ماجراهای اسکار، اصغر و دیگران!

روزنامه هفت صبح، محمد صابری| سینمای ایران شاید «قصه» کم داشته باشد، اما تا دلتان بخواهد «ماجرا» دارد! آن هم ماجراهایی پر از ناگفته‌ها و جریانات پشت‌پرده‌ای که هر از گاهی رمزگشایی درباره بخشی از آن‌ها تبدیل به چالش‌هایی بزرگ برای همه سینماگران و سینمادوستان می‌شود. نه عجله نکنید، این‌بار اتفاقا قرار نیست سراغ ناگفته‌ها و ناشنیده‌ها برویم، بلکه برعکس می‌خواهیم یکی از ماجراهای شاید بارها شنیده شده را از زاویه‌ای متفاوت بازخوانی کنیم.

ماجرای حضور سینمای ایران در بزرگ‌ترین رویداد سینمایی جهان، از آن جنس ماجراهایی است که در هر بار بازخوانی می‌توان به نکته‌های تازه و متفاوتی درباره آن دست پیدا کرد. سینمای ایران با مسئولیت بنیاد سینمایی فارابی، هر ساله فیلمی را به نمایندگی از ایران برای رقابت در بخش بین‌الملل (با عنوان قبلی فیلم خارجی زبان)، به آکادمی اسکار معرفی می‌کند تا بتوانیم مانند دیگر کشورهای غیرانگلیسی‌زبان، شانس خود را برای شکار مجسمه طلایی «اسکار» بسنجیم.

هر چند تا به امروز سهم سینمای ایران دو مجسمه اسکار بوده اما آنچه امروز به نام اصغر فرهادی به ثبت رسیده است را باید حاصل نزدیک به سه دهه استمرار حضور سینماگران ایرانی در این رویداد قلمداد کرد. تا به امروز ۱۶ سینماگر فرصت نمایندگی سینمای ایران در جشن اسکار را با فیلم‌هایشان به‌دست آورده‌اند؛ در این پرونده مختصر به بازخوانی کارنامه هر یک از این فیلمسازان پرداخته‌ایم.

مجید مجیدی/ ۶ دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
تا به امروز رکورددار نمایندگی سینمای ایران در مراسم سالانه اسکار است. «بچه‌های آسمان»، «رنگ خدا»، «باران»،‌ «آواز گنجشک‌ها»،‌ «محمد(ص)» و «خورشید» شش فیلم کارنامه کارگردانی مجید مجیدی هستند که طی سه دهه گذشته فرصت نمایندگی سینمای ایران در اسکار را به‌دست آورده‌اند. بخشی از توجه ویژه هیأت‌های انتخاب نماینده سینمای ایران به سینمای مجیدی، توفیقی بود که او در اولین حضورش به‌دست آورد.

* چه دستاوردی داشت؟
مهمترین اتفاقی که مجید مجیدی توانست با فیلم تحسین‌شده «بچه‌های آسمان» رقم بزند،‌ راهیابی به فهرست نامزدهای نهایی بخش بهترین فیلم خارجی اسکار بود. فیلم «بچه‌های آسمان» اولین فیلم سینمای ایران است که هر چند موفق به شکار مجسمه اسکار نشد اما اولین سدشکن در این مسیر بود و با را‌هیابی به جمع پنج نامزد نهایی دریافت این جایزه، توجه بسیاری را به سمت سینمای ایران جلب کرد. او البته در پنج نوبت حضورهای بعدی خود نتوانست این موفقیت را تکرار کند، حتی زمانی که با فیلم «محمد(ص)» با عوامل اسکاری‌اش راهی اسکار شد!

* در ادامه چه کرد؟
او همچنان از چهره‌های مطرح سینمای ایران است که غالباً‌ آثارش به‌صورت ویژه مورد توجه منتقدان و مخاطبان قرار می‌گیرد. مهمترین نکته درباره کارنامه فیلمسازی مجید مجیدی که پس از اولین حضور موفق او در جشن اسکار ضریب هم گرفت، فعالیت‌های بین‌المللی او است؛ از فیلمسازی برای المپیک پکن گرفته تا همکاری مشترک با سینمای هند.

