خداحافظی با آقای لوان جاگاریان سفیر پرحاشیه روسیه

روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی| اگر همین حالا بدون مقدمه به کسی بگویید لوان جاگاریان از ایران رفت احتمالا اصلا او را نشناسد اما اگر خبر از پایان ماموریت سفیر روسیه در ایران بدهید احتمالا ماجرا برایش جالب می‌شود چون آقای جاگاریان در مدتی که سفیر فوق‌العاده و تام‌الاختیار فدراسیون روسیه در ایران بود بارها به صدر خبرها آمد آن هم نه به دلایل صرفا سیاسی بلکه به خاطر بعضی حرف‌ها که به مذاق عده‌ای خوش نمی‌آمد یا بعضی عکس‌ها.

جالب اینکه انتصاب جاگاریان از همان ابتدا یعنی حدود ۱۱سال پیش کمی حاشیه داشت اما چون آن زمان مثل امروز شبکه‌های اجتماعی به وایرال شدن خبرها کمک نمی‌کردند موضوع از جمع‌های دیپلماتیک فراتر نرفت. ماجرا از این قرار بود که جاگاریان متولد ارمنستان بود و برخی می‌گفتند به دلیل تعداد بسیار بالای آذربایجانی‌های ایران شاید بهتر بود که روسیه در این انتصاب دقت و ظرافت بیشتری به خرج می‌داد اما موضوع اصلا حاد نبود چون اختلاف‌های آذربایجان و ارمنستان به ویژه در آن زمان بازتاب چندانی نداشت و حتی خصومت ارمنستانی‌ها شامل حال آذربایجانی‌های ایران نمی‌شد.

به این ترتیب جاگاریان ماموریتش را در ایران شروع کرد. او که حالا ۶۶ ساله است، در پژوهشکده دولتی روابط بین‌المللی مسکو تحصیل کرده و به زبان‌های فارسی، انگلیسی، ارمنی، گرجی و فرانسوی مسلط است. جاگاریان در سال ۲۰۱۱ سفیر روسیه در ایران شد و دیروز ایران را به مقصد ماموریتی دیگر ترک کرد. آخرین بار که اسم او در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد وقتی بود که تصویری از او به رسانه‌ها رسید که جاگاریان را در حال ادای احترام به قبر گریبایدوف نمایشنامه‌نویس، شاعر و آهنگسازی روسی نشان می‌داد.

اگر در جریان این بحث نبوده باشید می‌پرسید که چرا ادای احترام سفیر روسیه به یک چهره هنری و ادبی کشورش باید کاربران شبکه‌های اجتماعی را در ایران عصبانی کند. جواب اینکه گریبایدوف معروف در یکی حساس‌ترین سال‌های تاریخ ایران در دوران قاجار در مذاکرات صلح ترکمانچای و نگارش عهدنامه آن نقشی اساسی ایفا کرد و مدت کوتاهی پس از عقد عهدنامه، به عنوان وزیر مختار روسیه به ایران آمد و عجیب‌تر اینکه او در ۹ بهمن ۱۲۰۷ در تهران به دست معترضان کشته شد.

و هیاتی از طرف فتحعلی شاه سراسیمه به دربار تزار رفتند و با اهدای هدایای بی شمار ماجرا را رفع و رجوع کردند. به همین دلیل هم وقتی در سالگرد مرگ او تصویر آقای سفیر در حال ادای احترام به او دست‌به‌دست می‌شد می‌توانست ناراحت‌کننده باشد. جاگاریان در مصاحبه با رسانه‌های ایران موضوع را به اختلاف فرهنگی دو کشور نسبت داد و گفت شاید گریبایدوف برای شما ایرانی‌ها دشمن باشد اما برای ما یک چهره ادبی و هنری و دیپلماتی بزرگ است. او راه‌حل رفع دلخوری‌ها را هم گفت‌وگوی بیشتر تاریخدانان ایران و روسیه اعلام کرد.

قبل از این هم جاگاریان مجبور شده بود در مورد یک عکس دیگر هم به رسانه‌های ایرانی توضیح بدهد؛ عکسی که او را با سفیر بریتانیا نشسته بر ایوان سفارت روسیه نشان می‌داد در حالی که یک صندلی هم بین آنها خالی بود. عکس موردنظر به نوعی یادآور تصویری از دیدار رهبران سه کشور قدرتمند در جریان جنگ جهانی دوم است.

در این دوره، در شهریور بیست متفقین که علیه آلمانی‌ها می‌جنگیدند بی‌اعتنا به موضع بی‌طرفانه حکومت ایران، وارد خاک ایران شدند و ایران را اشغال کردند و سه سال بعد در کنفرانس مشهور تهران سفارت رشوروی میزبان روزولت و چرچیل و استالین شد تا در مورد شرایط جنگ جهانی رایزنی کنند. درست در همین پوزیشنی که سفیر روسیه و انگلیس نشسته بودند.

بریا سختگیران وطن پرست این عکس یادآور اشغال و سلطه بیگانگان بود و به سختی اعتراض کردند. آقای جاگاریان بلافاصله در این مورد هم گفت: «ما به نظر شما احترام می‌گذاریم شما هم به نظر ما احترام بگذارید.» اما فشارها آنقدر ادامه پیدا کرد که هم سفارت روسیه و هم سفارت بریتانیا در اطلاعیه‌هایی از اتفاق پیش آمده اظهار تاسف و عذرخواهی کردند.

آخرین جنجال جاگاریان به مصاحبه‌ای با روزنامه «ایزوستیا» چاپ مسکو درمورد موانع سفر روس‌ها به ایران بر می‌گردد که ممنوعیت مصرف الکل و حجاب را دلیل کم بودن ورود گردشگران روسیه به ایران اعلام کرده بود. این حرف با واکنش‌های زیادی مواجه شد. دستیار وزیر امور خارجه ایران در توئیترش نوشت که جاذبه اصلی ایران زیارت است و مزیت‌های گردشگری بسیاری دارد اما جنجالی‌ترین واکنش را علی مطهری نشان داد که نوشت:

«لابد فقدان روسپی‌خانه هم یکی دیگر از موانع است! این گفته سفیر گذشته از دخالت در امور ایران، توهین به گردشگران روسی است. چراکه ایران جاذبه‌های دیگری دارد و کسی برای آن‌گونه جاذبه‌ها به ایران نمی‌آید. اتفاقا تجربه نشان داده‌است که آن ممنوعیت‌ها هم برای گردشگران جاذبه دارد زیرا چند روزی زندگی انسانی را تجربه می‌کنند.» از این حاشیه حدود سه ماه می‌گذرد و خبر می‌رسد که روسیه الکسی ددوف را جایگزین جاگاریان کرده است.