از زینب سلیمانی برای حفظ برند پدر قهرمانش چه توقعی داریم؟
روزنامه هفت صبح | دو سال از شهادت سردار سلیمانی، ابومهدی المهندس و چندین نفر از یاران این دو، در حمله هوایی بامداد جمعه، ۱۳ دی ۱۳۹۸ در نزدیکی فرودگاه بغداد می‌گذرد. ترور او، فرماندهی توانمند در عرصه نظامی و انسانی خوشفکر به‌خصوص در حوزه همبستگی اجتماعی در جامعه ایران را از ما گرفت و در عوض تشییع باشکوه او، توانست نمادی از سرمایه اجتماعی عظیمی باشد که او برای جامعه ما ساخت؛ هرچند که بی‌تدبیری‌هایی در تشییع کرمان، مدیریت فضای پدافندی و ماجرای شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی و مدیریت رسانه‌ای پس از آن، باعث آسیب جدی به این سرمایه اجتماعی شد.
یکی از نکات جالب توجه در دو سال بعد این رویداد، شکل کنش خانواده شهید سلیمانی بوده است. افرادی که سرمایه اسمی مناسبی برای هرگونه حرکت اجتماعی یا سیاسی دارند ولی مسیرهای متفاوتی را برای نقش‌آفرینی به‌عنوان خانواده مهم‌ترین ژنرال شهید نظامی ایران در دهه ۹۰ انتخاب کردند. به‌مناسبت انتشار این عکس از دیدار رهبر انقلاب با خانواده این شهید که در روز شنبه صورت گرفت و یکی از معدود تصاویری است که در آن هر پنج فرزند ایشان در یک قاب حضور دارند، به خانواده آن شهید می‌پردازیم.
سال ازدواج شهید سلیمانی دقیقا مشخص نیست. نام همسر ایشان نیز در منابع اینترنتی نیست. جمله‌ای از خود شهید نقل شده که می‌گوید: «زمان جنگ در اهواز بودم که همان ایام خواستگاری رفتم و با همسرم خیلی ساده زندگی‌مان را شروع کردیم.» بنابراین شهید سلیمانی بعد از ۲۵سالگی با ایشان ازدواج کرده است.
ظاهرا مادر همسرشان نیز خیلی همراه این خانواده بوده و سردار عبدالحسین رحیمی، جانشین ستاد بازسازی عتبات و همرزم شهید سلیمانی گفته: «سردار سلیمانی خانواده همراهی داشت، به‌ویژه مادرزنش که شیرزنی بود و خانواده را اداره و خیال حاج‌قاسم را راحت می‌کرد. چه‌بسا خانواده‌هایی بودند که همراهی نکردند و فرد (رزمنده یا فرمانده) مجبور به ترک جبهه شد. خانواده همراه، توفیق الهی بود.»
و اما فرزندان. سردار سلیمانی شش فرزند داشتند که یکی از این فرزندان در کودکی درگذشته است. راننده شهید سلیمانی در یک مصاحبه گفته: «یادم هست که یکی از پسرهای حاج‌قاسم بیمار شد و حاجی در مأموریت قرارگاه قدس بود، نتوانست بالای سر پسرش باشد و پسرش هم در اثر بیماری در بیمارستان فوت شد.» ماموریت قرارگاه قدس از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ بوده است.
پنج فرزند دیگر ایشان در این قاب از دیدار روز شنبه مشخص هستند. در ردیف اول، سمت چپ نرجس سلیمانی عضو شورای شهر تهران است. حضور دختر شهید سلیمانی به‌عنوان کاندیدا در انتخابات شورای شهر البته پرحاشیه بود چرا که ظاهرا اعضای دیگر خانواده رضایتی بر این موضوع نداشتند و وی تصمیمی کاملا شخصی گرفته و اصولگرایان هم اعلام کردند که برای آنکه وی از فهرست‌ها و لیست‌هایی که معمولا در انتخابات رای می‌آورند شکست نخورد، نام او را در این فهرست قرار دادند.