اصغر فرهادی/ پنج دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
بی‌شک موفق‌ترین مسافر ایرانی جشن سالانه اسکار تا به امروز محسوب می‌شود. اصغر فرهادی تاکنون در پنج نوبت نمایندگی سینمای ایران در این رویداد را برعهده داشته است. فیلم‌های «درباره الی…»، «جدایی نادر از سیمین»، «گذشته»،‌ «فروشنده» و «قهرمان» پنج فیلمی هستند که با امضای اصغر فرهادی از سوی ایران به آکادمی معرفی شدند. هرچند فیلم‌های فرهادی عملکردهای متفاوتی در مسیر حضور در اسکار داشته‌اند اما واقعیت این است در سال‌هایی که او فیلمی را کارگردانی می‌کند، فیلمسازان دیگر امید چندانی برای معرفی به اسکار ندارند!

* چه دستاوردی داشت؟
شکار دو مجسمه طلایی اسکار برای ویترین افتخارات سینمای ایران بزرگ‌ترین دستاورد اصغر فرهادی تا به امروز محسوب می‌شود. او البته ویترین جوایزش رنگارنگ‌تر از این‌هاست اما در میان فیلم‌های ایرانی معرفی شده به آکادمی اسکار، تا به امروز تنها دو فیلم «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» موفق به کسب اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شده‌‌اند.

* در ادامه چه کرد؟
او حالا یکی از مهمترین چهره‌های بین‌المللی سینمای ایران است. کارگردانی که به‌واسطه شکار اسکار، به شهرتی جهانی رسید و مسیر همکاری‌های بین‌المللی او با کمپانی‌ها و چهره‌های مطرح سینمای جهان به‌همین واسطه هموار شد. اصغر فرهادی همچنان فیلم می‌سازد و در فیلم‌سازی مسیری مستقل از جریان غالب سینمای ایران و سیاست‌گذاری کلان مدیران آن را در پیش گرفته است اما همچنان اصرار دارد فیلم‌هایش مبتنی‌بر قوانین سینمای ایران به مرحله تولید و اکران برسند.

رضا میرکریمی/ ۳ دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
در سه دوره و با فیلم‌های «خیلی دور، خیلی نزدیک»،‌ «یه حبه قند» و «امروز» برای نمایندگی سینمای ایران در جشن اسکار برگزیده شد اما از میان این سه یکی سرنوشت عجیبی پیدا کرد. «خیلی دور، خیلی نزدیک» مهمترین فیلم کارنامه میرکریمی است که معرفی آن به آکادمی با اجماع نظر کارشناسان هم همراه شد اما زمانی که «یه حبه قند» او از سوی هیأت انتخاب برگزیده شد،‌ ناگهان مدیریت وقت سینما در تصمیمی غریب،‌ بحث تحریم اسکار را پیش کشید و فیلم به آکادمی معرفی نشد! برخی انتخاب «امروز» را تلاشی برای جبران این اتفاق از سوی مدیران بعدی سینمایی قلمداد کردند!

* چه دستاوردی داشت؟
هیچ یک از دو فیلم معرفی شده میرکریمی به آکادمی اسکار موفق به عبور از مرحله اول انتخاب بهترین فیلم خارجی‌زبان این رویداد یعنی راهیابی به فهرست اولیه نامزدهای این بخش هم نشدند. هر دو فیلم «خیلی دور، خیلی نزدیک» و «امروز» بعدها در برخی رویدادهای بین‌المللی دیگر،‌ توفیقاتی به‌دست آوردند و جوایزی را هم از آن خود کردند.

* در ادامه چه کرد؟
سیدرضا میرکریمی همچنان فیلمسازی را با سبک و سیاق خود ادامه می‌دهد اما مهمترین اقدام او در مسیر جهانی‌سازی سینمای ایران حضورش به‌عنوان دبیر در جشنواره جهانی فیلم فجر بود. حضوری که دستاوردهایی قابل توجه هم داشت اما با تغییر مدیریت سینمای ایران، به یک باره بخش عمده‌ای از آن بر باد رفت!

