چادر خوابی زیر سایه بیمارستان
با وجودی‌که شهرداری سال گذشته اعلام کرد پرونده چادرخوابی همراهان بیماران بسته شده، تذکر عضو شورای شهر حکایت از شروع مجدد این پدیده دارد
هفت صبح، حمیدرضا خالدی| «الان ۲۰ روزی می‌شود که اینجا هستیم. مادرم را آورده‌ام دکتر. توی شهر کوچک خودمان، گفتن امکانات و دکتر متخصص ندارن و باید ببریدش تهران. یه نوع بیماری و نارسایی قلبی داره. دائم حالش به هم می‌خورد و نفسش بند می‌آید. بعضی وقت‌ها هم بیهوش میشه. نمی‌تونستم ببینم داره جلوی چشمم پرپر میشه. این بود که آوردمش تهران.» مرد جوان شیشه پراید نقره‌ای رنگ کهنه‌اش را بالا می‌کشد و ضبطش را خاموش می‌کند.
انگار که دیگر حوصله هیچ صدایی را ندارد. به قول خودش می‌خواهد ببیند چه گلی باید به سرش بزند؟ زنی جوان‌تر از مرد، از داخل چادری که کنار ماشین در پیاده‌رو برپا شده بیرون می‌آید و ضربه‌ای آهسته به شیشه می‌زند. مرد انگار تازه از دنیای دیگری برگشته باشد، از عالم خودش بیرون می‌آید و می‌گوید: « خواهرم است. با هم آمدیم تهران. با پدرم زندگی می‌کند. الان ۲۰ روزی می‌شود که سرکار نرفته. ولی خب چاره چیست؟»
در تمام مدت هوشنگ و خواهرش رخساره، شب‌ها را در همین چادر سفری به صبح رسانده‌اند. دیگر این چادر شده خانه‌شان. مرتضی کاسب یکی از شهر‌های غربی کشور است و همسر و دو دختر دوقلو دارد. گرچه کفاشی آنقدر‌ها درآمدش زیاد نیست که بتواند هم از پس هزینه‌های زندگی‌اش برآید و هم پدرش را به یک بیمارستان خصوصی ببرد.
خواهرش هم که تازه دو سال است در یک شرکت خصوصی کار پیدا کرده، حقوقش چندان نیست که هم هزینه‌های زندگی با پدرش را بدهد و هم بتواند کمک خرج برادر باشد در درمان پدر. برای همین هر دو تصمیم می‌گیرند که پدرشان را برای درمان پیش یک دکتر در یک بیمارستان دولتی ببرند.
سرنوشت مرتضی و خواهرش، یکی از برگ‌های کتاب زندگی همراهان بیمارانی است که به‌امید درمان یکی از نزدیکانشان به تهران آمده‌اند و حالا چادر و پیاده‌رو شده حریم زندگی‌شان. این در حالی است که شهرداری تهران سال گذشته اعلام کرده بود که با احداث همراه‌سرا‌های جدید عملاً هیچ همراه بیماری دیگر نیازی به خوابیدن در چادر‌ها یا ماشین خود ندارد. با این حال مرتضی و رخساره مصادیقی از همراهانی هستند که هنوز در چادر به‌سر می‌برند. آن‌ها حتی با وجود سختی زندگی در کنار خیابان اما، هنوز راضی نیستند که به یکی از همراه‌سرا‌ها بروند یا در همان منطقه اتاقی را اجاره کنند.
مرتضی در مورد چرایی نرفتن به همراه‌سرا‌ها می‌گوید: اولاً که اکثر اوقات ظرفیت‌‌شان پر است. ثانیاً یکبار هم رفتیم ولی راستش را بخواهید اصلاً فضای چندان جالبی نداشت. عین گرمخانه آقایان در یک سالن بودند و خانم‌ها در سالن دیگر. حس بدی داشتیم. این بود که به اتفاق خواهرم ترجیح دادیم تا وقتی پدرمان اینجاست، ما هم همین طوری و در چادر؛ روز‌هایمان را به شب برسانیم. وقتی می‌پرسم: چرا حداقل اتاقی اجاره نمی‌کنید، رخساره؛ خواهرش لبخند تلخی می‌زند و به جای برادر جواب می‌دهد:
«اگر قرار بود اتاقی در یک مسافرخانه یا سوئیت و... بگیریم باید تا الان حداقل چیزی بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون می‌دادیم. اما واقعاً از کجا؟! ما از یکی از دورافتاده‌ترین شهر‌های غربی آمده‌ایم اینجا تا بتوانیم با بیمه تأمین اجتماعی پدرم در یک بیمارستان دولتی درمانش کنیم. اگر پول داشتیم که می‌بردیمش به یک بیمارستان خصوصی» ضمن اینکه تا همین الان هم با اینکه شب‌ها را در چادر می‌خوابیم چیزی حدود ۲۰ میلیون تومان هزینه‌های خورد و خوراک و دارو‌ها و وسایل پزشکی مورد نیاز پدرم شده است!