دختر شهید سلیمانی در شورای‌شهر تهران معمولا ساکت است ولی چند روز پیش و بعد از ماجرای مترو، تذکراتی در این خصوص مطرح کرد. آن فایل حاشیه‌ساز ابتدای دوره شورای‌شهر هم گفت‌وگوی مهدی چمران با خانم سلیمانی بود که در آن چمران از فشارها برای انتخاب شهردار صحبت کرده بود.
سمت راست او زینب سلیمانی، مسئول بنیاد شهید سلیمانی است که در دیدار شنبه نیز سخنانی داشته است. او عروس سید‌هاشم صفی‌الدین، رئیس اجرایی حزب‌الله لبنان است. نام همسر او سید‌رضا صفی‌الدین است. زینب سلیمانی که کوچک‌ترین فرزند حاج‌قاسم است و به عربی نیز تسلط دارد؛ در این مدت، سخنگویی این خانواده را نیز به‌عهده داشته و در مراسم تشییع سردار در تهران نیز سخنران اصلی مراسم بود.
طبیعتا نام او از شایعات و اخبار کذب ساختگی نیز دور نمانده و آخرین شایعه‌ای که در مورد او ساخته شد، کمک ۲ میلیون دلاری برای ازدواج جوانان حزب‌الله بود که منجر به واکنش توهین‌آمیزی نیز توسط یکی از عوامل تلویزیونی در ایران شد و بنیاد سلیمانی به مدیریت خانم زینب سلیمانی، در این مورد نامه خوبی به رئیس صداوسیما نوشتند و خواستار آن شدند که برخورد تندی با این فرد صورت نگیرد.
پشت خانم زینب سلیمانی، فاطمه سلیمانی دختر دیگر حاج قاسم نشسته و کنار او حسین سلیمانی که پسر بزرگ اوست. محمدرضا سلیمانی، پسر کوچک حاج قاسم هم در ردیف سوم نشسته است. هر سه این فرزندان از فضای رسانه‌ای دور هستند. محمدرضا البته در مراسم کنار خواهرش حضور پیدا می‌کند ولی تاکنون، مگر در روزهای پس از شهادت، شاهد صحبت یا مصاحبه‌ای از وی نبودیم.
مدل رفتاری این خانواده شاید بتواند یک الگوی خوب برای حفظ توامان برند شخصی یک قهرمان و البته ترویج آرمان‌های او باشد. البته که در این راه توصیه‌هایی نیز می‌توان به‌خصوص به خانم زینب سلیمانی کرد. استفاده مکرر از نام این شهید در نامگذاری اماکن و خیابان‌های مختلف در سراسر کشور، عدم برنامه‌ریزی صحیح در مراسم‌های سالگرد ایشان که منجر به برنامه‌های متعدد ولی غیرتاثیرگذار به‌خصوص در صداوسیما شده و بهره‌برداری سیاسی برخی چهره‌ها از نام شهید سلیمانی برای مقاصد سیاسی سه خطر بزرگی است که توقع می‌رود خانم سلیمانی در مورد آن حساسیت به خرج بدهد.
زینب سلیمانی باید پدر خود را در قد و قامتی که بود، یعنی قهرمان مردمی نگه دارد و اجازه ندهد سیاستمداران او را به‌قدر خواسته‌های کوتاه خود برای کسب یا حفظ قدرت کوچک کنند. ما از او توقع داشتیم که در ماجرای سنگ مزار پدر، روی وصیت متواضعانه پدر ایستادگی کند ولی آنچه انجام شد، تفاوت‌هایی با آن وصیت داشت.
ایستادگی روی همین نکته‌های کوچک می‌تواند باعث شود که قدر و منزلت سردار سلیمانی حفظ شود و البته این خانواده نیز میراث‌داری نیکو برای سرمایه عظیم او باشند. در عین حال استفاده از ظرفیت هنری برای گرامیداشت نام و یاد پدر، اقدامی مناسب است. به‌خصوص استفاده از ظرفیت سینما و موسیقی. مشابه کاری که امسال با سمفونی حماسه و توسط ارکستر سمفونیک صورت گرفت.