داریوش مهرجویی/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
«دایره مینا» در حالی در سال ۵۵ برای نمایندگی سینمای ایران در جشن سالانه آکادمی اسکار برگزیده شد که تا پیش از آن سینمای ایران هیچ نماینده‌ای را به آکادمی معرفی نکرده بود و به تعبیری داریوش مهرجویی با این فیلم،‌ اولین نماینده ایران در این رویداد محسوب می‌شود. نکته جالب اینکه مهرجویی این فیلم را در سال ۵۳ ساخته بود اما به دلایلی فیلم در محاق توقیف قرار گرفت! بعدها همزمان با رفع توقیف فیلم و صدور پروانه نمایش برای آن،‌ فرصت نمایندگی سینمای ایران در اسکار را هم به دست آورد.

* چه دستاوردی داشت؟
دور از انتظار هم نبود که چنین نتیجه‌ای حاصل شود؛ «دایره مینا» هم مانند غالب نمایندگان سینمای ایران نتوانست به فهرست نامزدهای اولیه این بخش راه پیدا کند اما مسیر تازه‌ای را پیش روی سینمای ایران باز کرد، مسیری که البته نزدیک به دو دهه وقفه در ادامه آن افتاد!

* در ادامه چه کرد؟
واقعیت این است که مهرجویی تا پیش از «دایره مینا» و با فیلم «گاو» حضور در عرصه‌هایی جهانی را تجربه و حتی جوایز مهمی همچون فیپرشی جشنواره ونیز و یا هوگوی طلایی جشنواره فیلم شیکاگو را هم شکار کرده بود. او با دیگر آثار خود در سال‌های پس از انقلاب هم حضورهای جشنواره‌ای را در خارج از مرزها تجربه کرد اما هیچگاه سراغ همکاری‌های بین‌المللی برای فیلمسازی نرفت.

عباس کیارستمی/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
به رغم اعتبار جهانی عباس کیارستمی در میان فیلمسازان ایرانی اما او تنها یک بار فرصت نمایندگی سینمای ایران در جشن سالانه اسکار را به‌دست آورد. فیلم سینمایی «زیر درختان زیتون» در سال ۷۳ از سوی بنیاد سینمایی فارابی به آکادمی اسکار معرفی شد. فیلمی که آخرین روایت از سه‌گانه معروف کیارستمی یعنی سه‌گانه کوکر، پس از فیلم‌های «خانه دوست کجاست؟» و «زندگی و دیگر هیچ» محسوب می‌شود.

* چه دستاوردی داشت؟
نکته مهم درباره این انتخاب، شکستن یک سکوت ۱۵ ساله بود. سینمای ایران بعد از انقلاب هیچ فیلمی را به آکادمی معرفی نکرده بود و حالا با «زیر درختان زیتون» این مسیر باردیگر پیش روی سینماگران ایرانی باز شد. این فیلم کیارستمی اما نتوانست در میان نامزدهای اسکار خارجی‌زبان، جایی داشته باشد. «زیر درختان زیتون» بعدها حضورهای موفقی در جشنواره‌های دیگر داشت و تا مرحله نامزدی دریافت جایزه نخل طلای کن پیش‌رفت.

* در ادامه چه کرد؟
زنده‌یاد کیارستمی هنوز هم بین‌المللی‌ترین چهره سینمای ایران است. هرچند جنس سینمای او قرابتی با سلیقه اسکار نداشت و بیشتر در جشنواره‌های هنری‌تری مانند کن مورد توجه قرار می‌گرفت. شکار نخل طلای کن برای «طعم گیلاس» نشانه‌ای از همین توجه بود. او بعدها علاوه‌بر حضور متعدد در رویدادهای بین‌المللی فیلمسازی در خارج از کشور و همکاری با چهره‌های معتبر سینمای جهان را هم تجربه کرد.

رسول صدرعاملی/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
فیلم سینمایی «من ترانه ۱۵ سال دارم» اتفاقی ویژه در کارنامه رسول صدرعاملی بود. فیلمی که در ادامه «دختری با کفش‌های کتانی» تجربه این کارگردان در پرداختن به مسائل و مشکلات دختران نوجوان را تکمیل می‌کرد و به دلیل ارزش‌های سینمایی نه فقط در جشنواره فجر خوش درخشید که به‌عنوان نماینده سینمای ایران به آکادمی اسکار هم معرفی شد.

