ابهام در سیاست یا سیاست ابهام؟!
تداوم تناقضات ترامپ در گفت‌وگو با ایران
هفت صبح| تناقضات در مواضع دونالد ترامپ و دولتش در قبال ایران پس از جنگ ۱۲ روزه ژوئن ۲۰۲۵، همچنان ادامه دارد که به باور ناظران این تناقضات ناشی از استراتژی آشوبناک و ناپیوستگی سیاست خارجی آمریکاست. در سایه این تضادها، ترامپ از یک سو مدعی نابودی کامل تأسیسات هسته‌ای ایران شد اما گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از خسارات محدود و حفظ توانایی ایران برای از سرگیری غنی‌سازی حکایت دارد.
رئیس‌جمهور ایالات متحده، همزمان از مذاکره سخن گفت و از طریق میانجی‌هایی مانند قطر پیام‌هایی برای گفت‌وگو ارسال کرد اما تهدید به حملات بیشتر کرد و هرگونه پیشنهاد لغو تحریم‌ها را رد کرد. این دوگانگی، نشان‌دهنده فقدان استراتژی منسجم است که اعتماد کشورهای منطقه و ایران را به آمریکا تضعیف کرده است.
از منظر سیاسی، این تناقضات، تلاشی برای حفظ فشار بر ایران و جلب حمایت داخلی در آمریکا با نمایش اقتدار است اما نتیجه معکوس داشته و ایران را به محور ثبات منطقه‌ای تبدیل کرده است. ایران با تأکید بر حق غنی‌سازی و دیپلماسی محتاطانه، از این آشفتگی برای تقویت جایگاه خود بهره می‌برد و مذاکره را منوط به توقف تجاوزات کرده است.
سیاست ابهام و تناقض؛ از مذاکره تا تقابل
ترامپ روز دوشنبه در شبکه اجتماعی «تروث سوشال» ادعای سناتور دموکرات «کریس کونز» مبنی بر تمایل او به لغو تحریم‌های نفتی ایران را رد کرد و نوشت: «من هیچ چیز به ایران پیشنهاد نمی‌دهم...؛ حتی با آنها صحبت هم نمی‌کنم، چراکه تاسیسات هسته‌ای آنها را کاملا نابود کردیم.»
این اظهارات، در تناقض آشکار با سخنان سه‌شنبه هفته گذشته او مبنی بر دیدار با ایران در هفته آینده و گزارش شبکه ان‌بی‌سی درباره مذاکرات احتمالی «استیو ویتکاف» فرستاده ویژه آمریکا برای توقف غنی‌سازی در ازای لغو تحریم‌ها قرار دارد. سی‌ان‌ان نیز از بررسی پیشنهاد ۳۰ میلیارد دلاری برای برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران خبر داده بود که ترامپ آن را «فریب» خواند.
البته باید در نظر داشت که تناقضات ترامپ در قبال ایران پس از جنگ ۱۲روزه ژوئن ۲۰۲۵ که از ادعای نابودی تأسیسات هسته‌ای تا پیشنهاد مذاکره و سپس رد آن متغیر است، می‌تواند نشانه‌ای از یک «سیاست ابهام عمدی» باشد. این استراتژی، با ایجاد سردرگمی در تهران و کشورهای منطقه، به دنبال حفظ فشار روانی و دیپلماتیک بر ایران است تا بدون هزینه نظامی مستقیم، واکنش‌های تهران را محک بزند.
از منظر سیاسی، ابهام ترامپ می‌تواند برای جلب حمایت داخلی در آمریکا، نمایش اقتدار و همزمان جلب نظر متحدان عربی طراحی شده باشد. با این حال، این رویکرد نتیجه معکوس داشته چرا که ابهام ترامپ به جای تضعیف ایران، فرصت دیپلماتیک برای تهران فراهم کرده تا با تأکید بر استقلال، مذاکرات را به سود خود هدایت کند.
