خواننده قدیمی پیشقدم بازگشت به ایران خواهد شد؟
روزنامه هفت صبح، مهلا جوادپور | دولت سیزدهم هم مثل دولت‌های قبل، سعی کرده به بازگشت ایرانیان خارج از کشور چراغ سبز نشان دهد. ابراهیم رئیسی، از ایرانیان خارج از کشور دعوت کرده بود تا سرمایه خود را به ایران بیاورند و همینجا سرمایه‌گذاری کنند؛ چراکه « ایران بهترین و امنترین مکان برای سرمایه‌گذاری است».
او اشاره کرد که همه زمینه‌ها برای بازگشت ایرانیان خارج از کشور را در دولت سیزدهم فراهم میکنیم. حالا وزارت امور خارجه سعی کرده قدم‌هایی برای راحت کردن خیال ایرانی‌های خارج‌نشین بردارد و حداقل آنها را راضی کند که از بازگشت نترسند و حتی اگر فکر می‌کنند پرونده‌ای در داخل کشور برایشان باز شده، بتوانند این موضوع را استعلام کنند.
میخک، سامانه استعلام وضعیت
شاید اولین سوالی که به ذهنتان خطور می‌کند این باشد که چرا میخک؟ بعد از وارد کردن آدرس سامانه و وارد شدن به سایت میخک، جواب سوال خود را میگیریم و متوجه علت نام‌گذاری آن میشویم. میخک مخفف «مدیریت یکپارچه خدمات کنسولی» است. کمی که صفحه را پایین‌تر ببریم نوشته شده « سامانه میخک چیست؟» در جواب نوشته که «میخک بستری برای ارائه کلیه خدمات کنسولی به هموطنان در حوزه‌های گوناگون شامل امور گذرنامه، امور سجلی، امور حمایتهای کنسولی و قضایی، تایید اسناد و… است.»
برای انجام هر کدام از این امور اول باید در سامانه ثبت‌نام کنیم یا همان پروفایل الکتریکی تشکیل دهیم. بعد میتوانیم روی هرکدام از خدماتی که میخواهیم کلیک کنیم و با تکمیل فرم و بارگذاری یا همان آپلود تصاویر اسناد مربوطه، درخواست خود را برای نمایندگی مورد نظر ارسال کنیم تا درخواست‌مان بررسی شود. قبلا این سامانه به اسم تاک (تایید اسناد کنسولی) فعالیت میکرد اما با گسترش دامنه خدماتش به میخک تغییر اسم داد.
اما هنوز این امکان که ایرانیان خارج از کشور مدارک خود را برای بازگشت به ایران ارائه دهند، وجود ندارد و به گفته امیر عبداللهیان این بخش روز چهارشنبه بارگذاری می‌شود. بعد از راه‌اندازی این بخش، ایرانیانی که قصد بازگشت یا سفر به ایران را دارند اطلاعات اولیه خود مثل کدملی را وارد می‌کنند و به این ترتیب از قوه قضائیه و دستگاه‌های امنیتی استعلام گرفته می‌شود. اگر موردی نداشته باشند به گفته وزیر امور‌خارجه می‌توانند بدون هیچ مشکلی به ایران سفر کنند و از ایران خارج شوند.
او در ادامه این نکته را اضافه کرد که:«در مدت اقامت در ایران همه قوانین و مقررات را باید رعایت کنند و این موارد در سایت میخک در قسمت قوانین جمهوری اسلامی ایران درج شده است.» اگر هم مشکلی داشته باشند به آنها اطلاع‌رسانی می‌شود. این دقیقا همان نکته‌ای است که خیلی عجیب به‌نظر می‌رسد؛ یعنی دستگاه‌های اطلاعاتی شماره ملی را از وزارت امور‌خارجه دریافت می‌کنند و بعد از فهمیدن اینکه فرد درخواست‌داده، پرونده دارد این موضوع را به اطلاع آنها می‌رسانند که یک وقت به ایران نیایند و دستگیر نشوند؟ گویا پاسخ وزارت امور خارجه به این سوال مثبت است و چنین چیزی را شدنی اعلام می‌کند. به نظر می‌رسد استعلام‌های مفید از قوه قضائیه صادر شوند.
در آرزوی بازگشت
حالا که چنین امکانی قرار است برای ایرانیان خارج کشور فراهم شود، صحبت برگشتن بعضی هنرمندان هم وسط آمده. شهرام شب‌پره یکی از آنهاست. او در کنسرت اخیر خود از تصمیمش برای خداحافظی از عرصه خوانندگی و ترک آمریکا گفته است. او بارها در مصاحبههای مختلف از تمایلش برای بازگشت به ایران گفته، برای همین حدس زده می‌شود که واقعا میخواهد آمریکا را به مقصد ایران ترک کند.
تیر‌ماه همین امسال هم محمد معتمدی با انتشار ویدئویی از مصاحبه شب‌پره، درخواست فراهم کردن شرایط برای بازگشت او به ایران را کرد. شب‌پره در این ویدئو گفته بود که دوست دارد به ایران برگردد و حتی خوانندگی نکند و به کار دیگری مشغول شود. بعضی کاربران در واکنش به این ویدئو به ماجرای حبیب محبیان اشاره کرده بودند. هرچند شب‌پره رسما اعلام بازنشستگی کرده و گفته است که قصدی برای ادامه فعالیت ندارد.