* چه دستاوردی داشت؟
این نماینده سینمای ایران هم چندان به چشم اعضای آکادمی اسکار نیامد و نتوانست از مرحله معرفی پیش‌تر برود. «من ترانه ۱۵ سال دارم» اما مسیر حضورهای بین‌المللی خود را ادامه داد و توانست در رویدادهای معتبر دیگری همچون لوکارنو و تسالونیکی افتخاراتی را کسب کند. جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره لوکارنو برای ترانه علیدوستی و دو جایزه ویژه هیأت داوران این رویداد از دستاوردهای مهم بین‌المللی این فیلم بودند. صدرعاملی جایزه فیپرشی جشنواره تسالونیکی را هم برای همین فیلم دریافت کرد.

* در ادامه چه کرد؟
صدرعاملی اساسا زمانی وارد فضای رسانه و کار خبری شد که جوانی مشغول به تحصیل در فرانسه بود و بعدها در ادامه این مسیر بود که به روزنامه‌نگاری و پس از آن فیلمسازی رو آورد. او اما در طول دوران فعالیت حرفه‌ای‌اش در سینما، کمتر اهل همکاری‌های بین‌المللی بوده است. آثار صدرعاملی اما غالباً حضورهای موفقی در جشنواره‌های خارجی داشته‌اند و جوایز متعددی را به نام این فیلمساز ثبت کرده‌اند.

پرویز شهبازی/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
از هر زاویه‌ای که نگاه کنیم، این فیلم یکی از تجربه‌های متفاوت در سینمای ایران محسوب می‌شود. فیلمی بدون حضور بازیگران مطرح که با داستان و روایت خود تبدیل به یکی از فیلم‌ کالت‌های سال‌های‌ آغازین دهه ۸۰ شد و هنوز هم از آثار مهم سینمای ایران محسوب می‌شود. «نفس عمیق» نخستین بار در بیست و یکمین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۸۰ به نمایش درآمد و تحسین منتقدان را برانگیخت. فیلمی که پس از «مسافر جنوب» و «نجوا» سومین فیلم پرویز شهبازی در مقام کارگردان بود و هیات انتخاب نماینده سینمای ایران در سال ۸۱ نام آن را به‌عنوان نماینده سینمای ایران به آکادمی اسکار معرفی کردند.

* چه دستاوردی داشت؟
«نفس عمیق» که در جشنواره فجر عنوان «بهترین فیلم» را به رقیبش یعنی «دیوانه از قفس پرید» واگذار کرده بود و حالا شانسی دوباره برای دیده شدن یافته بود اما به‌رغم جذابیتی که برای منتقدان ایرانی داشت، نتوانست مورد توجه اعضای آکادمی قرار بگیرد و به ترکیب نامزدهای اسکار هم راه پیدا نکرد. این فیلم البته در همان سال برنده جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم پوسان شد.

* در ادامه چه کرد؟
پرویز شهبازی طی دو دهه پس از «نفس عمیق» تنها چهار فیلم دیگر را کارگردانی کرده است. فیلم‌هایی که البته همچنان موردتوجه منتقدان هستند و اتفاقا در مواردی حضورهای موفقی در رویدادهای بین‌المللی هم داشته‌اند.

کامبوزیا پرتوی/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
هرچند در جشنواره بیست و سوم فیلم فجر «کافه ترانزیت» تنها توانست دو سیمرغ بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر زن را از آن خود کند اما بازخوردهای مثبتی که فیلم در محافل تخصصی و رسانه‌ای متوجه خود کرد، سبب شد هیات انتخاب نماینده سینمای ایران برای معرفی به آکادمی اسکار، دست روی این فیلم بگذارند. کامپوزیا پرتوی که سال‌ها فیلمسازی در سینمای کودک را تجربه کرده بود، «کافه ترانزیت» را برای مخاطبان بزرگسال سینما کارگردانی کرده بود.

* چه دستاوردی داشت؟
«کافه ترانزیت» هم جزو نمایندگان ناکام سینمای ایران در رقابت فیلم‌های خارجی‌زبان در آکادمی اسکار بود. فیلمی که کامبوزیا پرتوی به‌واسطه آن پس از نزدیک به یک دهه، به کارگردانی سینما بازگشت اما در محافل بین‌المللی چندان مورد توجه قرار نگرفت. این فیلم در جشنواره‌هایی چون پالم اسپرینگ، داکا و تورنتو پذیرفته شد اما در مرحله داوری توفیقی به دست نیاورد.