عاملی به نام نوبت دهی‌های طولانی ویزیت و پذیرش بیمار
موضوع همراهان بیماران اما حالا به موضوعی پیچیده بدل شده است. آن‌ها می‌گویند که به خاطر نوبت‌های طولانی و کمبود مراکز دولتی، مجبورند چند روز یا حتی چندین هفته در تهران بمانند. ازسویی برخی از آن‌ها مدعی‌اند که یا فاصله همراه‌سرا‌ها تا بیمارستان‌ها زیاد است و نمی‌توان در مواقع ضروری خودشان را به بیمارشان برسانند و یا اینکه معتقدند که این همراه‌سرا‌ها خیلی وقت‌ها پر هستند و جای خالی ندارند. موضوعی که باعث می‌شود تا در نهایت بسیاری از آن‌ها حاضر نباشند تا به همراه‌سرا‌های رایگان شهرداری بروند. گرچه مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در گفت‌وگو با «هفت صبح» می‌گوید که مشکلی برای پذیرش همراهان بیماران وجود ندارد!
اقامتگاه‌های لاکچری
در کنار مددسراهای رایگان، حضور همراهان بسیار زیاد بیماران باعث شده تا طی چند سال اخیر مالکان خانه‌های اطراف این بیمارستان‌ها به فکر اجاره سوئیت و یا اتاق‌های خود به همراهان بیماران بیفتند. پدیده‌ای آنقدر رایج که حتی سر از سایت‌های خرید و فروش و اجاره مسکن و مراکز اقامتی هم در آورده است! مثلاً کافی است در یکی از این سایت‌ها کلمه «همراه‌سرا» را سرچ کنید تا با دنیایی از آگهی‌هایی از این دست روبه‌رو شوید.
وقتی هم که با شماره‌های درج شده تماس می‌گیرید با تبلیغاتی مواجه می‌شوید که انگار می‌خواهید خانه‌ای لوکس را برای حداقل یکسال اجاره کنید! مثلاً یکی از همین مالکان با آب و تاب در مورد سوئیت ۳۰ متری که برای اجاره روزانه گذاشته می‌گوید: «سوئیت ما، با اینکه فقط ۳۰ متر است اما امکاناتش فول است. ضمن آنکه به بیمارستان هم نزدیک است و در عرض چند دقیقه می‌توانید به بیمارتان برسید. قیمتش هم قابل شما را ندارد. شبی ۷۰۰ هزار تومان با دو تخت خواب است.»
وقتی از وی می‌پرسم که آیا مکان ارزان‌تری هم دارد یا نه، انگار حرف بدی شنیده باشد چند لحظه‌ای سکوت می‌کند و بالاخره از پشت تلفن می‌گوید: «چرا... یکسری واحد‌های مسکونی بزرگ و پانسیون‌هایی هستند که به شما تخت اجاره می‌دهند. شبی ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان. می‌توانید بروید آنجا بمانند.» و قبل از اینکه سوال دیگری را بپرسم، خداحافظی سردی می‌کند و گوشی را می‌گذارد!
شانه خالی کردن وزارت بهداشت
اولین سازمانی که به عنوان متولی در مورد همراه سرا‌ها به ذهن خطور می‌کند، وزارت بهداشت است. با این حال حسین کرمانپور، مدیر روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت مدعی است که این وزارتخانه وظیفه‌ای برای تأمین سرپناه برای همراهان بیماران ندارد.
وی با بیان این که وزارت بهداشت و بیمارستان‌های کشور فقط وظیفه درمان بیماران را دارند؛ می‌گوید:«طراحی همراه‌سرای بیماران در کنار بیمارستان‌ها بر عهده وزارت بهداشت نیست؛ چرا که این وزارتخانه بودجه لازم برای ساخت همراه‌سرا را ندارد.»
چالش دوباره حضور چادر‌ها
با اینکه سال گذشته شهرداری اعلام کرده بود که چالش چادر خوابی اطراف بیمارستان‌ها با احداث مددسراهای جدید کاملا مرتفع شده اما به نظر می‌رسد دوباره پدیده چادرخوابی همراهان در اطراف بیمارستان‌ها ظهور کرده باشد. این را می‌توان از سخنان یکی از اعضای شورای شهر در صحن علنی به خوبی دریافت.