تخت‌روانچی: توقف حملات، پیش‌شرط مذاکره
در میانه این تناقض‌گویی‌های ترامپ «مجید تخت‌روانچی» معاون سیاسی وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با شبکه بی‌بی‌سی انگلیسی تأکید کرد که آمریکا برای از سرگیری مذاکرات باید صراحتاً هرگونه حمله بیشتر به ایران را منتفی بداند. وی اظهار داشت: «آمریکا باید در مورد این مسئله بسیار مهم و آنچه برای اعتمادسازی لازم است، کاملاً شفاف باشد».
این موضع، پاسخی به حملات ۲۳ خرداد اسرائیل و دوم تیرماه آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران در نطنز، فردو و اصفهان است که با شهادت فرماندهان نظامی، دانشمندان و غیرنظامیان همراه بود. ایران با عملیات «وعده صادق ۳» و «بشارت فتح» پاسخ داد و آتش‌بس سوم تیرماه را پذیرفت اما مقامات ایرانی تأکید دارند که ادامه تجاوزات، مذاکره را غیرممکن می‌کند.
تخت‌روانچی با رد اتهامات درباره اهداف نظامی برنامه هسته‌ای ایران، غنی‌سازی را حق مسلم تهران برای اهداف صلح‌آمیز دانست و گفت: «اینکه بگویید باید غنی‌سازی صفر داشته باشید و اگر موافق نباشید، شما را بمباران می‌کنیم، قانون جنگل است». او افزود که ایران به دلیل محرومیت از مواد هسته‌ای، به خودکفایی نیاز دارد و سطح غنی‌سازی تا ۶۰درصد را برای مقاصد صلح‌آمیز ادامه خواهد داد.
تخت‌روانچی تأکید کرد که هیچ تاریخی برای مذاکرات تعیین نشده و ایران در حال بررسی منافع ملی خود است. وی گفت: «ما جنگ نمی‌خواهیم اما باید آماده باشیم تا دوباره غافلگیر نشویم». این اظهارات، پاسخی به تهدیدات مکرر ترامپ مبنی بر بمباران دوباره ایران در صورت غنی‌سازی در سطوح بالاست.
ایران همچنین پیام‌هایی از طریق میانجی‌ها ازجمله قطر دریافت کرده که آمریکا قصد تغییر رژیم ندارد اما تخت‌روانچی این ایده را «بی‌ثمر» خواند و بر وحدت ملی ایرانیان در برابر تجاوز خارجی تأکید کرد. پیشتر هم «عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران، مذاکره را امری غیرمقدس دانست که باید براساس هزینه و فایده سنجیده شود. او ادعای دیدار قریب‌الوقوع ترامپ با ایران را غیرجدی خواند و گفت هیچ توافقی برای مذاکره وجود ندارد. این موضع، نشان‌دهنده رویکرد محتاطانه ایران در برابر تناقضات آمریکا است.
بن‌بست دیپلماتیک یا فرصت برای ایران؟
تناقضات در اظهارات ترامپ، از رد مذاکره تا ارسال پیام‌های غیرمستقیم برای گفت‌وگو، به‌زعم آنکه می‌تواند موید سیاست ابهام باشد اما دیپلماسی ترامپ را به شدت غیرقابل اعتماد جلوه می‌دهد. ایران با تأکید بر حق غنی‌سازی و توقف حملات به‌عنوان پیش‌شرط مذاکره، موضعی مبتنی بر منافع ملی اتخاذ کرده است.
پاسخ قاطع تهران به تجاوزات و انسجام داخلی آن، جایگاه ایران را در برابر فشارهای غرب تقویت کرده است. تا زمانی‌که آمریکا شفافیت در نیت خود نشان ندهد، مذاکرات در بن‌بست باقی خواهد ماند اما این وضعیت، فرصتی برای ایران است تا با تکیه بر استقلال و تاب‌آوری، دیپلماسی خود را در مسیری پیش ببرد که منافع ملی را تضمین کند.