* در ادامه چه کرد؟
زنده‌یاد پرتوی به‌رغم بازخوردهای خوبی که از «کافه ترانزیت» گرفت، بازهم نزدیک به یک دهه سراغ کارگردانی نرفت تا اینکه «کامیون» را در سال ۹۶ ساخت،‌ فیلمی که البته توفیق چندانی برای او نداشت. او در این مدت در زمینه نگارش فیلمنامه فعال بود که شاخص‌ترین تجربه‌اش نگارش فیلمنامه «محمد(ص)» ساخته مجید مجیدی بود. او جایزه خرس نقره‌ای برلین را هم به‌صورت مشترک با جعفر پناهی برای فیلمنامه «پرده» از آن خود کرد.

جعفر پناهی/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
این بار فیلمنامه عباس کیارستمی بود که به تولید فیلم تحسین‌برانگیز در محافل داخلی و خارجی منتهی شد. جعفر پناهی با حمایت و سفارش شبکه دوم تلویزیون «بادکنک سفید» را کارگردانی کرد که در سال ۷۳ و در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر توانست عنوان بهترین فیلم اول جشنواره را از آن خود کند. توجه محافل رسانه‌ای شانس این فیلم برای نمایندگی سینمای ایران در آکادمی اسکار را ضریب داد و برهمین مبنا هیأت انتخاب آن دوره، رأی به نمایندگی این فیلم دادند.

* چه دستاوردی داشت؟
«بادکنک سفید» هم نتوانست از فهرست اولیه فیلم‌های خارجی‌زبان معرفی شده به آکادمی بالاتر برود و توفیقی به دست نیاورد اما در سال بعد از آن جوایز معتبری همچون دوربین طلایی جشنواره فیلم کن و یا جایزه بزرگ جشنواره فیلم توکیو را از آن خود کرد.

* در ادامه چه کرد؟
واقعیت این است که جشنواره پناهی از مقطعی به بعد تبدیل به چهره‌ای شناخته‌شده در محافل سینمایی شد اما این شهرت بیش از آنکه محصول فیلم‌هایش باشد، وام‌دار حاشیه‌های سیاسی مرتبط با فعالیت‌های او در یک دهه اخیر بوده است تا جایی که برخی، اعطای جوایز بین‌المللی از سوی رویدادهایی همچون کن، ونیز و برلین به او را متأثر از مسائل سیاسی تحلیل کرده‌اند. پناهی این روزها با تازه‌ترین فیلم خود با عنوان «خرس نیست» در بخش اصلی جشنواره ونیز حضور دارد.

محسن مخملباف/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
یکی از پرحاشیه‌ترین و البته مبهم‌ترین فرآیندهای انتخاب نماینده سینمای ایران برای معرفی به آکادمی اسکار، در همین سال ۷۶ طی شد؛ دوره‌ای که بنابر گزارش رسمی بنیاد فارابی که سال‌ها بعد منتشر شد، فیلم «گبه» به کارگردانی محسن مخملباف در فرآیندی خارج از روال مرسوم قانونی به آکادمی معرفی شد. فیلم داستان عاشقانه دختری از ایل قشقایی را روایت می‌کند که سرگذشت او گویی در تار و پود «گبه» گره خورده است.

* چه دستاوردی داشت؟
«گبه» هرچند در چهاردهمین جشنواره فیلم فجر توانست برای بهترین موسیقی، بهترین فیلمبرداری و بهترین صداگذاری، سه سیمرغ بلورین را از آن خود کند اما در عرصه رقابت برای شکار سیمرغ بهترین فیلم خارجی زبان هیچ شانسی نداشت و همچون دیگر نمایندگان سینمای ایران در‌ آن سال‌ها از راهیابی به فهرست نهایی نامزدهای این جایزه محروم ماند.