زهرا شمس احسان در تذکر پیش از دستور خود با اشاره به بازگشت معضل چادر زدن همراه بیماران در اطراف بیمارستان‌ها، تصریح کرد: پدیده چادر زدن همراه بیماران در کنار بیمارستان‌ها با وجود همراه‌سرا‌های شهرداری نشان دهنده فاصله قابل توجه نیاز شهروندان با عملکرد کنونی شهرداری است؛ این مسئله نه تنها مغایر با شأن انسانی؛ بلکه منجر به سلب آسایش از مردم شده است.اشاره شمس احسان به گزارش منتشر شده‌ای از وجود تعدادی چادر همراه بیماران در اطراف بیمارستان«.... » بود که چند روز قبل در فضای مجازی و بعد رسانه‌ها منتشر شده بود.
شهرداری: همه همراهان را پذیراییم
گرچه شهرداری 15 سال است که ساخت همراه‌سرا‌ها را در دستور کار خود دارد ولی، احمد احمدی صدر، مدیرعامل اسبق سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران چندی قبل گفته بود؛ بر اساس قانون شهرداری موظف به ایجاد همراه‌سرا نیست.
با این حال عبدالمجید رحمانی، مدیرعامل کنونی سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران معتقد است که شهرداری در این زمینه از هیچ اقدامی فروگذار نکرده و پذیرای تمامی همراهان بیماران است. وی در گفت‌وگو با «هفت‌صبح» می‌گوید: سازمان ما با کمک خیرین و نهاد‌های خیریه تاکنون موفق شده‌اند ۹همراه‌سرا را در سطح شهر تهران احداث و به بهره‌برداری برسانند ضمن آنکه براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته ا‌ن‌شاءالله تا آخر سال، ۴ مرکز دیگر نیز به این آمار اضافه خواهد شد.
به گفته وی این همراه‌سرا‌ها در اطراف بیمارستان‌های شهدای تجریش، لبافی نژاد، پژوهشکده رویان، شریعتی و امام‌خمینی(ره) است و در آینده همراه‌سرایی هم در کنار بیمارستان میلاد احداث خواهد شد که در مجموع ظرفیت پذیرش حدود ۱۵۰۰ تا ۲ هزار همراه بیمار را دارند.
رحمانی با بیان اینکه تلاش ما این است که هیچ همراهی بدون سرپناه نماند در مورد بازگشت چادر‌های همراهان بیماران در اطراف برخی بیمارستان‌ها که مورد نقد عضو شورای شهر نیز بوده هم می‌گوید: همانطور که گفتم ما مشکلی برای پذیرش همراهان بیماران نداریم ولی مسئله از جایی شروع می‌شود که با وجود آنکه کارشناسان ما از بیمارستان‌ها خواسته‌اند تا با نصب بنر‌ها و پلاکارد‌هایی، به همراهان بیماران اطلاع‌رسانی کنند که می‌توانند به طور رایگان در همراه‌سرا‌های نزدیک بیمارستان‌ها اسکان پیدا کنند، برخی بیمارستان‌ها حاضر به انجام این کار نیستند. وگرنه شما شاهد هستید که بعد از نصب بنر‌های اطلاع‌رسانی در اطراف بیمارستان امام خمینی (ره)، دیگر شاهد برپایی چادر‌های همراهان بیماران در این محدوده نیستیم.
پشت پرده مقاومت در برابر اطلاع‌رسانی در مورد همراه‌سرا‌ها
اما چرا برخی بیمارستان‌ها حاضر نیستند تا بنر‌های اطلاع‌رسانی مربوط به اسکان رایگان همراهان بیماران را نصب کنند؟ سوالی که یک منبع آگاه که نمی‌خواهد نامش فاش شود، در پاسخ به آن به «هفت صبح» می‌گوید: بعضی وقت‌ها ماجرا چیزی بیشتر و پیچیده‌تر از چیزی است که ما می‌بینیم.
مثلاً در مورد بیمارستان.... که حاضر نیست بنر‌های اطلاع‌رسانی را نصب کند، در سال‌های گذشته تفاهم‌نامه‌ای برای ساخت همراه‌سرایی در داخل بیمارستان را با شهرداری امضا کرده است که بعداً نیز این همراه‌سرا با کمک شهرداری احداث شده است. اما نکته مهم اینجاست که حالا بیمارستان خودش، فضای این همراه‌سرا را به همراهان بیماران اجاره می‌دهد!
به هر تقدیر مشکل هر کجا هست و هر سازمانی که متولی است، یک نکته مسلم است؛ اینکه نباید اجازه داد تا اسکان همراهان بیماران، دردی بر درد‌های آن‌ها اضافه کند و در عین حال شهر و زندگی شهروندان محدوده بیمارستان‌ها را به چالش بکشد بلکه باید یکبار برای همیشه با ایجاد ظرفیت‌های لازم و کافی پرونده این پدیده بسته شود.
