فیلم‌هایی از دل کلیسا
زندگی و مرگ پاپ‌ها بستری برای روایت‌های پیچیده، انسانی و گاه کمدی فراهم کرده است
هفت صبح، علی افتخاری| پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان که دوشنبه ۲۱ آوریل همزمان با عید پاک در ۸۸ سالگی از دنیا رفت، یکی از پیشروترین پاپ‌های تاریخ واتیکان بود. او سینما را تحسین می‌کرد و اعتقاد داشت این قالب هنری قدرت «بیداری مجدد شگفتی» را دارد. او در عین حال اولین پاپ بود که در یک فیلم بلند سینمایی ظاهر شد.
پاپ فرانسیس در ۲۰۱۷ در فیلم مستقل «آن سوی خورشید» به کارگردانی گراسیلا رودریگز گیلیو و چارلی مایناردی در یک نقش کوتاه ظاهر شد. پاپ فرانسیس ارتباط نزدیکی نیز با هالیوود داشت و با چهره‌های سرشناس مانند آنجلینا جولی، اورلاندو بلوم، مارک والبرگ، آرنولد شوارتزنگر، لئوناردو دی‌کاپریو، جرج کلونی و همچنین مارتین اسکورسیزی ملاقات کرد. فیلم مستند «پاپ فرانسیس: مردی که پای حرفش می‌ایستد» (۲۰۱۸) ساخته ویم وندرس، سینماگر تحسین‌شده آلمانی یک نقطه شروع عالی برای درک زندگی پاپ فقید است.
پاپ حتی در عصر سکولار همچنان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین شخصیت‌های مذهبی در جهان است. با توجه به اهمیت پاپ و نقش گسترده پاپ‌ها در طول تاریخ، باعث تعجب نیست که دنیای سینما و تلویزیون برای پیدا کردن داستان‌های جذاب به واتیکان رجوع کند. آثاری که در تمام این سال‌ها با تمرکز بر پاپ ساخته شده‌اند، چه در دوران پرتلاطم رنسانس و چه در قرن‌های به همان اندازه پرفراز و نشیب بیستم و بیست و یکم، نشان می‌دهند که چرا این رهبر مذهبی برای هزاران سال منبع کلیدی ثبات باقی مانده است.در این مطلب به بهانه درگذشت پاپ فرانسیس به تعدادی از بهترین نمونه‌های حضور پاپ در دنیای سینما و تلویزیون اشاره شده است.
رنج و سرمستی (۱۹۶۵)
«رنج و سرمستی» با اقتباس از رمانی محبوب به همین نام نوشته اروینگ استون، بر رابطه پرتنش میکل آنژ و پاپ ژولیوس دوم تمرکز دارد. هرچند ضرب‌آهنگ فیلم گاهی اوقات کند می‌شود، اما چارلتون هستون و رکس هریسون در نقش هنرمند و پاپ، نقش‌آفرینی خیلی خوبی دارند. علاوه بر این، فیلم تعمقی است بر قدرت هنر و روح انسان، حتی اگر پرتره‌ای از دو شخصیت بسیار بزرگ و سلطه‌گر ارائه دهد که در کشمکش قدرتمند گیر افتاده‌اند.
کفش‌های ماهیگیر (۱۹۶۸)
این فیلم کلاسیک که از روی رمانی با همین عنوان به قلم موریس وست ساخته شد، یک ماجرای بسیار پرخطر هم برای کاتولیک‌ها و هم برای غیر کاتولیک‌ها را با موضوع یک پاپ روایت می‌کند: جلوگیری از وقوع جنگ جهانی سوم. کاردینال‌ها برای این کار پدر کریل لاکوتا (آنتونی کوئین)، یک کشیش کاتولیک شرقی، را انتخاب می‌کنند که سال‌ها در سیبری زندانی بوده است.
رهبر امپراتوری شوروی دستور آزادی لاکوتا را صادر می‌کند و تریلر سیاسی آغاز می‌شود. هرچند داستان فیلم در دوران جنگ سرد در دهه ۱۹۶۰ روی می‌دهد و در همان سال‌ها ساخته شد، اما به‌هیچ‌وجه کهنه به نظر نمی‌رسد. حتی می‌توان استدلال کرد که «کفش‌های ماهیگیر» آینده را پیش‌بینی کرد: انتخاب کارول وُیتیوا به‌عنوان پاپ ژان پل دوم و نقش او در انحلال کمونیسم در اروپای شرقی.
