسطه حضور داشته است.
کارگزاری خبرگان سهام تنها واسطه‌ای نیست که از این معامله سود برده چون در مجموع حدود یک‌و‌نیم درصد کارمزد یعنی بیشتر از هزار ملیارد تومان به‌واسطه‌های مختلف تعلق می‌گیرد.البته از آنجا که نحوه پرداخت رقم معامله تا اندازه زیادی قسطی است معلوم نیست پرداخت کارمزد به چه صورت خواهد بود.
صف خرید ۲۰ میلیونی
جالب اینکه به گفته رئیس سازمان خصوصی‌سازی «بعد از انجام این مزایده، بلافاصله صف خرید ۲۰میلیونی برای سهام «فارس» شکل گرفت که حکایت از ارزنده بوده سهام فارس و سایر سهم‌ها دارد که می‌تواند آغازی برای شکوفایی و رونق در بازار سرمایه باشد.»
اما از آن‌طرف کارشناسان بورسی امید چندانی به اینکه چنین معامله‌ای بتواند شوک چندانی به بازار سرمایه بدهد ندارند و می‌گویند که این اتفاق نمی‌تواند تاثیر چندانی در وضعیت کلی بازار داشته باشد.
حاشیه‌های معامله بزرگ
طبیعتا مزایده‌ای به این بزرگی نمی‌تواند بدون هیچ حاشیه‌ای برگزار شده باشد و اگرچه انصافا معامله با حاشیه‌هایی کمتر از آنچه انتظار می‌رفت تمام شد اما به‌هر‌حال نکاتی برای مرور کردن وجود دارد. یکی اینکه خیلی‌ها اساسا به نحوه واگذاری و قیمت‌گذاری سهام ۱۲درصدی پتروشیمی خلیج‌فارس اعتراض داشتند و می‌گفتند که این شرکت ارزنده است و بهتر است متعلق به دولت باقی بماند اما از طرف دیگر عده‌ای هم اعتقاد داشتند که اتفاقا واگذاری شرکت‌ها و سهم‌های سود‌ده سیاست بهتری است و در بلند‌مدت فواید بیشتری دارد.
نکته دیگر اینکه بعضی‌ها می‌گفتند اگر دولت مدت زمان بیشتری صبر می‌کرد می‌توانست قیمت بالاتری به‌عنوان پایه در نظر بگیرد اما در مقابل موافقان واگذاری در این زمان خاص می‌گفتند که تا وقتی اثرات برگزاری مجمع پتروشیمی خلیج‌فارس و اعلام دستاوردهای آن باقی است باید برای فروش در قیمت بالا اقدام کرد.
حاشیه دیگری که این معامله داشت این بود که با توجه به حجم بالای فروش خریدار اگر از سهامداران سابق بود می‌توانست با الحاق این سهم به سهم‌های قبلی صندلی‌هایش را در هیات مدیره افزایش دهد مثلا اگر شرکت پالایش نفت تهران که همین حالا دو صندلی در هیات مدیره دارد برنده این مزایده می‌شد می‌توانست تعداد صندلی‌هایش را در هیات مدیره پتروشیمی خلیج فارس به سه تا برساند.
جالب اینکه سهامدار عمده شرکت پالایش نفت تهران، شرکت سرمایه‌گذاری سهام عدالت است و ورودش به این مزایده به‌خودی خود حاشیه‌ساز بود و خیلی‌ها می‌گفتند که این شرکت قصد دارد با خرید ۱۲درصد سهام هلدینگ خلیج‌فارس در پوشش پالایشگاه تهران، سهم سهام عدالت را در هلدینگ خلیج‌فارس افزایش دهد.
مالکیت ۴۰درصد سهام هلدینگ خلیج‌فارس متعلق به سهام عدالت بود آزادسازی شد. حالا سازمان خصوصی‌سازی در یک بخش از دولت، ۱۲درصد از سهام هلدینگ خلیج‌فارس را در معرض فروش گذاشته و پالایشگاه تهران به‌عنوان شرکتی که سهامدار اصلی آن سهام عدالت است، آن ۱۲درصد را می‌خرد تا سهم سهام عدالت -بخوانید وزارت اقتصاد- در هلدینگ خلیج‌فارس افزایش یابد و سه کرسی هیات مدیره در اختیار داشته باشد.
این یعنی نقش وزارت اقتصاد از طریق سهام عدالت در تعیین مدیرعامل هلدینگ خلیج‌فارس، از وزارت نفت بیشتر می‌شود اما به‌هر‌حال هیچ‌کدام از این اتفاق‌ها نیفتاد و شرکت سرمایه‌گذاری اهداف مزایده را برد که خودش هم یکی از غول‌های صنایع نفت و پتروشیمی در ایران است.
پتروشیمی خلیج‌فارس چقدر می‌ارزد؟
شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، بزرگترین هلدینگ پتروشیمیایی کشور است و همین به اهمیت مزایده ۱۲درصد از سهام آن اضافه می‌کند. این شرکت با حدود ۳۰ میلیون تن ظرفیت تولید محصولات متنوع پتروشیمیایی، شامل خوراک و سوخت، کود و سموم، آروماتیکی، پلیمری، پایه و مواد شیمیایی بزرگترین شرکت تولیدکننده محصولات پتروشیمی در کشور محسوب شده و بیش از ۳۷درصد ظرفیت محصولات پتروشیمی کشور را در اختیار دارد و با مجموع ظرفیت تولید ۲ میلیون تن، به‌ترتیب حدود يك درصد از سهم ظرفیت جهانی و ۶درصد از سهم ظرفیت خاورمیانه را هم به‌خودش اختصاص می‌دهد.