* در ادامه چه کرد؟
مخملباف سرگذشت عجیبی برای خود رقم زد؛ او که فیلمسازی صاحب سبک و البته پر کار طی سال‌های دهه ۶۰ تا اواسط دهه ۷۰ در سینمای ایران بود، از مقطعی به بعد مسیر حرکت خود را به کل تغییر داد و با مهاجرت به خارج از کشور دیگر نتوانست حتی تجربه‌هایی در حد معمولی‌ترین آثار کارنامه خود را تکرار کند. او هر چند همچنان چهره‌ای مشهور به حساب می‌آید اما در سایه سنگین مواضع غیرهنری‌اش، کمتر کسی دیگر به‌عنوان یک فیلمساز در انتظار فیلم تازه‌ای از اوست!

بهمن قبادی/ دو دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
فیلم «زمانی برای مستی اسب‌ها» اولین تجربه کارگردانی بهمن قبادی بود و به‌عنوان یکی از نخستین آثار سینمای ایران درباره شرایط زندگی مردم عادی در زیر سایه جنگ،‌ در آن مقطع بسیار موردتوجه محافل سینمایی داخل و خارج قرار گرفت. «لاک‌پشت‌ها پرواز می‌کنند» هم با نگاهی به زندگی مردم عادی زیر سایه جنگ، مورد توجه منتقدان ایرانی قرار گرفت و به پشتوانه همین توجه هم اعضای هیات انتخاب نماینده سینمای ایران در سال ۸۳ روی نام آن برای معرفی به آکادمی اسکار به توافق رسیدند.

* چه دستاوردی داشت؟
«زمانی برای مستی اسب‌ها» در اسکار آن سال توفیقی به دست نیاورد اما از معبر اعتبار به‌دست‌آورده به‌واسطه حضور در میان فیلم‌های معرفی شده به آکادمی، توانست حضورهای جهانی موفقی را در سال‌های بعد تجربه کند. «لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند» هم از سوی اعضای آکادمی اسکار برای نامزدی در مراحل بالاتر انتخاب نشد، اما در سال‌های بعد با دریافت ۴۲ جایزه و حضور در ۷۳ جشنواره بین‌المللی در سراسر جهان، به یکی از فیلم‌های پرافتخار ایرانی در عرصه جهانی مبدل شد.

* در ادامه چه کرد؟
بهمن قبادی هم از آن فیلمسازانی است که از مقطعی به بعد کارنامه فیلمسازی‌اش در سایه موضع‌گیری‌های سیاسی‌اش قرار گرفت و این حواشی، فعالیت حرفه‌ای او را تحت‌الشعاع قرار داد. اما قبادی همچنان چهره‌ای بین‌المللی در سینمای ایران محسوب می‌شود که هم به عنوان فیلمساز و هم داور حضوری فعال در رویدادهای بین‌المللی دارد.

رسول ملاقلی‌پور/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
درگذشت ناگهانی رسول ملاقلی‌پور در اسفندماه سال ۸۵ مثل یک شوک سینمای ایران را در بر گرفت. دور از انتظار نبود از معبر همین شوک ناگهانی آخرین یادگار سینمایی این فیلمساز یعنی «میم مثل مادر» به‌رغم آنکه در جشنواره فجر سال ۸۵ چندان مورد اقبال قرار نگرفته بود، در تابستان ۸۶ موردتوجه هیات انتخاب نماینده سینمای ایران برای معرفی به آکادمی اسکار قرار بگیرد. البته این گزاره نافی ارزش‌های سینمایی فیلم نیست. فیلم «میم مثل مادر» علاوه‌بر اینکه آخرین یادگار زنده‌یاد ملاقلی‌پور بود، به واسطه نقش‌آفرینی گلشیفته فراهانی و علی شادمان یکی از فیلم‌های محبوب در میان مخاطبان سینمای ایران بود.

* چه دستاوردی داشت؟
واقعیت این است که اعضای هیات انتخاب آن سال در حالی دست روی این گزینه گذاشتند که احتمالاً خود نیز می‌دانستند محتوا و ساختار آن شانس چندانی برای دیده شدن از سوی اعضای آکادمی ندارد. همان‌طور هم شد و طبق پیش‌بینی‌‌ها، معرفی «میم مثل مادر» توفیقی در رقابت فیلم‌های خارجی‌زبان اسکار به دست نیاورد. این فیلم زنده‌یاد ملاقلی‌پور پس از معرفی به این رویداد هم حضور پررنگی در محافل سینمایی بین‌المللی نداشت.