خاندان بورجا ، سریال کوتاه (۱۹۸۱)
خاندان بورجا هم در زمان خود و هم پس‌ازآن یک موضوع جذاب بود و الهام‌بخش فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی متعدد شد. یکی از نمونه‌های درخور توجه، سریال بریتانیایی «خاندان بورجا» تولید بی‌بی‌سی است که به جنبه‌های باعث رسوایی این خاندان شامل اعمال ناشایست، فساد و ماجراجویی‌های جنسی آنها در اوج سیاست پاپی توجه زیادی دارد. خاندان بورجا در ۲۰۱۱ به‌طور همزمان موضوع دو سریال دیگر شد، یکی سریال «برجا» تولید کانال پلوس که به قدرت رسیدن خانواده و تسلط متعاقب آنها بر ایالات پاپی در دوران رنسانس را مورد توجه قرار می‌دهد و دیگری «خاندان برجا» از شوتایم با بازی جرمی آیرونز در نقش اصلی.
ما یک پاپ داریم (۲۰۱۱)
هرچند خیلی از معروف‌ترین روایت‌های سینمایی یا تلویزیونی از پاپ، درام هستند، چند کمدی بسیار خنده‌دار نیز درباره این شخصیت مذهبی خیلی مهم ساخته شده است. یکی از آنها «ما یک پاپ داریم» به کارگردانی نانی مورتی است. این فیلم ماجراهای کاردینال ملویل (میشل پیکولی) را به تصویر می‌کشد که انتخابش به مقام پاپی به‌قدری وحشتناک است که مجبور می‌شود برای کمک به خود یک روانکاو استخدام کند. «ما یک پاپ داریم» نگاهی سرگرم‌کننده و جذاب به آماده کردن یک پاپ دارد و در این روند نشان می‌دهد که این شخصیت تا چه حد همچنان یک انسان است.
پاپ جوان ، سریال تلویزیونی (۲۰۱۶)
جود لا در نقش اصلی «پاپ جوان» تولید اچ‌بی‌او یک نقش‌آفرینی مهیج و بسیار خوب ارائه می‌دهد. این سریال بر پیوس سیزدهم متمرکز است که کمی پس از انتخاب به مقام پاپی، با اصلاحات متعدد خود عملاً واتیکان را زیر و رو می‌کند. «پاپ جوان» با حضور بسیار قانع‌کننده لا در نقش پاپ پیوس سیزدهم حتی مورد تایید و تحسین برخی کاتولیک‌های عرصه سیاست قرار گرفت. استقبال از سریال به‌قدری زیاد بود که این شخصیت چهار سال بعد مضمون یک روایت تلویزیونی دیگر با بازی لا شد.
دو پاپ (۲۰۱۹)
جاناتان پرایس و آنتونی هاپکینز دو انتخاب عالی برای بازی در نقش‌های اصلی «دو پاپ» بودند. فیلم بر پاپ بندیکت شانزدهم و مردی که بعدها پاپ فرانسیس شد در حالی تمرکز دارد که اولی خود را برای کناره‌گیری آماده می‌کند و می‌کوشد دومی را متقاعد کند که پا جای پای او بگذارد.
در اینجا هر دو بازیگر در اوج توانایی‌های خود در بازیگری قرار دارند و هرکدام به لحاظ فیزیکی شباهت قابل توجه به شخصیت‌های خود دارند. فیلم نگاهی جذاب - و اغلب طنزآمیز - به دو نفر از برجسته‌ترین شخصیت‌های کلیسای کاتولیک معاصر (یکی آلمانی، یکی آرژانتینی) می‌اندازد. «دو پاپ» زندگی‌نامه هیچ‌کدام از آنها نیست، اما تصویری توأم با همدردی و روشنگر به دو مرد در شغلی دارد که فقط ۲۶۶ مرد در تاریخ بشریت داشته‌اند.
پاپ جدید ، سریال تلویزیونی (۲۰۲۰)
داستان «پاپ جدید» تا حد زیادی از جایی آغاز می‌شود که «پاپ جوان» به پایان رسید. جود لا بار دیگر در نقش پاپ پیوس سیزدهم بازی می‌کند و جان مالکوویچ به او ملحق شده است. دومی در نقش ژان پل سوم ظاهر می‌شود که بعدازاین که پیوس سیزدهم به کما می‌رود و اولین جانشین او پس از تلاش برای اجرای اصلاحات رادیکال از دنیا می‌رود، منصب پاپی را به عهده می‌گیرد. سریال به‌اندازه نسخه قبلی خود پر از پیچ و خم‌های داستانی است. هرچند سریال در لحظه‌هایی در مرز مضحک بودن قرار می‌گیرد، اما قدرت نقش‌آفرینی بازیگران نقش‌های اصلی مانع از چرخش کامل به آن اردوگاه می‌شود.
