رقابت نفسگیر فروشگاههای زنجیره‌ای
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده | حقایق درباره هفت سوپرمارکت بزرگ کشور که این روزها سود قابل توجهی کسب می‌کنند. در این روزهای کرونایی، چند صنف و شغل وجود دارند که برخلاف دیگر مشاغل نه تنها از سود آن‌ها کم نشده بلکه فروششان به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. سوپرمارکت‌ها و فروشگاههای زنجیره‌ای یکی از این مشاغل هستند که روزهای پر رونقی را تجربه می‌کنند و خریداران برای خرید مایحتاج خود مخصوصا محصولات بهداشتی به این فروشگاه هجوم آورده‌اند.
رد پای این موضوع را حتی می‌توان در بورس هم مشاهده کرد که ارزش سهام یکی از این فروشگاههای زنجیره‌ای در بورس، طی یک هفته گذشته در حدود ۵ درصد رشد داشته و احتمالا این روند ادامه خواهد داشت. همین موضوع سبب شد تا بررسی کنیم فروشگاههای زنجیره‌ای مشهور کشور کدام‌ها هستند و چه افراد یا شرکت‌هایی آن را اداره می‌کنند.
* یک: فروشگاه شهروند / تعداد شعبه در کشور: ۴۰ شعبه
یکی از معدود فروشگاههای زنجیره‌ای که همچنان دولتی باقی مانده، فروشگاه شهروند است. ایده تاسیس این فروشگاه در سال ۱۳۷۰ مطرح شد که پس از پایان جنگ تحمیلی و آغاز دوران رونق در کشور، شیب رشد نرخ تورم بسیار صعودی شده بود و قیمت کالاها لحظه‌ای افزایش پیدا می‌کرد. نابسامانی در نظام توزیع کالا باعث شد دولت با تاسیس فروشگاههای نوین زنجیره‌ای از آشفتگی در بازار جلوگیری کند.
در سال ۱۳۷۱ موضوع ایجاد شبکه فروشگاههای زنجیره‌ای برای اصلاح ساختار توزیع کالا در سطح خرده فروشی مطرح شد و در این جریان نوین، شهرداری تهران در آبان ماه ۱۳۷۲ با افتتاح فروشگاه شهروند در میدان آرژانتین (فروشگاه بیهقی) این موج را آغاز کرد. هنوز هم شهروند یکی از نقطه اتکاهای اصلی شهروندان برای خرید است. در این فروشگاههای زنجیره‌ای تلاش می‌شود تا کالاها با قیمت متعادل‌تری به دست مردم برسد.
* دو: فروشگاه رفاه / تعداد شعبه در کشور: ۲۱۵ شعبه
اگر مدتی است که می‌بینید فروشگاه رفاه هم از لحاظ تعداد شعبه و هم از لحاظ نحوه فروش و تبلیغات تغییرات گسترده و شکل مدرن‌تری پیدا کرده، به این دلیل است که خصوصی شده است. این خصوصی‌سازی نیز البته بسیار پر حاشیه و با حرف و حدیث بوده است که آن را برای شما خواهیم گفت. اتحادیه مرکزی تعاونی مصرف کارگران ایران در اسفند ۱۳۷۳ اولین فروشگاه رفاه را در چهار دانگه اسلام شهر راه‌اندازی کرد.
شرکت فروشگاههای زنجیره‌ای رفاه (سهامی عام) در سال ۱۳۷۴ به ثبت رسید و فعالیت خود را آغاز کرد. سهام این فروشگاه تا چند سال پیش دست بانک‌ها و بیمه‌های دولتی بود اما سرانجام به قصه خصوصی‌سازی رسید. خبرگزاری «دانا» در گزارشی در دی سال ۱۳۹۷ با عنوان «گزارشی از واگذاری سؤال برانگیز فروشگاه رفاه» نوشت: «همه چیز از یک خبر ساده شروع شد. حوالی غروب روز بیست و سوم فروردین سال۱۳۹۶ رسانه‌ها خبری منتشر کردند با این عنوان: «فروشگاه رفاه به فروش رسید»
اما همه چیز به سادگی این خبر نبود. پیش‌تر نیز در بهمن و اسفند ۱۳۹۵ نزدیک به ۲۰درصد از سهام رفاه فروش رفته بود. اما این بار با واگذاری نزدیک به ۴۲درصدی سهام رفاه مالکیت این فروشگاه زنجیره‌ای عوض می‌شد. اولین سؤال‌ها از قیمت واگذاری این مجموعه در افکار عمومی شکل گرفت.
فروشگاه رفاه که بخشی از سهامش در زمستان ۱۳۹۵ با حدود ۱۴۵میلیارد تومان به صورت اقساط به فروش رفته بود در واگذاری جدید ۴۲درصد سهامش تقریبا به قیمت ۳۲۰میلیارد تومان به فروش رسیده بود…
سرمایه فروشگاههای زنجیره‌ای رفاه با ۲۲۵ شعبه و گردش مالی سالانه هزار میلیارد تومان و نزدیک به چهار هزار پرسنل بیش از پنج هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شد و حالا به این سرمایه قابل توجه که در طول سال‌ها توسط مردم ایجاد شده و به رشد و بلوغ رسیده بود یکباره چوب حراج زده شد و بیش از ۶۰ درصد سهامش تنها با ۴۶۵ میلیارد تومان آن هم به صورت اقساط فروش رفت یعنی چیزی حدود ۹۰درصد تخفیف در معامله.»