* در ادامه چه کرد؟
هر چند زنده‌یاد ملاقلی‌پور آنقدر در قید حیات نماند که حتی نمایندگی فیلم خود در اسکار را ببیند اما به استناد کارنامه و مواضع‌ا‌ش اساسا هیچگاه هم نگاهی به فعالیت‌های بین‌المللی و رویدادهای جهانی نداشت.

مهدی نادری/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
رونمایی از «بدرود بغداد» به‌عنوان اثری از یک کارگردان جوان و فیلم‌اولی در جشنواره فیلم فجر، به‌صورت ویژه توجه‌ها را به سمت مهدی نادری جلب کرد اما واقعیت این است که حتی علاقه‌مندان پروپاقرص این فیلم هم گمان نمی‌بردند «بدرود بغداد» بتواند شانسی برای معرفی به عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار داشته باشد. اتفاقی که در فرآیندی عجیب و غریب و پرحاشیه رخ داد و نام این فیلم حتی در شرایطی که اکران عمومی هم نشده بود، به‌عنوان نماینده سینمای ایران اعلام شد.

* چه دستاوردی داشت؟
طبق برخی روایت‌های غیررسمی فیلم «بدرود بغداد» به دلیل حجم بالای دیالوگ‌های انگلیسی، اساساً شرایط لازم برای داوری در بخش فیلم‌های خارجی‌زبان اسکار را نداشته و به همین دلیل هم خیلی زود از سوی آکادمی کنار گذاشته شده است!‌ فیلم همان‌طور که انتظار هم می‌رفت شانسی برای حضور در میان نامزدهای نهایی اسکار در این دوره نداشت و مانند دیگر نمایندگان سینمای ایران در همان گام نخست از ادامه راه بازماند.

* در ادامه چه کرد؟
مهدی نادری فیلمسازی مستعد بود که با «بدرود بغداد» بخشی از توانمندی‌های خود در عرصه ساخت فیلم‌های هنری و در عین حال مخاطب‌پسند را اثبات کرد. ماجراها و حواشی این فیلم اما روی ادامه فعالیت او تأثیر گذاشت. او پس از «بدرود بغداد» نزدیک به یک دهه فیلم نساخت تا اینکه سراغ کمدی «سامورایی در برلین» رفت و خیلی‌ها را ناامید کرد!

نرگس آبیار/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
سیروس الوند، مجید انتظامی، محمد بزرگ‌نیا، کمال تبریزی، سیدجمال ساداتیان، رسول صدرعاملی، جواد طوسی، رضا کیانیان و امیر اسفندیاری اعضای کمیته انتخابی بودند که ترجیح دادند، معرفی اولین نماینده زن سینمای ایران به آکادمی اسکار به نام آن‌ها در تاریخ ثبت شود. نرگس آبیار که با فیلم «شیار ۱۴۳» تحسین طیف‌های مختلفی از مخاطبان سینمای ایران را برانگیخته بود با کارگردانی «نفس» ثابت کرد که موفقیتش اتفاقی نبوده و توان ساخت فیلم‌هایی با مضامین بومی و استانداردهای جهانی را دارد.

* چه دستاوردی داشت؟
معرفی «نفس» به نمایندگی سینمای ایران در اسکار از همان ابتدا منتقدانی هم داشت که معتقد بودند این دست مضامین جذابیتی برای اعضای آکادمی ندارد. فیلم «نفس» نه فقط به دلیل ساختار که از نظر محتوا از آن دست فیلم‌هایی بود که توفیق آن‌ها در جریان اهدای جوایز آکادمی چیزی شبیه معجزه بود؛ معجزه‌ای که البته نصیب «نفس» نشد و فیلم آبیار هم به جمع نمایندگان ناکام سینمای ایران در اسکار پیوست.