شایعاتی هم درباره رفت‌وآمد بیژن مرتضوی در ایران وجود دارد اما نمی‌توان آن را تایید کرد. اگر هم رفت‌و‌آمدی می‌کند، بی‌سر‌و‌صداست. حسن شماعی‌زاده هم که آبان امسال خبر به مزایده گذاشته شدن خانه‌اش در نیاوران تهران جنجالی شده بود، در گفت‌و‌گویی علاوه بر اعتراض به مصادره خانه‌اش گفته بود: «اگر روزی خانه‌ام را پس بگیرم، دوست دارم به ایران برگردم.»
آنها که برگشتند
یکی از بازگشت‌های ناموفق به ایران مربوط به محمد خردادیان است. او اواخر سال ۸۰ به ایران برگشت و دو ماه با خانواده‌اش در ایران بود و از جاهای دیدنی تهران دیدن کرد اما در آخر وقتی که می‌خواست از ایران برود، بازداشت شد و نزدیک دو ماه را هم در زندان سپری کرد و بعد از آزادی ایران را ترک کرد. در مقابل بازگشت موفق هم داشته‌ایم که متعلق به فریدون آسرایی است. او سال‌ها پیش بازگشت و توانست به‌طور رسمی فعالیت خود را ادامه دهد. البته او تا قبل از بازگشتش به ایران خیلی هم خواننده شناخته‌شده‌ای نبود و تنها با چند خواننده ایرانی- لس‌آنجلسی فعالیت کرده بود.
پای پول در میان است
گذشته از هنرمندانی که بازگشت‌شان به ایران می‌تواند اتفاق فرهنگی خوب و جالبی به‌نظر برسد، یکی از اصلی‌ترین دلایلی که دولتها سعی می‌کنند ترس ایرانی‌های خارج‌نشین از بازگشت بریزد، ثروت آنها و احتمال بازگشت بخشی از آن به ایران است، اما این ثروت چقدر است که دولت‌های مختلف مخصوصا در شرایط تنگنای اقتصادی، سعی می‌کنند بخشی از آن را به داخل ایران بکشانند؟
براساس تحقیقات مقدماتی به‌عمل آمده از سوی دپارتمان اقتصادی سازمان ملل، ثروت ایرانیان مقیم خارج در سال ۱۳۸۶ حدود ۱۳۰۰ میلیارد دلار و ثروت ایرانیان مقیم آمریکا به‌تنهایی بالغ بر ۹۰۰ میلیارد دلار بوده است. این برآورد در سال ۱۳۹۴ به‌حدود ۳ تا ۴ هزار میلیارد دلار افزایش یافته که ۱۰برابر تولید ناخالص داخلی ایران است. تخمین زده می‌شود در آمریکا ثروتی که توسط ایرانیان خارج از کشور مدیریت می‌شود، بیش از دوهزار میلیارد دلار است.
فقط در سال ۱۳۹۰ ایرانیان ساکن آمریکا حدود ۴۰۰ میلیارد دلار در خارج از ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند که تقریبا معادل تولید ناخالص داخلی ایران است. ثروت ایرانی‌های مقیم کانادا هم حدود ۴۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود. برای اینکه اهمیت این اعداد بیشتر برایتان روشن شود، بد نیست بدانید که در سند چشم‌انداز ۲۰ساله (۱۴۰۴-۱۳۸۴) پیش‌بینی شده بود که ایران با رشد اقتصادی سالانه ۸درصد، در سال ۱۴۰۴ به جایگاه اقتصادی برتر در منطقه خاورمیانه دست خواهد یافت.
همچنین در این گزارش برآورد شده بود که برای تحقق رشد ۸درصد در برنامه چهارم توسعه به ۱۲۰۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است. بنابراین طبیعی به‌نظر می‌رسد که دولتها تمام تلاش‌شان را برای جذب سرمایه‌گذاری به هر نحو به‌کار ببندند اما آیا این کار با اصرار و وعده شدنی است؟ برای جواب دادن به این سوال بد نیست به وضعیت کلی سرمایه‌گذاری در ایران نگاه کنیم و ببینیم که به‌عنوان مثال در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۹ ماهه ۱۳۹۸ میزان سرمایه‌گذاری، رشدی معادل منفی ۲۴درصد داشته و نسبت سرمایه‌گذاری به تولید ناخالص داخلی از حدود ۲۰درصد به ۱۴درصد کاهش پیدا کرده است.
نرخ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص از حدود ۱۳۵ هزار میلیارد در سال ۱۳۹۰ به ۱۰۱ هزار میلیارد در سال ۹۷ و ۷۳ هزار میلیارد در پایان ۹ ماهه ۹۸ رسیده است. اینکه موانع سرمایه‌گذاری در ایران چه مواردی هستند، بحث مفصل دیگری است اما همین عددها نشان می‌دهند که لبخند زدن در جمع ایرانی‌های خارج‌نشین و دادن وعده‌های دلچسب به آنها راه به‌جایی نخواهد برد.