طبق گزارش این سایت، سهام فروشگاه رفاه را شرکت «سپهر نوید آفرین» و «بازتاب سهام توس» خریداری کرده‌اند که این شرکت‌ها، مالک برندهای برنج «آوازه» و «محسن» هستند. حالا که این اطلاعات را خواندید، بیایید به یک رپرتاژ آگهی منتشر شده در خبرگزاری اصولگرای فارس که در اردیبهشت سال گذشته منتشر شده، نگاهی بیندازیم:
«همکاری رفاه در راستای مشارکت استراتژیک شرکت شیرین عسل و شرکت آدانی. در این هیاهوی برجام و تهدید و نگرانی‌ها، خبر خوبی از مشارکت شرکت «شیرین عسل» و شرکت «آدانی» در ایجاد یک مشارکت استراتژیک در بازار برنج ایران که با خرید برند «برنج محسن» آغاز شد، قوت قلبی است برای فعالان اقتصادی.» به این ترتیب مشخص می‌شود که مالکان برندهای شیرین عسل، برنج محسن و برنج آوازه احتمالا جزو گردانندگان اصلی فروشگاه رفاه هستند.»
* سه: افق کوروش
تعداد شعبه در کشور: ۱۶۰۰ شعبه
شرکت فروشگاههای زنجیره‌ای افق کوروش در سال ۱۳۸۸ به ثبت رسید و فعالیت خود را آغاز کرد. مؤسسین شرکت فروشگاههای زنجیره‌ای افق کوروش، شرکت گروه صنعتی گلرنگ شرکت سرمایه‌گذاری توسعه صنایع گلرنگ، شرکت گسترش گلرنگ شرکت تولیدی شیمیایی پاکشو و شرکت گسترش گلپخش اول بوده‌اند.
این فروشگاه بیشترین تعداد شعبه در سرتاسر کشور را دارد و یکی از بازیگردانان اصلی در فروشگاههای زنجیره‌ای است. هولدینگ گلرنگ که هم تولید بسیاری از صنایع شوینده و سلولزی کشور با برندهای مختلف را در دست دارد و هم چند شرکت پخش بزرگ در کشور توانسته قیمت تمام شده محصولات خود را کمتر کند و آن‌ها را با تخفیف در فروشگاههای افق کوروش به فروش برساند.
نکته جالب‌تر آنکه فروشگاههای هاپیر فامیلی و سورنا نیز متعلق به هولدینگ گلرنگ است! «امیرخسرو فخریان» مدیرعامل فروشگاههای افق کوروش است که از قضا رئیس اتحادیه فروشگاههای زنجیره‌ای هم هست!
* چهار: هفت / تعداد شعبه در کشور: ۳۵۰ شعبه
رقابت سنگین میان هولدینگ گلرنگ و هولدینگ گلستان؛ در فروشگاههای زنجیره‌ای نیز وجود دارد. مالکیت فروشگاههای هفت برای هولدینگ گلستان است که اتفاقا زودتر از افق کوروش تاسیس شده. گفته می‌شود این فروشگاه، کار راه‌اندازی و تاسیس فروشگاههای خود را به پیمانکارانی از کشور ترکیه سپرده بود و به همین دلیل بسیار موفق و با توپ پر وارد رقابت شد.
از زمانی کار برای فروشگاه هفت سخت شد که افق کوروش تاسیس شد و قیمت‌های خود را بسیار پایین‌تر از هفت ارائه می‌داد. دلیل این ماجرا نیز بر می‌گردد که به همان سیستم پخش و توزیع که هولدینگ گلستان در آن ضعیف‌تر بود و نتوانست قیمت‌های خود را پایین‌تر بیاورد.
* پنج: فروشگاه جانبو / تعداد شعبه در کشور: ۵۰۰ شعبه
فروشگاه جانبو canbo در سال ۱۳۹۰ اولین فروشگاه خود را در ایران تاسیس کرد. گفته می‌شود مالکیت این شرکت برای هولدینگ پارس حیات و شرکت اورست مدرن پارس است و مالکیت هولدینگ پارس حیات نیز برای حیات هولدینگ ترکیه است. مهم‌ترین استراتژی این فروشگاه که الگو گرفته از شعبه‌های ترکیه‌ای آن است، این موضوع است که همه کالا و اجناس با کارتن‌های بزرگ در قفسه‌ها قرار می‌گیرد تا هم در هزینه‌های فروشگاه صرفه‌جویی شود و قیمت‌ها پایین‌تر بیاید و هم به خریداران احساس تولید به مصرف دهد.
* شش: هایپر استار/ تعداد شعبه در کشور: ۱۸ شعبه
یک فروشگاه فرانسوی- اماراتی در ایران مجوز تاسیس گرفت و در سال ۱۳۸۸ با نام هایپراستار در غرب تهران افتتاح شد. این فروشگاه که به مدت ۲۰ سال زمین موردنظر خود را از شهرداری تهران اجاره کرده، نخستین مورد از سرمایه‌گذاری بزرگ یک شرکت خارجی در بخش خدمات ایران محسوب می‌شود. سهام عمده این فروشگاه برای فروشگاههای زنجیره‌ای مشهور کارفور است که از زمان آغاز کار در ایران به مشکلات متعددی رو‌به‌رو شده است.
* هفت: یاران دریان/ تعداد شعبه در کشور: ۵۰۰ شعبه
این فروشگاه توسط خانواده مشهور «دریانی» تاسیس شد و در آنجا می‌توانید جنس‌های لوکس و گران قیمت پیدا کنید. «مهدی عارفی دریان»، مدیرعامل فروشگاه زنجیره‌ای یاران دریان است که تلاش کرده همه سوپرمارکت‌های دریانی را زیر یک سقف جمع کند و به رقیب جدی برای فروشگاههای زنجیره‌ای مدرن تبدیل شود.