* در ادامه چه کرد؟
نرگس آبیار تا پیش از معرفی فیلمش به آکادمی اسکار هم حضوری فعال با آثارش در جشنواره‌های سینمایی معتبر جهان داشت و شکار چند جایزه از جشنواره‌های سینمایی چین، فرانسه و روسیه را در کارنامه خود ثبت کرده بود. او که بعدها ردای داوری چند جشنواره جهانی را هم به تن کرد این روزها فیلم «ابلق» را بر پرده سینماها دارد.

وحید جلیلوند/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
در سال ۹۷ فهرست گزینه‌های احتمالی نمایندگی سینمای ایران در جشن اسکار چندان متنوع نبود و از چند هفته مانده به موعد اعلام رسمی، کاملاً قابل پیش‌بینی بود که این‌بار این وحید جلیلوند است که قرار است ردای نمایندگی سینمای ایران در آکادمی اسکار را بر تن کند. اعضای کمیته انتخاب نماینده سینمای ایران، دلایل متعددی برای انتخاب «بدون تاریخ، بدون امضا» داشتند که فقط یکی از آن‌ها توفیقات سریالی این فیلم در جشنواره‌ها و رویدادهای بین‌المللی بود. دومین تجربه کارگردانی جلیلوند پس از فیلم تحسین‌شده «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» حضوری درخشان در جشنواره‌های داخلی هم داشت و این شانس انتخاب فیلم را دوچندان کرده بود.

* چه دستاوردی داشت؟
«بدون تاریخ، بدون امضا» به رغم توجهی که در داخل به آن شد، توان لازم برای عرض اندام در رقابت با دیگر فیلم‌های معرفی‌شده به بخش بین‌الملل اسکار را نداشت و از نامزدی جایزه اصلی این بخش بازماند. فیلم البته در دیگر رویدادهای بین‌المللی خوش درخشید و جایزه شیر نقره‌ای ونیز را هم برای جلیلوند و نوید محمدزاده به همراه داشت.

* در ادامه چه کرد؟
وحید جلیلوند در مسیر فیلمسازی‌اش بسیار جدی ظاهر شده است و دور از انتظار نیست که شاهد درخشش‌های بعدی او در رویدادهای بین‌المللی هم باشیم. تازه‌ترین فیلم جلیلوند یعنی «شب، داخلی، دیوار» همین روزها در بخش اصلی جشنواره ونیز در حال رقابت است.

کورش عطایی، آزاده موسوی/ یک دوره
* با کدام فیلم راهی شد؟
این غیرمنتظره‌ترین تصمیمی بود که هیأت معرفی نماینده سینمای ایران به آکادمی اسکار می‌توانست بگیرد. بعد از سال‌ها چالش و حاشیه بر سر انتخاب فیلم‌های سینمایی، حالا برای اولین‌بار بود که یک مستند برای نمایندگی سینمای ایران انتخاب می‌شد و طبیعاً این تصمیم بی‌حاشیه هم نبود. «در جستجوی فریده» اما واقعا اثری ارزشمند بود که جوایز متعددی را هم تا قبل از معرفی به‌عنوان نماینده سینمای ایران توانسته بود از آن خود کند. روایتی از جستجوی یک فرزند گم‌شده، برای پیدا کردن پدر و مادر واقعی‌اش آن هم پس از سال‌ها زندگی در خارج از کشور.

* چه دستاوردی داشت؟
واقعیت این است که «در جستجوی فریده» حتی برای راهیابی به جمع نامزدهای اولیه بخش بین‌الملل اسکار هم راهی دشوار پیش روی خود داشت و قابل پیش‌بینی بود که کورش عطایی و آزاده موسوی بعید است بتوانند در این آوردگاه سخت، دستاوردی داشته باشند اما اینکه یک اثر مستند از سینمای ایران فرصت معرفی در مقیاسی بین‌المللی را به‌دست آورد، اتفاقی ارزشمند برای سینمای مستند ایران بود که اتفاقا با استقبال فعالان این حوزه هم مواجه شد.

* در ادامه چه کرد؟
کورش عطایی و آزاده موسوی که ساخت مستند «از ایران، یک جدایی» را با محوریت کسب اولین اسکار سینمای ایران در کارنامه خود داشتند،‌ بعد از نمایندگی خود در اسکار، فیلم دیگری نداشتند و هنوز فیلم تازه‌ای را کارگردانی نکرده‌اند.